Tagged definitions (397)
Showing 11-20 from 397

Όπως υποδηλώνει και ο ορισμός, απευθύνεται σε έναν κοινό μαλάκα της εποχής, ο οποίος προκαλεί εντύπωση πέραν της μαλακίας του σε ένα κέντρο διασκέδασης, καφετέρια κτλ. με τους έξτρα πόντους κύρους που του προσδίδει μια μάρκα τσιγάρων με ασυνήθιστα μακρόστενο σχήμα που προκαλεί δέος πχ. marlboro 100s (τα κατοστάρια μάρλμπορο), karelia slims κτλ.

Το φιλικό / συμπονετικό / αγαπησιάρικο / κατανόησης και συμπάθειας / οίκτου / παρηγορίας / συνδυασμός των ανωτέρω, χτύπημα της παλάμης στο άνω μέρος του τριχωτού της κεφαλής κάποιου.

Δεν είναι ακριβώς ηχοποίητο (όπως στον άλλο ορισμό), είναι προφ περισσότερο η υπόθεση του «πως θα ακουγόταν αυτό το χτύπημα της κεφαλής εάν είχε ήχο». Το χτύπημα είναι απαλό, ενίοτε συνοδεύεται στο τελείωμά του από μικρής διάρκειας χάιδεμα της κεφαλής και ταυτόχρονα παρηγορητικά γλυκόλογα. Χρησιμοποιείται μόνο με αγάπη και προδέρμ.

Πανεύκολα, άκοπα, για να περνάει η ώρα.

Συντάσσεται συχνά με το ρήμα έχω, οπότε και παίρνει τις εξής σημασίες:

1α. Έχω για πλάκα κτ: Το' χω και το κατέχω μέσα - έξω, το φέρνω εις πέρας στο άψε-σβήσε και το ξεπετάω σε χρόνο dt.

1β. Καταναλώνω κάτι σε ποσότητες που ξεπερνούν αυτές που θεωρούνται (από τους άλλους πάντα) στάνταρ και νορμάλ, με αποτέλεσμα ο οργανισμός μου να θέλει συνεχώς κι άλλο. Π.χ.: Ένα πακέτο γουίνστον (ή έναν καπνό) το σαββατόβραδο το' χω για πλάκα, ή, πέντε δίπιτα τα' χω για πλάκα.

1γ. Θεωρώ πως αυτό το κάτι είναι ή ασόβαρο (γενικά) ή πολύ ταπεινό βάσει των ικανοτήτων ή της αντίληψης μου.

1. Έχω για πλάκα κν: Ο κάποιος αυτός θα πάρει φόρα και θα μου κλάσει μία μάντρα, γιατί παλικαράκια σαν την πάρτη του τα έχω στην καλύτερη για πρωινό, ή για ζέσταμα. Και να μη κουνιέται πολύ γιατί δαγκώνω. Η χρήση αυτή αφορά τόσο τις συρράξεις που έχουν να κάνουν με το σώμα όσο και το πνεύμα.

Και στις δύο περιπτώσεις, η πλάκα υποδηλώνει την κυριολεκτική της σημασία, αυτή του ευκαιριακού χαβαλέ ο οποίος δεν έχει ούτε αξία, αλλά ούτε και υπόσταση ή βαθύτερο νόημα που να μπορεί να αντέξει στο διηνεκές.

Επενδύω τον οβολό μου εις αγορά υλικού ή άυλου αγαθού. Ήτοι, αγοράζω κάτι.

Χρησιμοποιείται περισσότερο αναφορικά με υλικά αγαθά, σπανιότερα έως καθόλου αναφορικά με άυλα. Δεν χρησιμοποιείται κατά κανόνα σε περιπτώσεις αγοράς υπηρεσιών (π.χ.), αλλά η λαϊκή κατά βάση χρήση του ρήματος με την εν λόγω έννοια δεν αποκλείει το να χρησιμοποιείται και με αυτόν τον τρόπο.

1. Αναλαμβάνω ολομόναχος να φέρω εις πέρας κάτι μετά κόπου και αυτοθυσίας, υπέρ πίστεως, πατρίδας και οικογένειας γιατί μπορώ, ή γιατί πολύ απλά κανείς άλλος δεν μπορεί να το κάνει, ή δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα με δαύτο.

2. Μονοπωλώ κάτι και διεκδικώ με λύσσα την αποκλειστική νομή, χρήση και εκπροσώπηση αυτού, μη και τολμήσει κάποιος άλλος να μου το πάρει. Η χρήση της εργολαβίας σε αυτή την περίπτωση μπορεί να περικλείει πολλά και ετερόκλητα πράγματα, από ιδεολογίες και κοινωνικές τάσεις μέχρι τη συζήτηση (για οποιοδήποτε θέμα) σε κλειστό ή ανοικτό κύκλο, ιδιωτικά η δημοσίως. Ανάλογα με την περίσταση και την περίπτωση μπορεί κάποιος (ή κάποιοι) να παίρνουν εργολαβία τον πατριωτισμό, τη σωτηρία της πατρίδας, την αριστεροσύνη, τον φεμινισμό, το χιούμορ, την ενημέρωση, την ψυχαγωγία, το πισωγλεντοκόπημα, την αλληλεγγύη στης γης τους κολασμένους, την ελεύθερη σκέψη, την απάντηση απ' τον συνομιλητή του, τις σεξουαλικές επιδόσεις κλπ κλπ κλπ με όλα τα γνωστά από την ιστορία και την πραγματικότητα (πρόσφατη και παλιότερη) αποτελέσματα.

3. Η έκφραση παίρνω εργολαβία έχει και μία τρίτη σημασία, σχετική με την δεύτερη έννοια, που στην περίπτωση αυτή επεκτείνεται σε υλικά αγαθά. Π.χ., παίρνω εργολαβία το ίντερνετ = Μπαστακώνομαι μπροστά στον υπολογιστή και δεν σηκώνομαι ούτε με γερανό, ή παίρνω εργολαβία το φαί = Χλαπακιάζω και δεν αφήνω τον άλλο ούτε να σηκώσει πηρούνι. Μ' άλλα λόγια, με το να παίρνω κάτι εργολαβία δηλώνω σαφή και ξεκάθαρη αντιπαρτουζική στάση.

1. Ξεφορτώνομαι ή απομακρύνω κάποιον/κάποια με συνοπτικές διαδικασίες και χωρίς περιττές και ανούσιες δικαιολογίες και εξηγήσεις.

2. Ξαφνιάζω, ξεπερνάω ή απλά αφήνω κάποιον μαλάκα με την επιδεξιότητα ή την τεχνική/εκτελεστική μου δεινότητα σε κάτι.

Παραδείγματα ατόμων που πήγαν για τσιγάρα και δεν ξαναγύρισαν υπάρχουν σε διάφορες εκφάνσεις της τέχνης. Ωστόσο, η ενεργητική χρήση της φράσης αναδεικνύει μία άλλη πτυχή, αυτή της απαξίωσης απέναντι στον/στην κατά συνθήκη αγγαρειομάχο, μία ύστατη και τέλεια μορφή ξεφτίλας: Εν τέλει, δεν είναι παρά το παιδί για το τασάκι κι όποτε θέλω του τραβάω ένα σούτο και πάμε γι' άλλα. Τον έχω για πασατέμπος, που θα' λεγε κι ο Χιώτης. Τόσο απλά.

Η δεύτερη περίπτωση χρήσης δεν αναδεικνύει μεν τέτοιον απύθμενο εγωισμό, αλλά η ξεφτίλα είναι η ίδια. Κι αν γίνεται ενώπιον κοινού, μόκο και τα ρέστα δικά του.

Μια κι έξω, μπιγκ, τσακ-μπαμ, σε ντετέ.

παλιότερο: μπαμ-μπαμ (=τσάκα-τσάκα)

νεότερο: στο μπαμ

επιτακτικό: στο μπαμ-μπαμ.

~~~~~

Επίσης η λέξη μπαμ δηλώνει και ρυθμό: την θέση, όχι την άρση και είναι αντίστοιχη του «ταμ».

Γουναρικά από τσιντσιλά και μινκ.

Συνήθως, από παραφθορά, το χρησιμοποιούμε για να δηλώσουμε τα περιττά ψιλολόγια. Παλαιότερα όμως ήταν εμπορεύματα των γυρολόγων (καπέλα, γάντια κ.λπ. από τσίντσιλι - μίντσιλι).

Συνήθης έκφραση που πρέπει να μελετηθεί μαζί με την έκφραση που αναλύθηκε στο λήμμα στο χωριό μου, η οποία έχει συνήθως την μορφή «αυτό στο χωριό μου το λένε x».

Στην περίπτωση που απασχολεί τον παρόντα ορισμό (ο αναγνώστης καλείται να δει εξαρχής τα παραδείγματα για να γίνει αμέσως αντιληπτό περί τίνος πρόκειται) συμβαίνει το εξής: προηγείται μια πολύ εντυπωσιακή έκφραση και έπεται ως συμπλήρωμα το «που λένε και στο χωριό μου». Η εντυπωσιακή έκφραση έχει ένα ή και τα δύο από τα παρακάτω χαρακτηριστικά: α) είναι σε ξένη γλώσσα, β) ανήκει σε κάποιο ιδίωμα είτε τεχνικό- επαγγελματικό, τ. jargon, είτε ελιτίστικο-κουλτουριάρικο, είτε σε ξύλινη γλώσσα.

Με το συμπλήρωμα «που λένε και στο χωριό μου», ο ομιλητής πετυχαίνει καταρχήν μια ειρωνεία, αφού το εντυπωσιακό και εκλεπτυσμένο που έχει πει έρχεται σε αντίθεση με τον αγροίκο λόγο που υποθέτουμε ότι χειρίζονται σε ένα χωριό.

Περαιτέρω μπορούμε να κάνουμε διάφορες ερμηνευτικές προσπελάσεις για τους λόγους που χρησιμοποιείται η έκφραση, πέρα από την προφανή ειρωνεία:

1. Ο ομιλητής επιχειρεί μια captationem benevolentiae (που λένε και στο χωριό μου). Δηλαδή πρώτα εντυπωσιάζει τον ακροατή με την ψαγμενιά που λέει, αλλά επειδή υπάρχει ο κίνδυνος να προκαλέσει χλεύη και φθόνο αν η έκφραση φανεί υπερβολικά πομπώδης και εκτός συμφραζομένωνε, επικαλείται το χωριό του εν είδει ταπεινοσχημίας, ώστε να κερδίσει ταυτόχρονα πέρα από τον εντυπωσιασμό και την συμπάθεια του ακροατή, όπως συμπαθούμε κάποιον που μιλάει ένα χωριάτικο τοπικό ιδίωμα. Αυτή παρεμπιπτόντως ήταν και η αρχική σημασία της ειρωνείας (λ.χ. της ειρωνείας του Σωκράτους) στην δημοκρατική αρχαία Αθήνα, όπου κάποιος καλείτο ταυτόχρονα να εντυπωσιάσει τον αθηναϊκό δήμο, αλλά και να τον κολακεύσει βάζοντάς τον σε ανώτερη θέση από τον ίδιο, ώστε να μην πάθει ζημιά από την ζήλια του. Οπότε η έκφραση λειτουργεί σαν ένα μετά συγχωρήσεως, με το συμπάθιο, ήτοι «συμπαθάτε με που είμαι ανώτερος από εσάς, μην μου κρατάτε κακία».

2. Μπορεί να συμβαίνει και κάτι διαφορετικό έως αντίστροφο. Εφόσον την έκφραση την λέει ένας εκ γενετής Αθηνέζος ή άλλος πρωτευουσιάνος ή αλλοτριωμένη νεολέρα που δεν έχει καμία ρίζα τοπικής κοινότητας να επικαλεστεί, τότε μπορεί να σημαίνει μια πανηγυρική διεκδίκηση απεδαφικοποίησης (deterritorialization που λένε και στο χωριό μου). Δηλαδή παραδέχομαι ότι είμαι εκκρεμής χωρίς χωριό, αλλά επιλέγω δίκην φαντασιακής αυτοθέσμισης να κάνω χωριό μου μια απεδαφικοποιημένη κοινότητα. Λ.χ. τον αγγλικό / αμερικάνικο / γαλλικό / γερμανικό πολιτισμό του οποίου χρησιμοποιώ εκφράσεις σαν να ανήκω οργανικά σε αυτόν, ή μια επαγγελματική κοινότητα, μια κοινότητα πνεύματος. Όλα αυτά είναι πολύ συνήθη στην εποχή του Διαδικτύου, όπου μπορούμε να ανήκουμε σε άυλους τόπους, θα λέγαμε σε ιδεατά χωριά. Σε αυτήν την περίπτωση πανηγυρίζω ότι έχω υπεραναπληρώσει την έλλειψη χωριού και παράδοσης με μια φαντασιακή ταυτότητα στην οποία έχω εισέλθει ως οιονεί συγχωριανός.

3. Μπορεί να υπάρχει ένα παίγνιο μεταξύ μερικότητας και καθολικότητας, το οποίο αναλύεται και στο λήμμα στο χωριό μου. Δηλαδή ενώ όταν αναφέρομαι στο χωριό μου περιμένουμε ότι θα πω κάτι μερικό-τοπικιστικό, εγώ αντιθέτως λέω κάτι καθολικό, οπότε κάνω τον συνομιλητή μου να προβληματιστεί. Και εδώ έχουμε ταπεινόλογη ειρωνεία για να αδράξω την καλή διάθεση του συνομιλητή. Δηλαδή δεν του την λέω κατευθείαν ότι αυτό που λέω έχει καθολική ισχύ, αλλά διά μαιευτικής τον βάζω μόνο του να σκεφτεί μήπως αυτό που λένε στο χωριό μου ισχύει και στην περίπτωσή του.

Ωστόσο νομίζω ότι πρέπει να διακρίνουμε τις δύο εκφράσεις. Όταν λέμε «στο χωριό μου αυτό το λένε x», τότε η έμφαση είναι όντως στο ότι αυτή η αξιολόγηση έχει καθολική σημασία, οπότε καταγγέλουμε εμμέσως πλην σαφώς τον συνομιλητή. Όταν λέω «x που λένε και στο χωριό μου», τότε η έμφαση είναι στο ότι είπα κάτι πολύ έξυπνο, και το χωριό είναι απλώς δευτερεύουσα συμπληρωματική ταπεινολογία.

Παρά την διαφορά, όμως, υπάρχει και στην δεύτερη αυτή περίπτωση που εξετάζουμε εδώ το παιχνίδι μερικότητας και καθολικότητας. Ακόμα και αν χρησιμοποιήσω μια δύσκολη βαρύγδουπη έκφραση θα υπαινιχθώ με αυτόν τον τρόπο εμμέσως ότι ο συνομιλητής θα έπρεπε να την ξέρει γιατί αυτή έχει καθολική αξία. Κι αν δεν την ξέρει είναι βλάκας.

Εδώ παίζει και η επίκληση στην διαφορά μεταξύ της σοφίας του χωριού και του νεοπλουτισμού του πρωτευουσιάνου. Δηλαδή θεωρούμε ότι το χωριό έχει μια βαθύτερη σοφία, στην οποία δεν υπάρχει άμεση πρόσβαση και ο πρωτευουσιάνος μπορεί από επιφανειακότητα και νεοπλουτίστικη καφρίλα να αδιαφορήσει για αυτήν. Οπότε κατά παρόμοιο τρόπο, ο συνομιλητής δεν πρέπει να αδιαφορήσει για την σοφία που είπα, ακόμη κι αν είναι δύσκολο να μετάσχει σε αυτήν, γιατί σε τελική ανάλυση (θα έπρεπε να) τον αφορά.

Τέλος, να παρατηρήσω ότι τα όρια μεταξύ των δύο αυτών εκφράσεων «αυτό στο χωριό μου το λένε x» και «x που λένε και στο χωριό μου» δεν είναι στεγανά, και ενίοτε η δεύτερη έκφραση λέγεται με την ίδια σημασία, όπως η πρώτη, καθώς στο παράδειγμα 4, ενώ και το αντίστροφο μπορεί να συμβεί. Εξάλλου είναι προφανές ότι η αφετηρία των δυο εκφράσεων είναι κοινή, δηλαδή κάποιο γνωμικό χωριάτικης σοφίας, όπως στο παράδειγμα 1. Αυτή η αφετηρία είναι που τρέπεται στη συνέχεια με δύο διαφορετικούς τρόπους, είτε με το να αντικαταστήσουμε την χωριάτικη σοφία από μια κοινοτοπία, για να καταγγείλουμε τον συνομιλητή (λ.χ. αυτό στο χωριό μου το λένε κακογουστιά), είτε με μία επιτηδευμένη ελιτίστικη σοφία (όπως στα παραδείγματα 3).

Ο σύντομος τρόπος να πεις το σαπάνω / σακάτω που θα πει ίσια προς τα πάνω / κάτω.

Συνήθως χρησιμοποιείται σε χωριά που είναι χτισμένα σε πλαγιές βουνών για να προσδιορίσεις προς τα πού θα κινηθείς.

Κατά την ίδια λογική τα σαπέρα, σακείθε, σαδώθε, που συνοδεύονται αναγκαστικά με γνέψιμο που δείχνει τη κατεύθυνση.