Πρόκειται για αμερικάνικη και 100% σλανγκ προσφώνηση και μάλιστα πολύ παλαιότερη απ’ ό,τι πιστεύει ο κόσμος. Λόγω της εκτεταμένης χρήσης της σε ταινίες και σειρές με χαρακτήρες από τη δυτική ακτή των ΗΠΑ (και ειδικά την Καλιφόρνια), η λέξη Dude έχει συνδεθεί με το λεγόμενο surf culture και γενικά το χαλαρό lifestyle. Η αντίληψη αυτή είναι εξελικτικά ορθή όπως θα δούμε στη συνέχεια.
Η λέξη dude, αναφέρεται κυρίως σε κάποιον φίλο ή σύντροφο, κάτι αντίστοιχο του μαν. Παρόλο που αρχικά και γενικά παραπέμπει σε άντρα, η χρήση της λέξης περιλαμβάνει πλέον και τα δύο φύλα, αν και εναλλακτικά χρησιμοποιείται το Dudette για τις γυναίκες.
Η έκφραση έχει πλέον παγκοσμιοποιηθεί, αλλά σε αντίθεση με λέξεις νεότερης κοπής (μπρο, γιο), ανήκει στην κατηγορία ξένων εκφράσεων με σχετική ιστορικότητα ή/και με ρίζες σε πιο εκλεπτυσμένες κοινωνικές συνθήκες, όπως: cool, groovy, chill, funky.
Ενδεικτικά, παρατίθεται η ακόλουθη πρόταση από το βιβλίο του Mark Twain A Connecticut Yankee in King Arthur's Court (1889): «The remnant of it was restricted to the dudes and dudesses.» Ως εκ τούτου, το λήμμα δεν κατατάσσεται αυθωρεί στις αμερικλανιές.
Ιστορία
Η λέξη Dude θεωρείται Αμερικανισμός με ρίζες στον 19ο αιώνα (1876), χωρίς να υπάρχει σαφής προέλευση. Η αρχική χρήση έγινε από Γερμανούς αποίκους της παλιάς δύσης για να περιγράψει συνεσταλμένους και πλούσιους άνδρες, οι οποίοι μετείχαν στην προς δυσμάς επέκταση των ΗΠΑ. Από αυτή την βάση, προκύπτουν και οι άλλες χρήσεις / ορισμοί της λέξης εκείνη την εποχή:
- Άντρας από τις Ανατολικές ΗΠΑ που κάνει διακοπές σε ράντσο
- Αστός ανεξοικείωτος στην ζωή εκτός μεγάλης πόλης
- Καλοντυμένος / φροντισμένος άντρας
Για κάποιο διάστημα, η λέξη είχε προσβλητικό χαρακτήρα, καθώς αναφερόταν σε έναν άνδρα υπερβολικά εκλεκτικό και απαιτητικό στα ρούχα, τον λόγο και τη συμπεριφορά του –ένας υπερβολικός δανδής. Κορυφαίος όλων στην κατηγορία αυτή, ο Evander Berry Wall (1861-1940), στον οποίο το 1880, απονεμήθηκε ο τίτλος King of the Dudes από την εφημερίδα New York American.
Η λέξη «dude» πρωτοεμφανίστηκε στον γραπτό λόγο το 1876 (Putnam's Magazine).
Προφορά και Χρήση
Η λέξη χρησιμοποιείται ως ουσιαστικό ή επιφώνημα. Στην πρώτη περίπτωση, η χρήση γίνεται αυτόνομα ή συνδυαστικά:
- He’s a strange dude
- Surfer dude
- What a funny dude
Ως επιφώνημα, ο τόνος και η διακύμανση που θα χρησιμοποιηθούν, μεταδίδουν και το νόημα του αντίστοιχου συναισθήματος όπως:
- Dude! (κοφτό για έκπληξη ή εκνευρισμό)
- Duude; (λίγο τραβηγμένο για απορία)
- Duuuude (μακρόσυρτο για θαυμασμό)
Τέλος, η λέξη μπορεί να προστεθεί σχεδόν σε οποιαδήποτε πρόταση και να μεταφέρει το ανάλογο συναίσθημα: We’ve gotta run dude!
Έχοντας ξεφύγει από την αρχική αρνητική της ετυμολογία, η χρήση της λέξης είναι πλέον ευρεία και σε πολλές περιπτώσεις έχει εξελιχθεί σε προσφώνηση σεβασμού καθώς εξισώνεται με το cool.
Διάσημοι Dudes και Dudettes
Όπως είναι λογικό, υπάρχουν αρκετοί διάσημοι Dudes, ωστόσο αυτοί με την μεγαλύτερη παγκόσμια απήχηση, είναι χαρακτήρες ταινιών. Το περίεργο στην περίπτωση των περισσότερων από αυτούς, είναι ότι εκτός του χαρακτήρα και ο ηθοποιός μπορεί να χαρακτηριστεί ως Dude (με κεφαλαίο!).
Jeffrey “The Dude” Lebowski – Jeff Bridges
Αδιαφιλονίκητος αυτοκράτορας των Dudes είναι φυσικά ο Jeff Bridges στην εκπληκτική ταινία των αδελφών Coen The Big Lebowski. Ο χαρακτήρας του, εκτός από το ίδιο του το όνομα (The Dude), αποτελεί την πεμπτουσία του λήμματος, τουλάχιστον όπως αυτή αναφέρεται στην εισαγωγική παράγραφο του ορισμού. Ο χαρακτήρας και το παρατσούκλι, βασίζονται σε ένα υπαρκτό πρόσωπο, τον Jeff Dowd, ο οποίος ενέπνευσε τους Coen. Ο Dowd ήταν μέλος των Seattle Seven, πίνει White Russians, και είναι γνωστός ως The Dude.
The Dude: “Look, let me explain something to you. I'm not Mr. Lebowski. You're Mr. Lebowski. I'm the Dude. So that's what you call me. That, or His Dudeness... Duder... or El Duderino, if, you know, you're not into the whole brevity thing.” (βλ. μήδι 1).
Hugo “Hurley” Reyes – Jorge Garcia
Ξεφεύγοντας από το σωματικό στερεότυπο, ο XL χαρακτήρας του Hurley στην επιτυχημένη σειρά Lost μπορεί να θεωρηθεί ως κλασσικός Dude. Μεγαλωμένος σε έναν από τους παραδείσους των surf dudes (Santa Monica), μέχρι το τελευταίο επεισόδιο του 5ου κύκλου, ο Hurley έχει χρησιμοποιήσει τη λέξη «dude» 268 φορές, δηλαδή με έναν μέσο όρο 3.0 DPE (Dudes per Episode!) - βλ. μήδια 2 και 3.
Ferris Bueller – Matthew Broderick
Στην κωμωδία Ferris Bueller's Day Off (1986) του (πρόσφατα χαμένου) John Hughes, ο ομώνυμος χαρακτήρας είναι ο κορυφαίος έφηβος dude της αστικής Αμερικής. Ο Matthew Broderick έχει επίσης πρωταγωνιστήσει στο Addicted to Love (1997) με την Meg Ryan, η οποία σε αυτή την ταινία αλλά και γενικώς, είναι χαλαρά από τις κορυφαίες Dudettes.
Grace: «Oh, he's very popular, Ed. The sportos, the motorheads, geeks, sluts, bloods, wasteoids, dweebies, dickheads — they all adore him. They all think he's a righteous dude.»
Thelma - Geena Davis & Louise – Susan Sarandon
Πώς γίνεται μια γκαρσόνα και μια νοικοκυρά να είναι dudes; Στο Thelma & Louise (1991) του Ridley Scott, οι δύο γυναίκες αποδεικνύουν πως όχι μόνο είναι dudes, αλλά πρωταγωνιστούν και σε ένα από τα καλύτερα road movies που έχουν γυριστεί ποτέ. Χωρίς αμφιβολία, Dudes και στην πραγματική τους ζωή.
Mia Wallace - Uma Thurman
Ίσως η πιο καλή και σίγουρα η πιο cool Dudette που έχει περάσει ποτέ από το σελιλόιντ. Χωρίς τη σκληρότητα της Kiddo (Kill Bill - 2003), και την παραξενιά της Sissy Hankshaw (Even cowgirls get the blues - 1994), η Mia του Pulp Fiction (1994), αλλά και η Uma Thurman γενικώς, ενσαρκώνει την απόλυτη Cool Dudette.
Tyler - Lori Petty
Σε ένα από τα καλύτερα σύγχρονα surf movies (Point Break – 1999), η Lori Petty στέκεται ισάξια πάνω στο σανίδι και ανάμεσα στους Αρχι-Dudes Patrick Swayze και (ολίγον χαζοβιόλη) Keanu Reeves.
Ως ανωτέρω.
27 comments
johnblack
ε όχι και τεσσαράκια σε τέτοιους ορισμούς! πετρέλεορ!
iron
ντιούντ δεν είναι;
Desperado
@iron Αχα! Το είχα βάλει στο draft αλλά το έβγαλα στο τελικό. Όχι είναι ντουντ. Το ντιούντ το λέγανε κάτι φίλοι ειρωνικά για να κάψουνε κάτι τυπάκια (στυλ αμερικλανιά).
Khan
spek
popaoua
Άψογος
vikar
Κάργα ενδιαφέρον κείμενο οπωσδήποτε, αλλα βρέ Ντεσπεράντο, δέν βρήκα ούτε μία ελάχιστη, παραμικρή
νά, όσο πατά η γάτανύξη για τη χρήση της λέξης στα ελληνικά. Μάλιστα, όλα σου τα παραδείγματα μέσα στον ορισμό είναι παρμένα κατευθείαν απο τ' αμερικάνικα. Και πάνω που λέω, όκ κέικ, στα παραδείγματα θα γράφει κάτι, έ, τζίφος... Ξανανεβαίνω μετά στην αρχή, και βλέπω καλύτερα αυτή τη φορά οτι έχεις απροσχημάτιστα γράψει, όχι «αμερικανισμός», αλλα «αμερικάνικη σλάνγκ προσφώνηση». Είσαι τουλάχιστον συνεπής σ' αυτό.Προσωπικά δέν έχω ακούσει ποτέ κανέναν να το λέει στην ελλάδα. Δέν σημαίνει βέβαια πολλά αυτό, για ένα σωρό λέξεις και φράσεις απο 'δωμέσα ισχύει το ίδιο, αλλα εδώ ειναι διαφορετικό, γιατί θα ήθελα πραγματικά να δώ πώς θ' ακουγότανε το ντούντ σ' ελληνικά συμφραζόμενα ενώ εσύ δέν δίνεις ούτε ένα ελληνικό παράδειγμα (άν και στο διαδίκτυο υπάρχουν).
Όπως βλέπω εγώ τον χώρο, το συγκεκριμένο λήμμα, ή μάλλον, ο συγκεκριμένος ορισμός (δέν ισχύει το ίδιο για το μάν ή για το μπρό πιχί), είναι απ' τους πιό ακατάλληλους για το σλάνγκ τζι άρ, απ' όσα έχω δεί.
Με το θάρρος της γνώμης, που λένε, και χωρίς αυτό να μειώνει το συμμάζεμα που έκανες για να το γράψεις --έλεος. Απλά λέω οτι θα ταίριαζε χίλιες φορές καλύτερα στο «σλάνγκ τελεία κόμ», παρά στο «τζι άρ».
Φιλικά.
Vrastaman
Το χρησιμοποιώ καθημερινά, αλλά πάντα με αμερικανοτραφείς (σαν κι εμένα) φίλους και συναδέλφους...
Desperado
@vik
Απολύτως σεβαστή η γνώμη. Σαφώς δεν είναι ελληνική σλανγκ και το ξεκαθαρίζω, αλλά θα διαφωνήσω για τα μαν και μπρο, θεωρώντας ότι είναι ακριβώς η ίδια περίπτωση (εκτός αν καταλαβαίνω αναφέρεσαι στον ορισμό/παραδείγματα και όχι τα λήμματα αυτά καθ' αυτά, οπότε έχεις δίκιο).
Στην παρέα μου το χρησιμοποιούμε κατά κόρον, αλλά λόγω της «καταγωγής» της, δεν σκέφτηκα καν να ψάξω για ελληνικό παράδειγμα - mea culpa.
Σε αυτές τις περιπτώσεις σκέφτομαι με το ήμισυ της φαιάς καθότι ημι-αγγλοσάξων (ή μάλλον ορθότερα, Κέλτης).
Για την καταλληλότητα στο σαϊτ, η κουβέντα είναι μεγάλη και συνεχής. Προσωπικά εμπιστεύομαι και την βαθμολογία και τα σχόλια, αλλά νομίζω ότι στην περίπτωση αποκλεισμού, θα πρέπει να διαγραφεί η κατηγορία «ξενικά» και να αφαιρεθεί ένας μεγάλος αριθμός λημμάτων.
Καλώς ή κακώς, είμαστε «παγκοσμιοποιημένοι» και η σλάνγκ μεταφέρεται από όλα τα μέσα (μεταξύ των οποίων το διαδίκτυο, TV και κινηματογράφος). Ειδικά αν σκεφτεί κανείς την απήχηση που έχουν οι ξένες ταινίες και σειρές, συν το γεγονός ότι ο περισσότερος κόσμος (ειδικά οι νέοι), ταξιδεύουν/σπουδάζουν και έρχονται σε συνεχή επαφή με τους όπου «αυτόχθονες», σημαίνει ότι αργά ή γρήγορα θα υιοθετήσουν κάποιες σλανγκοεκφράσεις που ακούν. Η περίπτωση του Lost (και του λήμματος) δεν μπήκε τυχαία...
Με αυτό το σκεπτικό, ας αλλάξουμε το .gr σε .int(ernational)! - ελπίζω να μην βλασφήμησα... πολύ!
Την ευλογία σου :-)
Khan
Εσείς οι αμερικανοτραφείς μας έχετε αλλοτριώσει! :Ρ
Συμφωνώ ότι δεν είναι λήμμα για το slang.gr, ωστόσο με τον πλούτο του υλικού του είναι για το slang.edu.
johnblack
Μια χαρά είναι για το σλανγκ.γκρρρρ. Λέγεται κατά κόρον, όπως είπε κι ο βράστα, από αμερικανοτραφείς αλλά - θα προσθέσω - κι από αμερικανοκρουσμένους, βλέπε ραπάδες / χιπχοπάδες / σκεϊτάδες / φρισταϊλάδες / γκραφιτάδες και λοιπούς αραποφέρνοντες νεανίες (απ' αυτούς που φοράνε τις φανέλες του ΝΒΑ ως τα γόνατα και τα μπάγκι παντέλονα για να φαίνεται η κωλοχαράδρα τους). Σε αυτή την ετερόκλητη πληθυσμιακά ομάδα θα συναντήσεις π.χ. και πολλούς αφρικανούς, οι οποίοι - βοηθούντος και του χρώματος - έχουν πλήρως αμερικανοποιηθεί... Όλοι αυτοί είναι πλέον σαρξ εκ της σαρκός της ελληνικής κενωνίας, το ίδιο και το ιδιόλεκτό τους.
Khan
πάω πάσο
vikar
Ντεσπεράντο, ναί, μιλάω για τον ορισμό, και καθόλου για τον ίδιο τον όρο ντούντ, την λέξη δηλαδή. Λές «σαφώς και δεν είναι ελληνική σλάνγκ», αλλα δέν είναι έτσι (και το ξέρω οτι εδώ συμφωνούμε), με την έννοια οτι όντως, βλέπω κι' εγώ τώρα, χρησιμοποιείται:
(Παρεμπιπτόντως, το άν λέγεται μόνο απο αγγλοτραφείς και καλά, δέν είναι καθόλου διαφορετικό απο το οτι λέξεις και φράσεις τουρκικές ξερω 'γώ λέγονται μόνο απο ανθρώπους ανάλογης ανατροφής.)
Θέλω να πώ, όκέι, λίγο πολύ οι περισσότεροι έχουμε μιά καλή επαφή με τ' αγγλικά
κυρίως τα των ήπα βέβαια, αλλα πλάκα πλάκα, όχι όλοι (ας μήν το ξεχνάμε, κάπου έλεγε πρόσφατα η ιρονίκ κάτι περι ελιτισμού, ο οποίος δέν είναι πάντα εσκεμμένος, έτσι;): ένας άσχετος απο αγγλικά δέν θα έβλεπε κανένα νόημα στον ορισμό αυτόν, ακριβώς όπως και ένας άσχετος με ελληνικά δέν θα έβρισκε κανένα νόημα στους ορισμούς της λέξης μαλάκας που έχουμε εδώ, άν τους έβλεπε στο ούρμπαν ντίξιοναρι --ακόμη κι' αν ήταν όλα γραμμένα στ' αγγλικά, εκτός βέβαια απο τα παραδείγματα!... :-ΡΚαι βασικά, νιώθω λίγο μαλάκας να γίνομαι κακός ενώ το κείμενο γαμάει, αλλα το διάβαζα, το διάβαζα, κι' ένιωσα στο τέλος να μένω με το πουλί στο χέρι, κατάλαβες;... :-Δ
Τελοσπάντων, όλα καλά, εννοείται. Κουβέντα να γίνεται. Τσίνησα ίσως γιατί είναι η πρώτη φορά εδωμέσα που νιώθω οτι διαβάζω κάτι (γραμμένο στα ελληνικά) που δείχνει ν' αναφέρεται αποκλειστικά στην αργκό μιάς ξένης γλώσσας. Άν αυτό συνεχίσει ως τάση στο σάιτ, παίζει και να το συνηθίσω και να μήν με ξενίζει πλέον, όπως έγινε περίπου με τα λεγόμενα αυτοαναφορικά μας, που στην αρχή τα σιχαινόμουνα, ώσπου μ' έπιασε στο φιλότιμο η μαρίαηόμορφη κι' υπέπεσα κι' εγώ στην αμαρτία... Ουδείς αναμάρτητος γάρ. Όχι, ούτε κάν εγώ...
vikar
Τζονμπλάκ, γράφαμε μαζί. Νά, αυτό το σχόλιο ας πούμε είναι ακριβώς ότι θα ήθελε να μάθει κάποιος σάν εμένα που δέν έχει ακούσει ποτέ την λέξη να λέγεται.
Και μιά και τό 'φερ' η κουβέντα, μπός, ακόμα διακοπές είσαι;... Τί θα γίνει μ' αυτό που λέγαμε;... :-Ρ
vikar
Και υποθέτω πως προφέρεται κατακανόνα μακρό, έτσι; Όχι ντούντ δηλαδή, αλλα ντούουντ...
Khan
Το θέμα που θίγει ο Βίκαρ είναι σημαντικό, γιατί είναι η περίοδος που πολλοί από μας στρεφόμαστε στην αμερικανικοαγγλική σλανγκ για να χορτάσουμε την λημματογραφική πείνα μας και έχει ενδιαφέρον να συζητήσουμε τα κριτήρια.
Vrastaman
Όσο και να χτυπιέται η γηραιά ήπειρος, τα αμερικλανοαγγλικά είναι η lingua τε και slangua franca.
Κττμγ κάθε κανονιστική απόπειρα (δίκην ξεδοντιάρικου / γερομπινεδιάρικου σνομπισμού) να παταχτεί το φαινόμενο αυτό (βλ. πως οι Γαλέοι ποινικοποιούν την χρήση την αγγλικών) θα πάει κατά διαόλου..
vikar
Δέν μπαίνει ζήτημα κανονιστικότητας βέβαια μέσα στο σάιτ
όχι τουλάχιστον απο 'μένα, απλά να πώ, μιά και το ζητά ο ντούμπλφας, οτι μ' ενδιαφέρει εδωμέσα να μαθαίνω για την ελληνική αργκό. Δηλαδή, για την αργκό των ελληνικών. Άν μ' ενδιαφέρει η αγγλική ή η γερμανική ή η γαλλική, θα την ψάξω αλλού.Και άν ξεκινήσει, όπως έλεγα και πάνω, τάση λημματογράφησης ξένης αργκό η οποία δέν χρησιμοποιείται διόλου στα ελληνικά, απλά θα παρακάμπτω τα σχετικά λήμματα, όπως κάνω
και υποθέτω και όλοι μας λίγο πολύμε όσα λήμματα θεωρώ εγώ αταίριαστα μ' αυτό που περιμένω να βρώ εδωμέσα.Τα προφανή λέω φυσικά.
johnblack
@ κχαν: κι εγώ μπαίνω καμιά φορά σε ξένα σλανγκοσάιτ, λόγω της λημματολαιμαργίας που λες. Εκεί όμως χάνει η μάνα το παιδί, μιλάμε για φάση χαίρε βάθος αμέτρητο... Οπότε τα κλείνω και ξαναγυρνάω γρήγορα στη ζεστασιά και τη θαλπωρή του σλανγκ.γκρρρ :)
@ βικ ή όποιος. Πείτε μου πληζ πως μπαίνουν οι παραθέσεις στα σχόλια, τόσο καιρό δεν το έχω μάθει...
Vrastaman
Γράφεις:
[qu0te=Foufoutos]Μπλα μπλα μπλα μπαγαποντοδότες μπλα μπλα με κατατροπώσατε[/qu0te]
Όπου, physically, αντί για qu0te γράφεις quote και βγαίνει:> Μπλα μπλα μπλα μπαγαποντοδότες μπλα μπλα με κατατροπώσατε
allivegp
Galadriel
Desp: το χα το λήμμα στο πρόχειρο αλλά χαλάλι γιατί ο δικός μου ορισμός ήταν κάτι σαν dude=μάγκα μου στα αστραλέζικα τελεία.
iron
χαχαχα Μες!
Desperado
@Mes
Εδώ θα ζητήσω τη δική σου συγχώρεση γιατί εκεί το είδα και μου ήρθε η τρέλα!
Χθες που το έψαχνα όμως στο δημόσιο, δεν το έβρισκα...
Η συγνώμη γιατί δεν έβαλα σλανγκασίστ! Θενξ!
@Vik
Συμφωνώ μαζί σου και η αλήθεια είναι ότι κάποιοι από τους πρώτους μου ορισμούς ήταν 100% αμερικλανιές και σήμερα θα τους αφαιρούσα (σαφώς δεν έχουν την απήχηση του εν λόγω). Ομοίως συμφωνώ ότι θα έπρεπε να υπάρχει ελληνικό παράδειγμα σαν αυτό που πρόσθεσες.
Το συγκεκριμένο πάντως, το κατέθεσα για τρεις λόγους:
1. Σκανδάλη η Mes ;-)
2. Η χρήση του (πιο ευρεία απ' ότι νόμιζα!) 3. Η εκτεταμένη «προβολή» του η οποία μ'έκανε να σκεφτώ ότι όλο και κάποιος επισκέπτης του .γκρρρ θα το αναζητήσει, οπότε γιατί να μην «ψωνίσει» από το μαγαζί μας;
Λοιπή συζήτηση σαφώς με επερχόμενη υποβοήθησηυποβοήθηση...
johnblack
mariahomorfi
στην ταινια των κοεν ο ντουντ ηταν πραγματικα ντουντ...[του κατουρησαν το χαλι χαχαχαχαχαχαχαχαχα]
ασχετο αλλα υπαρχει τραγουδι των beatallica hey dude [κατα το hey jude
Galadriel
Yellow τζον!!! στο κλείσιμο το { quote} θέλει και / πριν το q, γίνανε τα σχόλια μύλος!!!
iron
και γαλλιστί dudule, ε; (μουάχαχα...)