γαΐρω

γαΐρω, γαέρνω, γιαγέρνω

Ρήματα, που απαντώνται στην κρητική διάλεκτο και έχουν ακριβώς την ίδια σημασία: επιστρέφω, γυρίζω πίσω. Δεν είναι αρκετά συνηθισμένα όσο άλλες λέξεις τις κρητικής διαλέκτου, όμως το καθένα τους δίνει μερικά -λίγα- αποτελέσματα στο google.

Τα τρία αυτά ρήματα της κρητικής είναι ομόρριζα και ετυμολογικά συνδέονται με τα αρχαιότερα «γυρίζω, γυρνάω», τα οποία αναλύονται ετυμολογικά ως εξής (σύμφωνα με το λεξικό της κοινής νεοελληνικής): μσν. γυρίζω (στη σημερ. σημ.) < ελνστ. γυρίζω (γῦρ(ος) -ίζω) `κυκλώνω΄• γυρ(ίζω) μεταπλ. -νώ με βάση το συνοπτ. θ. γυρισ- κατά το σχ.: κερασ- (κέρασα) - κερνώ. Το τελευταίο εξηγεί και τη μετεξέλιξη σε «γιαγέρνω» και «γαέρνω» της κρητικής.

Υποθέτω πως το «γαΐρω» είναι τύπος που δημιουργήθηκε αργότερα σε σχέση με τα δυο προηγούμενα, μιας και η σχέση αυτών με το αρχαιότερο «γυρίζω» είναι πιο άμεση.

-Παπα Μανώλη καλύτερα να γαΐρω σπίτι. Δεν είμαι εγώ για γλέντια και κακό θα σας εκάμω. Να σου ζήσει η κοπελιά και θα τα πούμε στο γάμο. (εδώ)

Παλεύω να 'βγεις απ' το νου, μα δε τα καταφέρνω, - στο κάθε κτύπο τσι καρδιάς, οπίσω σε γιαγέρνω. (εδώ)

Μα στον πέμπτο μήνα μέσα,
έκαμε ένα γιο η μπαμπέσα,
και μού κάνουν ούλοι χάζι:
«μώρε Σήφη, τίνος μοιάζει;»

Τη γυναίκα μου ρωτώ ντη,
πέφτουνε φωθιές και βρόντοι:
«Πρώτα με καβαλικεύεις,
και μετά δε με πιστεύεις...

δε θα νά 'σαι στα καλά σου,
μάζευ' τα συμπράγαλά σου...»,
με βαρά με τσι κλατσάρες,
και με διώχνει στσι μαδάρες.

«Στο μιτάτο μου γαέρνω,
κι ούλο χαμηλά στραφέρνω...» (εδώ)

malakia

2011-11-25 21:34:21+00:00

Κι όπως έγραφε ο Βιτσέντζος Κορνάρος στην 'Θυσία του Αβραάμ':

[I]Ω Αβραάμ τη μάχαιρα γιάγειρε στο θηκάρι,
τς αγγέλους επερίσσεψεν η εδική σου χάρη.
Μεγάλη νίκη έκανες στον πόλεμο που μπήκες...[/I]

deinosavros

2012-01-31 19:42:20+00:00

.....κι έτσι ο Αβραάμ κατάφερε να μην τραγουδήσει εκείνο (πάλι του Κορνάρου) από τον Ερωτόκριτο:
«μα ο μισεμός σου, καλογιέ, πόνο πολύ μού φέρνει κι ότι μου πήρε ο θάνατος μπλιό δε μού το γιαγέρνει».
Happy ending :-)

MXΣ

2012-01-31 21:06:16+00:00

«Και το κριάρι απάντησε στον Αβραάμ: τον παίρνεις και γιαγέρνεις...»

mafie

2012-01-31 22:18:54+00:00

Το μόρφωση, τι κουλτούρα...!

2012-02-01 07:44:13+00:00

Αμ τι νόμισες κουμπάρε ;

Khan

2012-02-01 08:01:39+00:00

Ο κυρ-Σαράντ το ετυμολογεί από το αρχαίο διεγείρω μέσω του μεσαιωνικού διαγέρνω.

2012-02-01 08:06:51+00:00

Βλ. στἰχους στο μήδι από την κρητική παραλλαγή του «Μια βραδιά στο λούκι»:

«Οψές απού 'πινα ρακές με κάποιο σύντεκνό μου
γαέρνω, θωρώ πίσω μου δυο μάθια, δυο ματάκια,
γιαγέρνω στο δικό μου »Σηφάκη, είν' ομορφούλα!«
»Κι αμ' ίντα;« μ' αποκραίνει κι ετσά αρχίσαν ούλα».

2012-02-01 11:19:26+00:00

Μόντεμ και υπολογιστή θα βάλω στο μιτάτο
Για να πουλώ στο ιντερνέτ το γάλα των προβάτω

GATZMAN

2012-02-01 11:58:56+00:00

Και η απάντηση
Δε βανω στο χωριο μ' ουδε και στο μιτατο, γιατι η κρυγιαδα του βουνου το internet χαλα το.

#10

2012-02-01 12:14:13+00:00

Και μετά μπινελικώνει ο ποιμήν
Πανάθεμα τη φύτρα του, του Γκέιτς του Βασίλη
που ναν του παίξω μπαλωθιά να τόνε φαν' οι σκύλοι

#11

2012-02-01 12:16:30+00:00

Υ.Γ. Πάρτυ απόντος του χαλικούτη ; Ντροπής πράματα.

#12

2012-02-01 12:45:47+00:00

Νομίζω πως ακούω τα βήματα του

#13

2012-02-01 14:16:43+00:00

Πωπω, σαπίλα... Και δε ξέρω και καμία μαντινάδα για να σας απαντήσω -και δε θέλω σχόλια περί καταγωγής :Ρ

#14

Vrastaman

2012-02-01 14:39:47+00:00

♪♫ Γεια σου Μαφί σλανγκίτισσα
Κρήτης λεβεντομούνα
Που η τρελή σαπίλα σου
Μας έπηξε την... σκούνα; γούνα; ♪♫
(…άστο καλύτερα, δεν το΄χω…)

#15

2012-02-01 15:14:03+00:00

♪♫ Εις των Χανιών τα κύματα,
που πάνε βράχο - βράχο,
ως σα κι εσένα -Βράστα- ποιητές
στην βούρτσα; γούνα; μου τους γράφω♪♫
(μπα ούτε κι εγώ...)

#16

2012-02-01 15:27:21+00:00

Βράσταμαν, ντροπή σου. :Ρ

#17

Mr. Cadmus

2012-02-01 15:36:36+00:00

Δεν έχω γράψει ποιήματα
μέσα σε κρότους
μέσα σε κρότους
κύλησε η ζωή μου

Όποιος έχει έμπνευση συνεχίζει.

#18

Galadriel

2012-02-01 19:04:27+00:00

Πες της να πάει να γαμηθεί
θα πουν στο ράδιο το βράδυ
μα τόσο αργά θα είναι Θεέ μου
θα 'χω θαφτεί μες' στο σκοτάδι.

(κάδμους βάρεσες τη μαντινάδα με βαριά ποίηση κι αυτό είναι άδικο, γιαυτό το λένε και πικροράδικο, τυχαίο δε νομίζω)

#19

2012-02-01 19:12:42+00:00

Φταίει ποὺ πάντα βιάζεται ἡ ἄνοιξη,
φταίει ποὺ πάντα ἀργεῖ ἡ διάθεσή μου.

#20

2012-02-02 07:29:20+00:00

Στις ρίζες
μιάς μπλέ πορτοκαλιάς
σαν αυτοκίνητα κρεμόντουσαν
τα μούρα
και, στη φωνή της σιγαλιάς
ο μπάρμπα-Λιάς
αρχίζει
τη μουρμούρα.
«Ω, νερόβραστης κιθάρας το ζουμί να πιώ
κι απ΄του κεφτέ τα
σκουλαρίκια να πιαστώ
του δωματίου μου ο φρεσκοξυρισμένος γλόμπος
στου ταβανιού μου το λαιμό
δέθηκε κόμπος.
Κι ευθύς,
με μιά βαριά ντουλάπα οπλίζομαι,
Ω! σταματήστε πια
τις καρπαζιές γιατί ζαλίζομαι»

#21

2012-02-02 07:37:32+00:00

Μαγιακόφσκι;

#22

2012-02-02 08:07:55+00:00

Da, tovarich.

#23

2012-02-02 08:12:02+00:00

ή Καβάφης;

#24

2012-02-02 08:17:58+00:00

Νιέτ, νιέτ. Ντέφινjιτλυ Μαγιακόφσκι.

#25

2012-02-02 08:53:24+00:00

Και μάλιστα κλεμένος.

#26

2012-02-02 09:29:53+00:00

A night at the Opera

#27

2012-02-02 09:38:13+00:00

Εεεεετς.

γαΐρω, γαέρνω, γιαγέρνω

mafie

27 comments