Είμαι κακός στα βαφτίσια, και είναι αδύνατον να το βρει κάποιος έτσι στην αναζήτηση, οπότε το λήμμα είναι υπό συζήτηση. Πάμε στον ορισμό.

Αναφέρομαι στο ακόλουθο σχήμα λόγου, που δεν έχω παρατηρήσει σε άλλες γλώσσες:

  1. επιμερίζουμε ένα σύνολο σε δύο κατηγορίες, συνήθως (αλλά γιατί όχι και αλλιώς, δεν είμαι σίγουρος) μισά και μισά

  2. αποδίδουμε στο πρώτο κομμάτι μία ιδιότητα, και στο δεύτερο την ίδια ακριβώς απλά αλλάζοντας διατύπωση ή αποδίδοντάς την σε πιο ακραίο βαθμό.

Η ιδιότητα μπορεί κάλλιστα να είναι θετική, οπότε επιτείνεται στο θετικότερο, ή αρνητική, οπότε επιτείνεται στο αρνητικότερο, αλλά ποτέ δεν διορθώνεται προς τον μέσο όρο.

Χαλαρό αντίστοιχο του «ο ένας καλύτερος / χειρότερος από τον άλλο».

Σε αστειατορικό μοτίβο, χωρίζουμε το σύνολο σε δύο κατηγορίες, και επαναλαμβάνουμε δύο φορές τον ίδιο χαρακτηρισμό.

Ελπίζω τα παραδείγματα να είναι διαφωτιστικότερα.

1α.
- Πώς σου φάνηκαν τα δείγματα που σου έφερα;
- Τα μισά ήταν άχρηστα και τ' άλλα μισά για πέταμα.

1β. (εναλλακτικά)
- Πώς σου φάνηκαν τα δείγματα που σου έφερα;
- Τα μισά ήταν άχρηστα και τ' άλλα μισά δεν κάναν για τίποτα.

  1. - Μαλάκα! Τι γυναικοπαρέα είναι αυτή;! Οι μισές είναι μουνιά και οι άλλες μισές είναι μουνάρες.
    - Μάζευ' τα σάλια ρε χλέμπουρα.

  2. - Καλές οι κρέπες;
    - Η αλμυρή ήταν καμένη, και η γλυκιά ήταν κι αυτή καμένη.

Got a better definition? Add it!

Published
Last modified

#1
jesus

(1η διόρθωση: «ψευδοεπιμερισμός, όπως το έχω κ στον ορισμό κ βλέπουμε.)

#2
σφυρίζων

Κλασικό κλυννικό παράδειγμα: Τα μα μα και τα σα μάσατα. Σίγουρα p;antvw παίζει και σε ξένες γλώσσες (π.χ. «heads I win, tails you lose»)

#3
σφυρίζων

(πάντως)

#4
σφυρίζων

Μπα άκυρο, το κλυννικό παράδειγμα δεν είναι ταυτολογικό.

#5
vikar

Ψευδοδιχοτόμηση, ψευδοαντίθεση... Κάτι τέτοιο. Μπορεί εύκολα να συνδυαστεί και με το υπάρχουν δυο μεγάλες κατηγορίες ανθρώπων: άκου να σε πώ φιλαράκι, υπάρχουν δυό λογιώ άθρωποι, αυτοί που σου τη φέρνουν απο πίσω, κι' αυτοί που σε χτυπάν πισώπλατα.

Όντως παίζει πολύ, και παίζει και σε άλλες γλώσσες που λέει ο σφού. Το δέ χαρρυκλυννικό δέν είναι παράδειγμα, αλλα η προέλευσή του, το ποντιακό τα μά μά και τα σά πάλι μά, μάλλον ναί.

#6
MXΣ

και η μαύρη δικιά μου είναι...

#7
vikar

Ναί, μόνο που εδωπέρα υπάρχει σημασιολογική διαφορά ανάμεσα σε άσπρη και μαύρη (την άσπρη τη γουστάρεις, τη μαύρη όχι). Άλλο σχήμα αυτό.

#8
vikar

Σχετικά με την εύρεση απο αναζήτηση, μάλλον θα πρέπει να φροντίσεις να καλύψεις περιπτώσεις στα παραδείγματα. Με το όνομα δέ βγαίνει άκρη, εκτός κι' αν τ' ονομάσεις σε φάση «τα μισά έτσι, τ' άλλα μισά έτσι», ή κάτι τέτοιο --που προσωπικά δέν το προτιμώ, αλλα πολλοί άλλοι το προτιμούν.

#9
jesus

τέτοιου τύπου ειρωνείες, ναι, παίζουν. εννοώ το ακριβές σχήμα ότι δεν παίζει, τ. half of them are (insert coin) and the other half (insert another coin). ισχύει;

#10
jesus

(για τις δύο κατηγορίες ανθρώπωνε είπα να μην το βάλω γιατί είναι αυτού του χαλικούτη)

#11
vikar

Χμ, το ακριβές σχήμα δέν μπορώ να πώ οτι τό 'χω σταμπάρει στα ξένα (και δέ μπορώ να πώ οτι δέν ακούω ξένα, μ' αρέσουν πολύ τα ξένα, και κυρίως τα σλόου).

#12
HODJAS

Ο Αρκάς είχε ένα πανέμορφο ψευδο-επιμεριστικό, με έξτρα γαρνιτούρα ψευδο-συγκρίσιμα μεγέθη:

Λέει κάπου ο Μοντεχρήστος: «Το 70 % των πολιτικών είναι διεφθαρμένοι» και ρωτάει ο Ισοβίτης «και το υπόλοιπο 30 % ;» και απαντά ο πόντικας «κι αυτοί διεφθαρμένοι είναι, αλλά τουλάχιστον είναι λιγότεροι»...

#13
vikar

Ντάξει, ο Μοντεχρήστος ήταν ανέκαθεν αισιόδοξος.

#14
PUNKELISD

Χοντζ, ήθελα να κάνω το αυτό σχόλιο.

Εντωμεταξύ το «1α» στα παραδείγματα είναι κι αυτό ψευδοεπιμερισμός; γιατί αλλιώς παρακάτω θα έπρεπε να έχει «1β» και όχι ξανά «1α».

Και επίσης σαν υποκατηγορία του π.χ. 3 υπάρχει και το:
[I]- Πώς σου φάνηκαν τα δείγματα που σου έφερα;
- Τα μισά ήταν άχρηστα και τ' άλλα μισά πάλι άχρηστα.[/I]

#15
MXΣ

και τα δικά τους, δικά τους και τα δικά μας δικά τους

#16
jesus

ώπα, σόρυ (δεν το έκανα επίτηδες αν κ θα μέτραγε), είναι 1α κ 1β. το 1α ότι το άχρηστα επιτείνεται μετά απ' το για πέταμα, ενώ το 1β ότι το «δεν κάνουν για τίποτα» είναι παραλλαγή του άχρηστα.

για το 3 αν σε νιώθω η διαφορά που θες να πεις είναι το «πάλι» αντί για «καί αυτά» που όντως παίζει.

#17
PUNKELISD

Στο δικό σου παράδειγμα υπάρχουν 2 υπαρκτές κατηγορίες (δηλ. η γλυκιά κρέπα και η αλμυρή) ενώ στο δικό μου υπάρχει στην ουσία ένα σύνολο (δηλ. τα δείγματα) όπου γίνεται αυτός ο ψευδοεπιμερισμός με την δημιουργία 2 ψευδοκατηγοριών.

Προτείνω το 1α και το 1α να μείνουν ως έχουν.

#18
jesus

σωστή παρατήρηση, θα την σκεφτώ κ θα επανέλθω.

#19
MXΣ

και το «ή θα βρέξει, ή θα χιονίσε ή καλό καιρό θα κάνει» που να το κατατάσαμε άραγε; Χικ;

#20
σφυρίζων

Ψευδίλημμα ο ψευδοεπιμερισμός αυτός ΜΧεΣ.

#21
jesus

ανεφέρθη στα σχόλια πιω πάνω

#22
jesus

σχετικό στ' αμερικάνικα (κυρίως, νομίζω) αγγλικά είναι το αστειατορικό σχήμα τ. "στο στρατό, δύο πράγματα είναι σημαντικά. το πρώτο είναι η πειθαρχία, και το δεύτερο η πειθαρχία", το οποίο πάλι νομίζω αρκετά συχνά το δίνουν με μπούλετ κ σε μορφή κανόνων: "στη μονάδα μου, οι κανόνες είναι δύο: πρώτος κανόνας, τυφλή υπακοή στον ανώτερο. δεύτερος κανόνας, βλέπε τον πρώτο κανόνα (ή, επανάληψη αυτολεξεί του 1ου κανόνα)".

εκ των υστέρων, σκέφτομαι μήπως το εισάγαμε από κει. δε θυμάμαι να παίζει πάντως αναδιατύπωση επί το ακρότερον.