Από τη μόνη αναφορά στο Σώμα της Ελληνικής Γραμματείας που έχω υπ' όψιν μου σχηματίζω την εντύπωση ότι η αβιζώτη ήταν η ελαφριά γόμωση πυρίτιδας που, αναφλεγόμενη από τον επικρουστήρα των παλιών εμπροσθογεμών τουφεκιών, πυροδοτούσε μέσω της φάλιας την κυρίως γόμωση που προωθούσε το βλήμα.
Νομίζω πως είναι σιγουράκι η αναγωγή στο τουρκ. ağızotu = καψύλιο, καψούλι. Η ανάλυση μας δίνει το ağız = στόμα / στόμιο + ot = χόρτο, δε θέλει και πολλή φαντασία για να δούμε έναν σαλβαροσαρικοφόρο τοπτσή να βάζει φωτιά στα τόπια με ένα αναμμένο σκοινάκι από πλεγμένα ξερά χόρτα ως αυτοσχέδιο πυροκροτητή, φιτίλι, καψούλι, όπως αγαπάτε πείτε το.
Σε αυτό εδώ το σάιτ με τούρκικες λέξεις που πέρασαν στις διάφορες γλώσσες της ευρύτερης περιοχής, το ağız otu ερμηνεύεται ως 1) φάρμακο για τον στοματόπονο, αν υπάρχει τέτοια λέξη και 2) μπαρούτι που μπαίνει στο στόμιο τουφεκιού, quod erat demonstrandum που λένε και στο χωργιό μου. Ο συντάκτης δίνει συντομογραφίες ελληνικών επωνύμων, πιθανώς μελετητών που αναφέρουν την ελληνική παράγωγη λέξη αγίζι / αγιζότη, την οποία βρίσκω εδώ, ως κρητικό ιδιωματισμό με την ερμηνεία ταχύτητα που αποκτά κάποιος.
Dediğim gibi εεεε, όπως είπα βρίσκω τη λέξη άπαξ σε λογοτεχνικό κείμενο, αν κάποιος την έχει εντοπίσει και αλλού ας κοπιάσει στα σχόλια.
Εδώ ο μηχανισμός και, αφού έχει και hammer μέσα, η ανάρτηση είναι για τον Ξεροσφύρη που υποψιάζομαι πως αντιπαθεί τα όπλα αλλά ελπίζω να κάνει κέφι το λήμμα.
- Μωρέ, φέρε μου την τσάγκρα! φώναξε άξαφνα. Φέρε μου την τσάγκρα να του πιω το αίμα!
Κίνησα να κάμω το θέλημά του. Αλλά δεν είχε υπομονή. Έφτασε πρώτος στην κάμαρη, άρπαξε το σκουροντούφεκο και από τη σκάλα την άναψε στο πουλί. Ένας ξερός χτύπος ακούστηκε, μα τίποτ’ άλλο. Ο κόκορας έπεσε, αλλά δεν έπιασε το καψούλι! Παγώσαμε. Κακοσημαδιά στην κακοσημαδιά!
[...]
- Αν δε σου πιω το αίμα, να μη με ειπούν καπετάν Κρεμύδα! είπε σκάζοντας χάμω το σκούφο του.
Άλλαξε το καψούλι, έφτιασε την αβιζώτη.
- Κυβέρνα καλά, Μπαρμπατρίμη, είπε· ίσ’ απάνου στ’ άτιμο! Τήρα καλά να μην το χάσεις από τα μάτια σου!
Α. Καρκαβίτσας, Κακοσημαδιά, από τα Λόγια της Πλώρης.
A typical flintlock mechanism has a piece of flint which is held in place in between a set of jaws on the end of a short hammer. This hammer (sometimes called the cock) is pulled back into the "cocked" position. When released by the trigger, the spring-loaded hammer moves forward, causing the flint to strike a piece of steel called the "frizzen". At the same time, the motion of the flint and hammer pushes the frizzen back, opening the cover to the pan, which contains the gunpowder. As the flint strikes the frizzen it creates a spark which falls into the pan and ignites the powder. Flame burns through a small hole into the barrel of the gun and ignites the main powder charge, causing the weapon to fire.
8 comments
dryhammer
Κατ' αρχήν ευχαριστώ. Κάθε ορολογία που χάνεται (μαζί με την τέχνη της) είναι πολύτιμη. Όντως αντιπαθώ τα όπλα, αλλά γουστάρω τα λήμματα. Τα παλιά, εμπροσθογεμή κλπ τα συμπαθώ ως έργα τέχνης και τεχνικής, φτιαγμένα στο χέρι από μαστόρους που χάθηκαν μετά την κυριαρχία
ΣτοΔγιαλοΧτηνος
Κατ' αρχήν χαίρομαι που σκόπευσα με ακρίβεια. Κατά βήτον, και τα βιομηχανικά οπισθογεμή έχουν τη χάρη τους, το λέει και το δημώδες:
Τον καιρό της μαλακίας / εις τον πόλεμο της Τροίας / εγαμήθηκε ο Δίας / με την Ήρα την πουτάνα / που 'χε κώλο πολυβόλο / και μουνί αεροβόλο.
dryhammer
Όπως (σωστά) λέει η λαϊκή σοφία, άλλο πράμα το πολυβόλο κι άλλο το αεροβόλο.
ΣτοΔγιαλοΧτηνος
Νταξ βαριέμαι να λινκάρω αλλά αυτό με το ot = χόρτο έχει και μιά ψιλοσυνέχεια καθόσον βοτάνι λέγανε επί τουρκοκρατίας το μπαρούτι κατά συνεκδοχή από το "βοτάνι του μπαρουτιού", ένα από τα συστατικά του. Όποιος σκαμπάζει τπτ από χημεία θα νιώσει περισσότερα. Και ο γούγλης μεταφράζει το barut otu = χόρτο του μπαρουτιού ως νέτα σκέτα gunpowder.
dryhammer
Η Πυρίτιδα κοινώς μπαρούτι, αποτελεί μείγμα άνθρακα, θείου και νίτρου, λέει η Βίκη. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%85%CF%81%CE%AF%CF%84%CE%B9%CE%B4%CE%B1
Το "δύσκολο" να βρεθεί υλικό ήταν το νίτρο (εν προκειμένω, νιτρικό κάλιο).
από το http://arcadia.ceid.upatras.gr/psari-hereas/barouti.htm αντιγράφω:
το μόνο νιτροφόρο υλικό που εκμεταλλεύτηκαν οι Δημητσανίται ήταν η παλιά κοπριά η ευρισκομένη στα σπήλαια που ξεχείμαζαν τα γιδοπρόβατα . Την κοπριά διυλίζοντας , έπαιρναν το νίτρο το οποίο ονόμαζαν << βοτάνι >> του μπαρουτιού και το πωλούσαν σε πολύ υψηλές τιμές στους Τούρκους .
ΣτοΔγιαλοΧτηνος
και γινόσαντε Τούρκοι οι αγοραστές.
ΣτοΔγιαλοΧτηνος
Upon the command "prime", the soldier then pulled the hammer back to half-cock, and poured a small amount of powder from the cartridge into the priming pan. He then closed the frizzen so that the priming powder was trapped. Upon the command "about", the butt of the musket was then lowered and moved to a position against the soldier's left calf, and held so that the soldier could then access the muzzle of the musket barrel. The soldier then poured the rest of the powder from the cartridge down the muzzle. The cartridge was then reversed, and the end of the cartridge holding the musket ball was inserted into the muzzle, with the remaining paper shoved into the muzzle above the musket ball. This paper acted as wadding to stop the ball and powder from falling out if the muzzle was lowered.
εδώ
ΣτοΔγιαλοΧτηνος
Εδώ η επιβεβαίωση, στη σελ. 15 του λεξικού:
αγιζότη, η: μικρά ποσότης πυρίτιδος, χρησιμοποιουμένης άλλοτε ως έναυσμα των διά πυρολίθων εκπυρσοκροτούντων όπλων (Λεξ. της Ακαδημίας Αθηνών), (ağız otu).