Definitions by aias.ath (73)
Showing 31-40 from 73

μου 'ρθε ταμπλάς / νταμπλάς: Πονοκέφαλος, ἀλλὰ κυρίως ἀποπληξία.

Συνώνυμον τὸ «ντουβουρτζάς».

Ἀπὸ τὸ τουρκικὸν tabla, ποὺ σημαίνει κυκλικὸς δίσκος, ὡς καὶ παρ' ἡμῖν ὁ ταβλάς (μὲ τὰ κουλούργια, θὰ κάνω γιούργια κλπ).

Βασίμως εἰκάζω, ὅτι ἀρχικῶς ἠνοεῖτο, ὅτι ἂν κάποιος «ἔτρωγε» ἕνα ταβλὰ στὸ κεφάλι, φυσικά, πονοῦσε κατόπιν. Ἡ σημασία αὐτὴ διεστάλη ἀργότερα, ὥστε νὰ φθάσῃ μέχρι τὴν ἀποπληξία (ἀγγειακὸ ἐγκεφαλικὸ ἐπεισόδιο), ὅπου «μένει κανεὶς ξερός».

Στὰ παλαιότερα χρόνια, τὸν 18ο αἰῶνα ἂς ποῦμε, ὁ νταμπλάς ἦταν ἕνα ἀπὸ τὰ τρία νοσήματα τοῦ ἀνθρώπου, τὰ ὁποῖα διέκρινε τότε ἡ Ἐσωτερικὴ Παθολογία. Αὐτὰ ἦσαν τὰ ἑξῃς:

Ὅ,τι ἦταν ἀπὸ τὸν λαιμὸ καὶ πάνω, ἦταν νταμπλάς.
Ἀπὸ τὸν λαιμὸ μέχρι τὴ μέση, στηθικά.
Ἀπὸ τὴ μέση καὶ κάτω, κοιλιακά. Ὑποκατηγορία τῶν κοιλιακῶν ἦσαν τὰ μητρικά, ἀλλ' αὐτὰ ἀνῆκαν στὴ Γυναικολογία.

Διάφορα ἄλλα ψιλονοσήματα («λαιμά», ποδάγρα, ζοχάδες ἢ τζοχάδες κλπ) ἀνῆκαν στὴν Ἐξωτερικὴ Παθολογία, καὶ δὲν μᾶς ἀπασχολοῦν.

Λέξι τῆς Καστρινῆς διαλέκτου τῆς τοπολαλιᾶς τῶν Ἰωαννίνων, ποὺ σημαίνει «κάλος», μὲ τὴν ἔννοια τοῦ βλακός, βλαμμένου, κολλημένου, ἰδιορρύθμου κλπ.

Τὸ ἔτυμον ἀναζητεῖται ἀκόμη.

Συντάσσεται μὲ τὸ ρῆμα ἀβέρω, τὸ ὁποῖον περιέργως, ἐκτὸς τῆς λεκτικῆς ὁμοιότητος, ἔχει ὅλες τὶς χρήσεις τοῦ αβέλω τῆς καλιαρντῆς. Ἐν προκειμένῳ, ἀβέρω ντινοάρι σημαίνει ἔχω «κάλο» στὸν ἐγκέφαλο.

Ἀκρωνύμιο τῶν λέξεων Γαμᾶμε Ὅ,τι Βροῦμε Ἐκτὸς Πούστηδων.

Στὴ δεκαετία τοῦ ᾿60 στὸ Κολλέγιο Ἀθηνῶν ὑπῆρξε σύλλογος (ἄτυπος φυσικά) μαθητῶν μὲ τὸν τίτλο αὐτόν. Ὁ ΓΟΒΕΠ ὑπῆρξε ἀντίπαλος τοῦ ἄλλου «συλλόγου» τοῦ ἰδίου σχολείου, μὲ τίτλο ΓΟΒ (ἡ ἑρμηνεία περιττεύει). Ὁ ΓΟΒΕΠ ἦταν ἐξ ὅσων γνωρίζω πολυπληθέστερος τοῦ ΓΟΒ.

Πρβλ. καὶ σαβουρογάμης

Μικρὸ πέος στὴν καλιαρντή.

Προέρχεται ἐκ παρομοιώσεως μὲ τὴν παλαιότερα περιζήτητη μικρὴ καὶ σφικτὴ μπάμια Μπογιατίου (νῦν Ἅγ. Στέφανος Ἀττικῆς), ἄλλωστε τὸ λῆμμα ἀπαντᾶται ἐπισήμως καὶ στὴν πλήρη μορφή του: Μπάμια Μπογιατίου, τὸ ὁποῖον στὴ σύγχρονη ἐποχὴ ἠχεῖ ἀκόμη πιὸ καλιαρντό (ἐξωτικό), μιᾶς καὶ ἐλάχιστοι θυμοῦνται πιὰ τὸ Μπογιάτι ὡς τοπωνύμιο, ἴσως δὲ ἀκόμη λιγότεροι ὡς ποίημα (Τὸ θέαμα τοῦ Μπογιατίου ὡς κινουμένου τοπίου).

Ἡ καλιαρντὴ διαθέτει γιὰ τὴν περιγραφὴ αὐτοῦ τοῦ «ἀποτροπαίου καὶ θλιβεροῦ θεάματος» τὰ ἑξῆς συνώνυμα: φιστίκι, σφαίρα, τουτού. Ἄλλες λέξεις (κατά τινας καλιαρντόμορφες), ὅπως φίφα, λιλί, λιλίκα, λιλικάκι κλπ δὲν μαρτυροῦνται εἰς τὴν καλιαρντή, ἀποτελοῦν δὲ μᾶλλον babytalk.

Ἀντίθετον τὸ γούδα, συναντώμενον καὶ ὡς γουδούμπα καὶ ὡς γουδέλα.

Συντετμημένη, τρόπον τινά συνθηματική, ἐκδοχὴ τοῦ μουνοβοσκός, ἤγουν τοῦ ἀγαθοῦ ἐκείνου τύπου ποὺ πηγαινοφέρνει τὶς γκόμινες, χωρὶς ὅμως νὰ ἀπολαμβάνῃ τπτς γιὰ τὸν κόπο του. Πρόκειται δλδ γιὰ καληνυχτάκια καὶ γκομενοφύλακα, ὁ ὁποῖος ἀντὶ νὰ φέρῃ τὴν στολὴ καὶ τὰ διάσημα τοῦ ἐνδόξου σώματος τῆς Γκομενοφυλακῆς, φέρει ἁπλῶς γκλίτσα, διὰ τὸ σαλάγημα τῶν μουνιῶν (νὰ δῶ, βρὲ πστδοι, ποῦ θὰ βρῆτε μῆδι κατάλληλο).

Ἀπὸ τὸ βοσκὸς παράγεται καὶ τὸ ρῆμα βόσκω, μόνο, φυσικά, μὲ τὴν ἔννοια κυκλοφορῶ ἢ πηγαινοφέρνω τὰ μουνιδάκια, χωρὶς νὰ βάζω τὸ δαχτυλάκι μου στὸν ἀφαλό τους. Τὸ ρῆμα αὐτὸ χρησιμοποιεῖται καὶ μεταφορικῶς, ὡς ἀμετάβατο καὶ μεταβατικό, γιὰ νὰ δηλώσῃ ὅτι τὸ ὑποκείμενο πηγαινοφέρνει τὸ ἀντικείμενο, ἢ πηγαινοέρχεται, μὲ κάποιο σκοπὸ, χωρὶς νὰ τὸν πραγματοποιῇ.

Κουτσαβακικὴ ἔκφρασις ποὺ σημαίνει ὀργανώνω, στήνω κυβοπαιξία, κοινῶς μπαρμποῦτι καὶ κατ' ἐπέκτασιν χαρτοπαιξία. Ὁ παππᾶς, τὸ περίκο καὶ τὰ παρόμοια δὲν παίζονται σὲ κουβέρτα, ἀλλὰ σὲ ἄλλη, ἀνένδοτη κατὰ προτίμησιν, ἐπιφάνεια. Στοὺς κυριλὲ (καὶ καλά) κύκλους ἡ ἔκφρασις ἀκούγεται ἀναλόγως παρηλλαγμένη: Στρώνω τὴν πράσινη τσόχα.

Προέρχεται ἀπὸ τὸν τονισμὸ τῆς προπαρασκευαστικῆς ἐνεργείας ἀντὶ τῆς κυρίας τοιαύτης.

ΠΑΣΟΚοσλανγκικὴ λέξις τῆς Ἀντρεϊκῆς περιόδου, κατὰ κόρον χρησιμοποιηθεῖσα, ἰδίως σὲ μεγάλες, μπαλκονᾶτες προεκλογικὲς συγκεντρώσεις ἀπὸ τὸν ἱδρυτή τοῦ κινήματος. Ὑπενθυμίζω ὅτι τὸ ὄνομά του συνήθως δὲν προφέρετο Ἀνδρέας Παπανδρέου, ἀλλὰ σκέτο Ἀντρέας ἀπὸ τοὺς εὐμενῶς διακειμένους, ἢ σκέτο Παπαντρέας ἀπὸ τοὺς ἀντιπάλους.

Στὸ χρονοντούλαπο λοιπὸν τῆς ἱστορίας ἐπρόκειτο σταθερῶς νὰ τοποθετηθῇ ἡ δεξιά, ἡ ἀλλέως πέως καλουμένη καὶ ἐπάρατος. Αὐτὲς οἱ ἐκφράσεις εἶχαν κάνει τότε ἐντύπωσι στὸν κοσμάκη, καὶ κάποιοι ἄρχισαν νὰ τὶς λένε στὰ καφφενεῖα κι έτσι. Δὲν ἄργησε ὅμως νὰ γενικευθῇ ἡ χρῆσι τους μὲ εἰρωνικὸ περιεχόμενο, καὶ ὄχι πολὺ ἀργότερα νὰ ἀτονήσῃ.

Τὸ ἰδεολογικὸ περιεχόμενο τῆς ἐκφράσεως συνίσταται στὴν ἰδέα περὶ γραμμικότητος τῆς Ἱστορίας. Ἡ Ἱστορία νοεῖται ἐδῶ μὲ τὴν θεολογική, μαρξιστική της ἔννοια. Ἡ κατάστασι, ποὺ θὰ προέκυπτε μετὰ τὴν εἰσαγωγὴ τῆς δεξιᾶς μέσα στὸ χρονοντούλαπο, ἐβιώνετο ὡς κάτι τὸ μόνιμο καὶ ὁριστικό, μὲ παραδείσιο χαρακτῆρα, διότι ἔτσι θὰ ἐξησφαλίζετο ἡ διαρκὴς εὐτυχία τοῦ λαοῦ, ἐφ' ὅσον «στὶς 18» θὰ ἐνεκαθίστατο πλέον ὁ «Σοσιαλισμός».

Ἡ δεξιὰ ἐθεωρεῖτο ὑπὸ μεγάλης μερίδος τοῦ λαοῦ ὡς ἐπάρατος, διότι, στὸ πλαίσιο τῆς γενικότερον ἐπικρατούσης ἐν Ἑλλάδι μεταπρατικῆς (κομπραδόρικης, τὸ ἔλεγε ὁ Ἀντρέας, ὁ Καραμπελιάς, ὁ Ψιρούκης κλπ ἐξωκοινοβουλευτικοί) ἰδεολογίας, ἔλαβε πάντοτε θέσεις ἐξυπηρετοῦσες τὸν ξένο παράγοντα. Τὸ τραγικὸ εἶναι ὅτι καὶ οἱ ὑπόλοιποι ἔπραξαν τὸ ἴδιο, στὸν βαθμὸ πού, κάποια στιγμή, τοὺς ἐνηγκαλίζετο ἡ μεταπρατικὴ ἀστικὴ τάξις (τὸ ἐντόπιο στήριγμα τοῦ ξένου παράγοντος), ἢ ἡ ἐξ ἀνατολῶν Ἄρκτος.

Τὸ παρὸν νὰ ἀναγνωσθῇ ἀφοῦ προηγουμένως ἔχετε μελετήσει τὸ λῆμμα χεσοκαβάντζα.

Ὡς ναρκοπέδιο χαρακτηρίζεται περιοχὴ ἐλευθέρου κάμπιγκ τόσο πυκνοχεσμένη, ποὺ δὲν μπορεῖ κανεὶς πλέον ὄχι σκηνὴ νὰ στήσῃ, ἀλλὰ οὔτε κἄν νὰ προσεγγίσῃ.

Ἡ μόνη δικαιολογία ποὺ μπορεῖ νὰ ἔχῃ κάποιος γιὰ νὰ πάῃ ἐκεῖ νὰ κατασκηνώσῃ, εἶναι νὰ εἶναι κοπρολάγνος ἢ νὰ ἀνήκῃ στὸν Ὅμιλο Ἀνωμάλων Μυριστῶν.

Σκύλος στὰ καλιαρντά.

Σὲ πολλὲς περιπτώσεις γιὰ τὴν ἴδια βασικὴ ἔννοια χρησιμοποιοῦνται στὰ καλιαρντὰ διαφορετικὲς λέξεις, ἀναλόγως μὲ κάποια ἰδιαιτερότητα. Ἐν προκειμένῳ λυσσαγμάν λέγεται ὁ σκύλος ποὺ γαυγίζει, ὁ λυσσάρης (καὶ ὄχι ὁ λυσσασμένος) σκύλος.

Προέρχεται ἀπὸ τὴ λύσσα μὲ τὴν ψευτογαλλικὴ κατάληξι –μαν (< -ment).

Ἄλλες ὀνομασίες εἶναι:

• Γουγουλφάκης, κατὰ χαϊδευτικὴν παρομοίωσιν μὲ τὸν γλυκούλη λύκο, σύμφωνα μὲ τὸ σχῆμα wolf > γούλφης > γουγούλφης > γουγουλφάκης. Γούλφης σημαίνει λύκος (οὐδέτερα, ὡς ζωϊκὸ εἶδος), μὲ ἀναδιπλασιασμὸ καθίσταται προσωποποιημένος λύκος τοῦ παραμυθιοῦ, ἐνῷ μὲ τὴν καλιαρντὴ κατάληξι –άκης μεταλλάσσεται σὲ σκύλο.
• Ἀγριογουγούλφης λέγεται ὁ ἀγριόσκυλος.
• Φιντέλης, μὲ ἔμφασι στὴ σχέσι ἀδιαπραγμάτευτης πίστεως τοῦ σκύλου πρὸς τὸ ἀφεντικό του. Ἀπὸ τὸ φιντέλης > φιντελάκης > -λάκης > Λάκης αἰτιολογεῖται καὶ τὸ παλαιότερα συνηθιζόμενο ὄνομα, ποὺ ἔδιναν οἱ ἀδελφὲς τῆς «καλῆς κοινωνίας» στὰ κανίς, πούντλ, πομεράνιαν, τσιουάουα κλπ ἀνθυποράτσες σκύλου ποὺ ἔσερναν κοντά τους. Στὸ κράξιμο ποὺ ἔπεφτε ἀπὸ τὴ μαρίδα στὸ σοκάκι εἶχε μέρισμα καὶ ὁ παντέρμος ὁ σκύλος, διότι τὸν ἀποκαλοῦσε ὁ ἔνας Ψοφίξ, ὁ ἄλλος Λυσσάξ, ἐνῷ κάποιος τοῦ ‘ριχνε καὶ κανὰ κλωτσίδι.
• Γουγούμης, ποὺ εἶναι κατὰ πᾶσα πιθανότητα ἠχομιμητικὸ γιὰ μιὰ ἐκδοχὴ τῆς σκυλίσιας φωνῆς (γούου-γούου), μιᾶς καὶ τὸ γαβγάβης θὰ ἦταν κακόηχο καὶ ὑπὲρ τὸ δέον νατουραλιστικό.

Καὶ μιὰ πουτάνα φέραμε, τὸ γάβγισμα λέγεται γουλφομπεναβία < γουλφομπενάβω, κατ’ ἀναλογίαν πρὸς τὸ μαντὰμ μπεναβία (βλ. παράδειγμα λήμματος σὶκ ρανζὲ ὀριεντάλ).

Ἡ ἔμμηνος ρῦσις στὰ καλιαρντά.

Στὴν παραστατικότατη αὐτὴ λέξι ἀνακατεύεται παρετυμολογικῶς ὁ κο(υ)μμουνισμός, τὸ μουνὶ καὶ τὰ σκέλη! Πρβλ. καὶ ξενικὲς συσχετίσεις κομμουνισμοῦ καὶ ἐμμήνων στὶς ἐκφράσεις «the russians are coming» ἢ «the reds are here».

Ἄλλες λέξεις τοῦ λουμποταραφίου γιὰ τὰ ἔμμηνα εἶναι: Τὸ ἐπίσης παραστατικότατο μουνόπασχα ἢ μουτζόπασχα, προφανοῦς ἐτύμου, ρουζόσκελη ἢ ρουτζόσκελο (ἀπὸ τὸ γαλλικὸν rouge καὶ σκέλη, πρβλ. ἔκφρασι «she has the red flag») καὶ ἡ καραφροδιτόστασι (στάσι τῆς καραφροδίτης: παῦσι τῶν σεξουαλικῶν σχέσεων τῆς πόρνης, λόγῳ τῶν ἐμμήνων).

Οἱ λέξεις αὐτὲς ἀναφέρονται ὑπὸ τῶν κιναίδων πάντοτε μὲ ἀηδία καὶ μόνο χαμηλοφώνως, σὲ κατ' ἰδίαν σχολιαστικὲς συζητήσεις. Δὲν ὑπῆρξαν ποτὲ τοῦ συρμοῦ καὶ τοῦ δρόμου, οὔτε ἔχουν χρησιμοποιηθῆ ποτὲ γιὰ κράξιμο, διότι ἁπλῶς οἱ λέξεις αὐτὲς δὲν τοὺς ἀφοροῦν, ἢ ἄντε νὰ ἀφοροῦν κανένα μπινέ (βλ. σχόλιό μου ἐκεῖ).