αυτό το ανέβασμα του τόνου πρέπει να ναι όντως Σαλονικιώτικο, στη σαλονικη έχω ακούσει το επίθετο Γκλαρνέτατζης [>από το κλαρίνο ίσως) με ανεβασμένο έτσι τον τόνο και μου χε ακουστεί πολύ παράξενο.....
ΝΑ σημειώσω και δυο μικρο διαφορές διαφορές Βόρειας - Νότιας Ελλάδας στα εις - τζης
Β.Ε. - Ν.Ε.
πασοκτζ/σής - πασοκατζής
προποτζής - προπατζής
...επίσης η χρήση του πάνε είναι τυπικότατα ΒΕ, όπως τα σχήματα τύπου ακουγόσαντε φωτογραφίζουν ταυτότητα «κάτω από το αυλάκι». Επίσης, γυρίζοντας την Πελοπόννησο θα διαπιστώσετε ότι οι περισσότερες ταβέρνες έχουν γουρουνόπουλο -- εκτός από τις Αρκαδικές, οι οποίες σερβίρουν γουρνοπούλα.
Μια διαφορά στην καθημερινή μας γλώσσα είναι ο παρατατικός των ενεργητικών συνηρημένων ρημάτων. Στην Βόρεια Ελλάδα λέμε μιλούσα, αγαπούσα, γαμούσα, βογκούσα αντί μίλαγα, αγάπαγα, γάμαγα, βόγκαγα.
Ενδιαφέροντα είναι τα εξής: πρώτον ότι την διαφοροποίηση αυτή δεν την έχει προσέξει πολύς κόσμος (όσος τελοσπάντων προσέχει τα «πάνε», τα «έφαγα πακέτο» κλπ), δεύτερον ότι οι βόρειοι λέμε πού και πού κανέναν παρατατικό σε -αγα, αν ταιριάζει ευφωνικά ή εν τη ρύμη του λόγου ενώ οι νότιοι δεν λένε τα εις -ούσα και, τρίτον, έχω την υποψία ότι οι νότιοι, όταν θεωρούν ότι πρέπει να περιβάλλουν το λόγο τους με τυπικότητα, ιδίως δηλαδή στην αρθρογραφία, στα επίσημα έγγραφα κλπ. θα προτιμήσουν σαφώς τον παρατατικό σε -ούσα, ενώ στον προφορικό τους λόγο τον αγνοούν παντελώς.
Μερικά πρόχειρα παραδείγματα αναζήτησης στις Ειδήσεις του Google είναι τα εξής (προσέξτε διαφορά στα hits): περνούσε (919 αποτελέσματα) αντί πέρναγε (28 αποτελέσματα) φορούσε (1.366 αποτελέσματα) αντί φόραγε (12 αποτελέσματα) χτυπούσαν (307 αποτελέσματα) αντί χτύπαγαν (11 αποτελέσματα)
Φυσικά τα παραπάνω δεν είναι αποδείξεις αλλά ενδείξεις, για διάφορους λόγους.
Τα αντίστοιχα αποτελέσματα του Google σε όλο το ίντερνετ είναι και πάλι υπέρ των εις -ούσα, με μικρότερες διαφορές στην αναλογία.
Επαναλαμβάνοντας την εξ ιδίας αντίληψης γνώση του ότι οι νότιοι (οι Αθηναίοι σίγουρα) αγνοούν εντελώς τον παρατατικό σε -ούσα, να πω ότι το φαινόμενο, αν ισχύει, νομίζω πως οφείλεται στην, περισσότερο ασυνείδητη, πεποίθηση των ομιλούντων ότι κάποια λέξη ή τύπος αυτής δεν είναι δόκιμος.
Ένα παραπλήσιο παράδειγμα είναι τα σαλονικιώτικα και κυπριακά δελτία ειδήσεων. Όσο «θεσμικό» και «συγκροτημένο» θεωρεί το κανάλι τον εαυτό του, τόσο περισσότερο αποφεύγει τους ιδιωματισμούς του τόπου του, ακόμα και την εκάστοτε προφορά.
Σωστος ο patsis. Υπαρχει (δυστυχως) σχετικος κανονας (κατα Μπαμπι παντα) ο οποιος εξηγει τι ακριβως συμβαινει με τον παρατατικο σε -ουσα και -αγα. Τα ρηματα εκεινα που σχηματιζουν το δευτερο προσωπο του ενεστωτα με καταληξη -ας (και οχι -εις) και μονον αυτα, εχουν δυο τροπους στον παρατατικο, δλδ. σε -ουσα και σε -αγα.
Το ξερω γιατι εσκασα 60 ευρωπουλα για να παρω τη γραμματικη του Μπαμπι για να τη λεω στους Αθηνεζους με τα πηδαγα, τραγουδαγα, γαμαγα και ολα αυτα τα ωραια και τελικα τον ηπια. Βεβαια, δεν ειμαι σιγουρος αν ο κανονας υπηρχε (εγω δεν θυμαμαι ποτε στο σχολειο στην γραμματικη του Τριανταφυλλιδη να μαθαιναμε τετοια πραγματα), ή αν επειδη ετσι μιλαει η μιση Ελλαδα εφτιαξε ο Μπαμπι τον κανονα αναδρομικα, το φελεκι μου μεσα...
Παραπάνω έκανα μια πρόχειρη «στατιστική» έρευνα στο Google για την χρήση κάποιων μορφών λέξεων. Για όποιον ενδιαφέρεται, διαβάζω πως υπάρχει σοβαρός σκεπτικισμός για την ακρίβεια του αριθμού συνολικών αποτελεσμάτων που εμφανίζει το google, ιδίως όταν αυτά είναι εκατοντάδες χιλιάδες. Δείτε πχ. εδώ (στα αγγλικά).
Για του λόγου το αληθές, αυτή είναι η δέκατη σελίδα αποτελεσμάτων (100 αποτελέσματα ανά σελίδα) για την κοινότατη λέξη μαλάκας, χωρίς εισαγωγικά στην αναζήτηση και αφού επιλέξουμε την «εμφάνιση και των παραπλήσιων αποτελεσμάτων που παρέλειψε το Google». Αποδεικνύεται ότι, ενώ υποτίθεται ότι βρήκε 866.000 αποτελέσματα, προβάλλει το πολύ 1000 (10x100).
Εντόπισα άλλη μία μικρή διαφορά βορείων (όχι μόνο Μακεδόνων αλλά και Λαρισαίων τουλάχιστον) και νοτίων: στρόγγυλος-η-ο πάνω αλλά στρογγυλός-η-ο κάτω. Οι πάνω λένε και στρογγυλός άμα τους ταιριάζει στο λόγο, οι κάτω μάλλον δεν λένε στρόγγυλος.
13 comments
poniroskylo
Προφέρεται και ως γκαλόπατζης. Ο τόνος στο -ο-. Πιο αστείο, λέω εγώ τώρα. Αλλά ίσως είναι μόνο Σαλονικιό.
xalikoutis
αυτό το ανέβασμα του τόνου πρέπει να ναι όντως Σαλονικιώτικο, στη σαλονικη έχω ακούσει το επίθετο Γκλαρνέτατζης [>από το κλαρίνο ίσως) με ανεβασμένο έτσι τον τόνο και μου χε ακουστεί πολύ παράξενο.....
ΝΑ σημειώσω και δυο μικρο διαφορές διαφορές Βόρειας - Νότιας Ελλάδας στα εις - τζης
Β.Ε. - Ν.Ε.
πασοκτζ/σής - πασοκατζής
προποτζής - προπατζής
Vrastaman
...επίσης η χρήση του πάνε είναι τυπικότατα ΒΕ, όπως τα σχήματα τύπου ακουγόσαντε φωτογραφίζουν ταυτότητα «κάτω από το αυλάκι». Επίσης, γυρίζοντας την Πελοπόννησο θα διαπιστώσετε ότι οι περισσότερες ταβέρνες έχουν γουρουνόπουλο -- εκτός από τις Αρκαδικές, οι οποίες σερβίρουν γουρνοπούλα.
Hank
Δηλαδή το «γαμιόσαντε» είναι πελοποννησιακό;
vikar
Μιά και γίνεται κουβέντα, δείτε και τα αντίστοιχα λήμματα απο πονηρόσκυλο και τριχοφοβική.
iron
το «γαμιόσαντε» ξέρω ότι το λένε στη Χαλκίδα
patsis
Μια διαφορά στην καθημερινή μας γλώσσα είναι ο παρατατικός των ενεργητικών συνηρημένων ρημάτων. Στην Βόρεια Ελλάδα λέμε μιλούσα, αγαπούσα, γαμούσα, βογκούσα αντί μίλαγα, αγάπαγα, γάμαγα, βόγκαγα.
Ενδιαφέροντα είναι τα εξής: πρώτον ότι την διαφοροποίηση αυτή δεν την έχει προσέξει πολύς κόσμος (όσος τελοσπάντων προσέχει τα «πάνε», τα «έφαγα πακέτο» κλπ), δεύτερον ότι οι βόρειοι λέμε πού και πού κανέναν παρατατικό σε -αγα, αν ταιριάζει ευφωνικά ή εν τη ρύμη του λόγου ενώ οι νότιοι δεν λένε τα εις -ούσα και, τρίτον, έχω την υποψία ότι οι νότιοι, όταν θεωρούν ότι πρέπει να περιβάλλουν το λόγο τους με τυπικότητα, ιδίως δηλαδή στην αρθρογραφία, στα επίσημα έγγραφα κλπ. θα προτιμήσουν σαφώς τον παρατατικό σε -ούσα, ενώ στον προφορικό τους λόγο τον αγνοούν παντελώς.
Μερικά πρόχειρα παραδείγματα αναζήτησης στις Ειδήσεις του Google είναι τα εξής (προσέξτε διαφορά στα hits):
περνούσε (919 αποτελέσματα) αντί πέρναγε (28 αποτελέσματα)
φορούσε (1.366 αποτελέσματα) αντί φόραγε (12 αποτελέσματα)
χτυπούσαν (307 αποτελέσματα) αντί χτύπαγαν (11 αποτελέσματα)
Φυσικά τα παραπάνω δεν είναι αποδείξεις αλλά ενδείξεις, για διάφορους λόγους.
Τα αντίστοιχα αποτελέσματα του Google σε όλο το ίντερνετ είναι και πάλι υπέρ των εις -ούσα, με μικρότερες διαφορές στην αναλογία.
Επαναλαμβάνοντας την εξ ιδίας αντίληψης γνώση του ότι οι νότιοι (οι Αθηναίοι σίγουρα) αγνοούν εντελώς τον παρατατικό σε -ούσα, να πω ότι το φαινόμενο, αν ισχύει, νομίζω πως οφείλεται στην, περισσότερο ασυνείδητη, πεποίθηση των ομιλούντων ότι κάποια λέξη ή τύπος αυτής δεν είναι δόκιμος.
Ένα παραπλήσιο παράδειγμα είναι τα σαλονικιώτικα και κυπριακά δελτία ειδήσεων. Όσο «θεσμικό» και «συγκροτημένο» θεωρεί το κανάλι τον εαυτό του, τόσο περισσότερο αποφεύγει τους ιδιωματισμούς του τόπου του, ακόμα και την εκάστοτε προφορά.
Για πείτε κι εσείς!
acg
Σωστος ο patsis. Υπαρχει (δυστυχως) σχετικος κανονας (κατα Μπαμπι παντα) ο οποιος εξηγει τι ακριβως συμβαινει με τον παρατατικο σε -ουσα και -αγα. Τα ρηματα εκεινα που σχηματιζουν το δευτερο προσωπο του ενεστωτα με καταληξη -ας (και οχι -εις) και μονον αυτα, εχουν δυο τροπους στον παρατατικο, δλδ. σε -ουσα και σε -αγα.
Το ξερω γιατι εσκασα 60 ευρωπουλα για να παρω τη γραμματικη του Μπαμπι για να τη λεω στους Αθηνεζους με τα πηδαγα, τραγουδαγα, γαμαγα και ολα αυτα τα ωραια και τελικα τον ηπια. Βεβαια, δεν ειμαι σιγουρος αν ο κανονας υπηρχε (εγω δεν θυμαμαι ποτε στο σχολειο στην γραμματικη του Τριανταφυλλιδη να μαθαιναμε τετοια πραγματα), ή αν επειδη ετσι μιλαει η μιση Ελλαδα εφτιαξε ο Μπαμπι τον κανονα αναδρομικα, το φελεκι μου μεσα...
sstteffannoss
Παίδες εδώ στα Βόρεια δε λέει κανένας «γκαλοπατζής» αλλά «γκαλοψής» ή και «γκαλοπτσής»
patsis
Παραπάνω έκανα μια πρόχειρη «στατιστική» έρευνα στο Google για την χρήση κάποιων μορφών λέξεων. Για όποιον ενδιαφέρεται, διαβάζω πως υπάρχει σοβαρός σκεπτικισμός για την ακρίβεια του αριθμού συνολικών αποτελεσμάτων που εμφανίζει το google, ιδίως όταν αυτά είναι εκατοντάδες χιλιάδες. Δείτε πχ. εδώ (στα αγγλικά).
Για του λόγου το αληθές, αυτή είναι η δέκατη σελίδα αποτελεσμάτων (100 αποτελέσματα ανά σελίδα) για την κοινότατη λέξη μαλάκας, χωρίς εισαγωγικά στην αναζήτηση και αφού επιλέξουμε την «εμφάνιση και των παραπλήσιων αποτελεσμάτων που παρέλειψε το Google». Αποδεικνύεται ότι, ενώ υποτίθεται ότι βρήκε 866.000 αποτελέσματα, προβάλλει το πολύ 1000 (10x100).
patsis
Εντόπισα άλλη μία μικρή διαφορά βορείων (όχι μόνο Μακεδόνων αλλά και Λαρισαίων τουλάχιστον) και νοτίων: στρόγγυλος-η-ο πάνω αλλά στρογγυλός-η-ο κάτω. Οι πάνω λένε και στρογγυλός άμα τους ταιριάζει στο λόγο, οι κάτω μάλλον δεν λένε στρόγγυλος.
dryhammer
Όπως είπε και ο Αρχιμήδης «Μή μου κουνάς τα στρόγγυλα»
betatzis
Για Πάτση :