κάνω τόκα

+5

Μπράβο που μπήκε! Απορία προς όποιον από τη σλανγκική κοινότητα ξέρει. Η ιταλική εκδοχή φαίνεται πιθανή. Σε αυτήν την περίπτωση μια αγγλικάνικη προέλευση από το talk που σαν να ψιλουπαινίσσεται ο Παπαδιαμάντης είναι παρετυμολογία; Συμφυρμός; Για την ιταλική ετυμολογία ξέρουμε περισσότερα;

Μια σκέψη (που ίσως να είναι παρετυμολογία του κώλου)

Μήπως η τόκα (= χειραψία) έχει σχέση με τη τόκα (= αγκράφα) από το "κλείδωμα" των χεριών; To κλείδωμα-δέσιμο της συμφωνίας;

Το τόκα ίσον χειραψία απ' το ιταλικό toccare και το τόκα/τοκάς ίσον πόρπη απ' το τούρκικο toka, λέει ο Τριανταφυλλίδης (o Μπαμπινιώτης δέν λημματογραφεί ούτε τό 'να ούτε τ' άλλο!), οπου ωστόσο πετάει και ένα «ίσως από τα βενετικά», οτι οι τούρκοι ίσως το πήραν απο κεί δηλαδή. Κάτι τέτοιες ώρες, ένα Σαραντάκο τον χρειάζεσαι...

Ο οποίος, παρεμπιπτόντως, αποθησαυρίζει και το τόκα ίσον μικρό κάλυμμα του κεφαλιού (κάτι σά τσεμπέρι δηλαδή;) απ' την «Πριγκιπέσα Ιζαμπώ» του Τερζάκη, που βγαίνει λέει απ' το γαλλικό toque.

Τρείς τόκες εντ κάουντινγκ...

Ά, Χάν; ο Τοκάνι -ούπς!- Τρεκάνι, λέει ονοματοποιία!... (και το ίδιο και ο Μπάμπης στο λήμμα τοκάτα).

Ευχαριστώ Βίκαρ έβαλες την αγαπημένη μου Ιζαμπώ και τον Σαράντ στην κουβέντα.

Το κάνω τόκα στα καθ'ημάς, κττμγ, προέρχεται από το ιταλικό toccare : αγγίζω. Προς επίρρωσιν, υπάρχει και το ισπανικό tocar : (επίσης) αγγίζω καθώς και η έκφραση (στα ισπανικά) toca madera, που σημαίνει ό,τι ακριβώς και η δική μας "χτύπα ξύλο".

Η έκφραση "να κάμω τώκ (ρωμέικα)", που λέει ο "Αμερικάνος" του Παπαδιαμάντη (στο απόσπασμα πoυ παρατίθεται) εννοεί σαφώς "να κάνω κουβέντα ( στα Ελληνικά)". Οι υπόλοιποι προφανώς το μπερδεύουν με το "να κάνω τόκα" δηλ. "να κάνω χειραψία", μέχρι που ο ίδιος ο Αμερικάνος ξεκαθαρίζει, πως η δική του "τώκ" σήμαινε "κονβερτσατσιόνε". Πρέπει να σημειώσουμε πώς ο Παπαδιαμάντης (ο οποίος, σημειωτέον, είχε μάθει, μόνος του, πολύ καλά Αγγλικά και έκανε πολλες μεταφράσεις) σαφώς διαχωρίζει τις δύο λέξεις με την ορθογραφία που χρησιμοποιεί, γράφοντας το μεν "τόκα" (toca) με όμικρον, το δε "τωκ" (talk) με ωμέγα, αποδίδοντας παράλληλα με ακρίβεια την προφορά του μακρού "ω" στο talk. Με αυτή την ευκαιρία θέλω να τονίσω, πόσο "φτωχαίνει" η απόδοση κάποιων ξένων λέξεων στα ελληνικά με τη χρήση μόνο τεσσάρων φωνηέντων:α,ε,ι,ο. Πολλές φορές οδηγεί σε παρανοήσεις κάνοντας πολύ δύσκολη την αναγνώριση της προέλευσης της λέξης που αποδίδεται στα ελληνικά. (π.χ. τικ αγγλ. tick,αλλά και teak, που παλιά γραφόταν τηκ, πικ/pick και πηκ/peak)

Κάτι που επίσης συνηγορεί στην "λατινογενή" (ιταλικό toccare/ισπανικό tocar) προέλευση της λέξης, είναι και η έκφραση "τόκα τα ποτήρια" που σημαίνει "τσουγκρίστε (ακουμπίστε) τα ποτήρια", που την έχω ακούσει παλιότερα και, άν θυμάμαι καλά, πρέπει να υπάρχει και σε κάποιο από τα "πλακιώτικα" τραγούδια του κρασιού : "... τόκα τα ποτήρια κι άντε πάλι απ' την αρχή."

Έτσι. Ούτε Σέξπιρ, ούτε Σεξ-πυρ και μαλακίες. Σαίξπηρ.

Παρέλειψες το Σεξ-σπυρ (ιατριστί ακμή)

Πάντως η χειραψία toccamano στα ιταλ., και tocca ένα χρυσοΰφαντο πέπλο, μπορεί να το φοράγανε οι πλουσιογκόμινες του μεσαίωνα για τσεμπέρι που λέει κι ο Βικ παραπάνω.

Με αυτή την ευκαιρία θέλω να τονίσω, πόσο "φτωχαίνει" η απόδοση κάποιων ξένων λέξεων στα ελληνικά με τη χρήση μόνο τεσσάρων φωνηέντων:α,ε,ι,ο. Πολλές φορές οδηγεί σε παρανοήσεις κάνοντας πολύ δύσκολη την αναγνώριση της προέλευσης της λέξης που αποδίδεται στα ελληνικά. (π.χ. τικ αγγλ. tick,αλλά και teak, που παλιά γραφόταν τηκ, πικ/pick και πηκ/peak)

δονμήτσος

Γιατί βρε δονμήτσε φτωχαίνει; Χώρια που παρέλειψες ένα φωνήεν (το ού), ποιός μας απαγορεύει να γράψουμε πίικ; Μόνο η ακόνιστη και παραπλανημένη σχολική αισθητική μας, τίποτ' άλλο λέω εγώ.

Η κουτσή αντιστοιχία που υπήρχε στα παλαιοελληνικά με τα ήτα και τα ωμέγα τάχα μ' για μακρές συλλαβές ξένων γλωσσών («κουτσή», γιατι τί γινότανε πιχί με το φθόγγο /a/;!... σκεφτείτε οτι ακόμα λέμε «Μάαστριχτ» και όχι «Μάστριχτ», όχι γιατι ξέρουμε όλοι ολανδικά, αλλα γιατί έτσι το διαβάζουμε γραμμένο), η αντιστοιχία λοιπόν αφορούσε τους ήδη μυημένους στις αντίστοιχες ξένες γλώσσες: στ' αρκίδια του του άλλου που δέν ξέρει γερμανικά αν του γράψεις «σήφ» ή «σίφ», δέ 'α καταλάβει χριστό έτσι κι αλλιώς. Αλλα ρε φίλε -ξές- άν απευθύνεσαι σε μυημένους, ε τότε κάν' το στα ίσα και γράψ' το με τους αντίστοιχους χαρακτήρες (schief και Schiff), ωστε να ξέρει και ο άσχετος οτι τον αποκλείεις ως αποδέκτη του μηνύματος.

Άμα πάντως όντως σ' ενδιαφέρει να μπορέσει ο όποιος, να διαβάσει στα ελληνικά αυτό που βλέπει και να μήν τον πετάξει έξω, ε τότε είτε γράψεις σήφ είτε σίφ, το ίδιο θα του κάνει (ελληνικά μιλάμε, δέ μιλάμ' αρχαία). Μόνο αν γράψεις σίιφ θα το διαβάσει λίγο αλλιώς -και ακόμα παρασάγγας απ' την ξενόγλωσση προφορά, εννοείται, αλλα ίσως να αρκεί αυτό στο γράφοντα, για λόγους μέτρου και λοιπά, μπορεί να γράφει ποίηση ας πούμε, λέμε τώρα.

Θα το ξαναπώ, όπως τα καταλαβαίνω εγώ τα πράγματα, είν' η πολύ χοντροκομμένη και μημουάπτου αισθητική μας, βασισμένη και σ' ένα κόλλημα σχολικό σε σχέση με το γραπτό λόγο -οτι «δέν το πειράζουμε αυτό! έτσι είναι το σωστό και δέν αλλάζει»-, που μας απαγορεύει να χρησιμοποιήσουμε, με δυνητικά παραγωγικότατο τρόπο, εργαλεία που ήδη(!) ρε γαμώτ υπάρχουνε στον γραπτό μας κώδικα -πόσο μάλλον να μας επιτρέψει να εισαγάγουμε και νέα εργαλεία... Τα ελληνικά τελοσπάντων δέν είν' φτωχά, είναι το κόλλημά μας με τα παλαιοελληνικά (και όχι μόνο) που τάχα τα φτωχαίνει.