Είχα δεί ένα στην Ιπποκράτους, πριν από καιρό και δεν ξέρω αν τό'χουν σβήσει. Ήταν κάπως έτσι:
Τον κοκοβιό μου αγαπώ κι η αγάπη με πωρώνει
μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι
Δε σε κάνω πλάκα. Απλώς θεωρώ κεφαλαιώδους σημασίας, αυτά που έγραψα πιό πάνω, γιά ένα πνευματικό χώρο, που προάγει (όπως θέλω να πιστεύω) την ελευθερία της γλώσσας, αλλά και της έκφρασης γενικότερα. Πιστεύω πως αυτό είναι ένα θέμα γενικού ενδιαφέροντος, που δεν πρέπει να εξαντληθεί στα σχόλια ένος λήμματος. Θα πρότεινα, λοιπόν, ν' ανοίξει ένας διάλογος στο φόρουμ και να τοποθετηθούν όλοι οι εμπλεκόμενοι.
Εκτός από την ενημέρωση γιά την απόσυρση του λήμματος, θεωρώ πρέπον να επιστρέφεται το λήμμα΄στο λημματογράφο, μαζί με τα τυχόν σχόλια που έχουν γίνει. Έτσι δεν χάνεται στον ηλεκτρονικό "Καιάδα" η όποια πνευματική προσπάθεια έχει καταβληθεί.
Tάχα η θέλησή σου λίγη, τάχα ο πόνος σου μεγάλος;
Aχ, πού σαι, νιότη, πού δειχνες, πως θα γινόμουν άλλος!
Αυτοί οι στίχοι του Βάρναλη,πόσο (μας) ταιριάζουν!
Μετά την απόρριψη της ανωτέρω, έχω να κάνω μιά σοβαρή πρόταση γιά τη θέση:
ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ δαγκωτό! εικοσιτρία δέκα πενηνταδύο δέκα δέκα!
Δυστυχώς όχι. Αναγκαστήκαμε να τον αποχωριστόύμε πριν καμιά δεκαριά χρόνια, γιατί ήθελε πολύ συντήρηση.
Γειά σου Σφυ με τα ωραία σου!
Επί του προκειμένου συμφωνώ με την άποψη ότι ο "μπάφος" προέρχεται από το μπαφιάζω, αλλά για καθαρά "εμπειρικούς" λόγους. Ο μπάφος ακούγεται τα τελευταία τριάντα -αντε σαράντα- χρόνια ενώ το μπαφιάζω, όπως φαίνεται κι από το παράδειγμα του Δεινόσαυρου, τουλάχιστον εβδομήντα.
Εν τούτοις ως προς τη θεωρητική προσέγγιση (χωρίς να είμαι ειδικός) συμφωνώ με την "ασυμφωνία" του Χάν. Και για να γίνω πιό συγκεκριμένος φέρνω κάποια παραδείγματα γιά προβληματισμό, του τύπου "η κότα και τ' αυγό". Τι έγινε πρώτο, το παιδί (παις) ή το παιδεύω, ο γυμνός ή το γυμνούμαι/γυμνάζομαι, ο ίππος ή το ιππεύω, η κώπη ή το κωπηλατώ, για να μην πάμε σε άλλες έννοιες όπως αλς-θάλαττα-θάλασσα, λαας-λίθος, ανήρ- γυνή, άρρεν-θήλυ κλπ. Τι θέλει να πει ο ποιητής; Μπορεί, όπως λέει κι Μπαμπινιώτης (στο σχετικό παράθεμα της Σούλτως) το ρήμα να είναι η βάση της γλώσσας, αλλά κυρίως σε θέματα δομής, χτισίματος, δημιουργίας "ενός μηχανισμού που να μού συνδέει τις λέξεις μεταξύ τους, ώστε να δίνουν νόημα", όπως λέει ο ίδιος. Αυτό δεν σημαίνει όμως, ότι τα επί μέρους δομικά στοιχεία, οι λέξεις, δεν έχουν το καθένα τους δικούς του, ιδιαίτερους μηχανισμούς δημιουργίας. Στο ερώτημα, τι προηγείται το πράγμα (ουσιαστικό) ή η ενέργεια/πράξη (ρήμα), η απάντηση κττμγ είναι: εξαρτάται. Στα παραδείγματα που προανέφερα προηγείται το πράγμα. Υπάρχουν όμως πάμπολλα άλλα, που προηγείται η ενέργεια. Ας ακολουθήσουμε λοιπόν το "μετρον άριστον" αποφεύγοντας γενικεύσεις και εξετάζοντας κάθε περίπτωση με τις ιδιαιτερότητές της.
Όλα τα λεφτά!
Μετά το μαλακία με καπότα τώρα έχουμε και πουρφάν με καπότα!
Πώς θα λέγαμε στα ελληνοαμερικάνικα Niagara falls?
-Ο νιαγάρας πέφτει!
Νά 'σαι καλά Σούλτω. Με γύρισες τριάντα χρόνια πίσω. Το '84 ή το '85, όταν "χτιζόταν" και το δικό μας τρεχαντήρι στις Σπέτσες, κατασκευάστηκε στο διπλανό καρνάγιο, ένα (υποτιθέμενο) αντίγραφο της Αργούς. Υπεύθυνος του όλου εγχειρήματος ήταν κάποιος Αυστραλός ή Άγγλος (δε θυμάμαι καλά) και μετά την καθέλκυση και τις σχετικές δοκιμές το σκάφος απέπλευσε για το Βόλο. Τελικά, όπως είχα διαβάσει στις εφημερίδες τότε, αυτοί τα κατάφεραν και έφτασαν στην Κολχίδα.
Μα της ψωλής το κύμα το παράφορο
σάρωσε κώλους και μουνιά
Και στο μεγάλο κόσμο τον αδιάφορο
ποιος τη θυμάται τώρα πια
Νά'σαι καλά! Έκανες καμιά βουτιά; Έχω να πέσω απ' τον Οκτώβρη και μού'χει λήψει! Ελπίζω να πάω τον Ιούνη.
Πουτανική κριτική σ' εκείνον που τ'ανήκει!
Σχετικά πρέπει νά'ναι και τα επώνυμα Καββαδάς και (ο αγαπημένος "Μαραμπού"- Νίκος) Καββαδίας.
Τα διάφορα ιδεολογήματα περί "εθνοφυλετικής καθαρότητος" (εκ του πονηρού και αλλού αποσκοπούντα) οδήγησαν στις μεγαλύτερες ανθρωποσφαγές. Η ιστορία (αλλά και η βιολογία) δείχνουν πως η ενδογαμία και η εξ αυτής προκύπτουσα "καθαροαιμία" οδηγούν σε εκφυλισμό, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τους διάφορους "γαλαζοαίματους", άν και οι τελευταίοι από δαύτους το κατάλαβαν και παντρεύονται "κοινές θνητές". Πάντως οι Ινουίτ ή Εσκιμώοι (όπως τους έλεγαν παλιότερα) τό'χαν καταλάβει πολύ νωρίτερα κι έβαζαν τους επισκέπτες να "κοιμούνται" με τις γυναίκες τους.
Χότζα μ', τα στοιχεία που παρέθεσα δεν είχαν κανένα τέτοια στόχο. Απεναντίας μάλιστα, έβαλα στο παράδειγμα τη λέξη "βλάμης" για να τονίσω τις αρβανίτικες επιρροές στη ντοπιολαλιά της Κύθνου. Όπως αναφέρω "εξ όσων γνωρίζω, δεν υπήρξε μαζική εγκατάσταση "αρβανίτικων" πληθυσμών". Όσον αφορά την Άνδρο, υπάρχουν χωριά στα βόρεια του νησιού, όπου τουλάχιστον μέχρι πρό τινος μιλούσαν αρβανίτικα, όπως και στα απέναντι Καβοντορίτικα χωριά. Στα χωριά αυτά της Άνδρου, προφανώς, εγκαταστάθηκαν μαζικά κάποιοι αρβανίτες, πιθανότατα από απένατι, αφήνοντας τα γλωσσικά ίχνη τους μέχρι τις μέρες μας. Αυτά χωρίς καμιά διάθεση να πω πως οι "αχαρακτήριστοι -αν ποτέ υπήρξαν στον γεμάτο ιστορία και δόξα τόπο μας- διαβιούσαν πολύυυ μακριά από ΕΜΑΣ (στην απέναντι γωνία-εν προκειμένω στο αντίκρυ νησί",όπως γράφεις. Αν τους θεωρούσα "τέτοιους" θα "τό'κανα γαργάρα" και δε θα έβαζα τη λέξη "βλαμης" στο παράδειγμά μου. Και φυσικά δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει, τι προσέφεραν οι "αρβανίτες" Υδραίοι και Σπετσιώτες στην επανάσταση του ΄21. Είναι γεγονός αναμφισβήτητο, πως για περίπου δυό χιλιετίες (από τη ρωμαιοκρατία μέχρι και την τουρκοκρατία) έγιναν έγιναν πολλές μετακινήσεις, πολλών διαφορετικών πληθυσμών στο χώρο μας. Δεν πήγαν όμως όλοι παντού. Έτσι,για παράδειγμα, οι νομάδες κτηνοτρόφοι βλάχοι δεν είχαν κανένα λόγο (και μέσον) να μετακινηθούν μαζικά στα χωρίς βλάστηση νησιά στη μέση της θάλασσας. Κάποιοι μπορεί να τό'καναν μεμονωμένα. (Υπάρχει κορυφή με την ονομασία "Τσούκα" στην Κύθνο). Το ίδιο ισχύει και για κάποιους άλλους από τους πληθυσμούς που αναφέρεις (π.χ. Σλάβοι, Γύφτοι κλπ.) Βασικό κριτήριο για τις μετακινήσεις ήταν τι δουλειά έκαναν, τί μέσα διέθεταν, τί τους προσέφερε ο τόπος και ποιους κινδύνους αντιμετώπιζαν. Αναμφισβήτητα λοιπόν, για να πάει κάποιος σε νησί χρειάζονταν κάποιο πλωτό μέσο και εξοικείωση με τη θάλασσα. Αυτά τα διέθεταν κυρίως όσοι ζούσαν στα παράλια, δηλ. εκτός απο τους παράκτιους ελληνικούς πληθυσμούς, οι προερχόμενοι από τις "ναυτικές" πόλεις ή χώρες της εποχής: Ενετοί, Γενουάτες, Καταλανοί, Μαλτέζοι, Τυνήσιοι, Αλγερινοί και πολλοί άλλοι. Από αυτούς οι Ενετοί κυρίως και οι Γενουάτες είχαν στην κατοχή τους τα περισσότερα νησιά του Αιγαίου για τρείς αιώνες περίπου (13ος-16ος). Κατά τους επόμενους τρεις αιώνες (16ος-19ος) της οθωμανικής κυριαρχίας τα περισσότερα μικρά νησιά δεν εποικίστηκαν από τους Οθωμανούς, επειδή θεωρήθηκαν ανασφαλή γι' αυτούς, λόγω της πειρατείας. Έτσι στο διάστημα αυτό υπήρξε μια ιδιόμορφη «συγκυριαρχία» των νησιών αυτών: Από τα μέσα της Άνοιξης (όταν έβγαινε ο οθωμανικός στόλος από τα Δαρδανέλια) μέχρι της αρχές του φθινοπώρου (που επέστρεφε) ολόκληρο το Αιγαίο ήταν υπό την κυριαρχία των Οθωμανών. Τον υπόλοιπο μισό χρόνο αλώνιζαν διάφοροι, δυτικοί κυρίως, κουρσάροι. Μερικοί μάλιστα, ήταν μόνιμα εγκατεστημένοι με τις οικογένειές τους, σε διάφορα νησιά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το (ερειπωμένο σήμερα) τμήμα τις χώρας της Κιμώλου, με τα οικόσημα στις προσόψεις των σπιτιών. Οι προερχόμενοι από την βόρειο Αφρική πειρατές έκαναν ληστρικές επιδρομές και δεν εγκαταστάθηκαν μόνιμα στα νησιά.
Συνοψίζοντας θέλω να τονίσω ότι προσπαθώ να μην κάνω επιλεκτική ανάγνωση της ιστορίας και ό,τι γράφω προσπαθώ να το τεκμηριώνω, παραμένοντας ανοιχτός σε κάθε άποψη, που συμπληρώνει ή και αντικρούει τα γραφόμενά μου.
Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, σε χαρακτηρισμούς, γενικεύσεις και αφορισμούς όπως :
"Τούτο λέγεται διότι τα τελευταία χρόνια παραχαράσσεται λαϊφσταϊλατζήδικα (και) η Ιστορία (γιατί όχι?) με a posteriori "επιλεκτικές καταβολές" από Ενετούς (sic), Γενουάτες, Λεβαντίνους κλπ, ενώ (φυσικά) Βλάχοι, Αλβανοί, Γύφτοι, Τσάμηδες, Οβρέοι, Ζλάβοι κλπ αχαρακτήριστοι -αν ποτέ υπήρξαν στον γεμάτο ιστορία και δόξα τόπο μας- διαβιούσαν πολύυυ μακριά από ΕΜΑΣ (στην **απέναντι γωνία-εν προκειμένω στο αντίκρυ νησί), όπως λέγεται και το παράδοξο "εμείς δεν έχουμε κατσαρίδες, ο λεχρίτης απέναντι τις φέρνει"... "
Αν από τα γραφόμενά μου προκύπτει κάτι τέτοιο, παρακαλώ να μου υποδειχθεί πού και είμαι πρόθυμος να επανορθώσω
Η...μυθολογία επαναλαμβάνεται!
Όταν ξεκίνησα να γράψω αυτό το λήμμα, δεν μπορούσα να φανταστώ αυτό που θα επακολουθούσε. Για μένα ήταν η καλύτερη εμπειρία πού είχα μέχρι τώρα στο slang.gr. Νομίζω πως αυτό ήταν ένα λαμπρό δείγμα ομαδικού έργου.( Μετα τα προηγηθέντα δε λέω "δουλειά", επειδή αυτό που κάνουμε δεν γίνεται από καταναγκασμό, αλλά γιατί το γουστάρουμε!) Ευχαριστώ και πάλι όλους, όσοι συνέβαλαν στό να μετατραπεί μια "ταπεινή" λέξη της Θερμιώτικης ντοπιολαλιάς σ' ένα θαυμάσιο ταξίδι στο χώρο και στο χρόνο!
Για να συνοψίσουμε: Το γαλλικό travailler, το καταλανικό treballar,το πορτογαλλικό trabalhar και to ισπανικό trabajar σημαίνουν εργάζομαι, το παλαιό γαλλικό traveillier σημαίνει υποφέρω, προερχόμενο από το "κοινό" (vulgar) λατινικό tripaliare, που με τη σειρά του προέρχεται από το tripalium και σημαίνει τρία παλούκια (στον κώλο)! Τελικά η δουλειά είναι μεγάλο παλούκι! Βέβαια όταν συν-εργάζονται πολλοί/πολλές, όπως στην "προκυμαία" περίπτωση γίνονται πολύ ωραία πράγματα. Ευχαριστώ και πάλι Σφυ και Gala για τη συνεισφορά.
Ευχαριστώ. Τώρα πρόσεξα, ότι παρέλειψα να βάλω μεταφράσεις στην ετυμολογία.
Ευχαριστώ γιά την συνεισφορά! Άσε που "πρόκαμες" και το Χάν!
Δεν το είχα "υπό την υποψίαν μου". (Ούτε και το rifare, το βρήκα στον ορισμό του ρεφάρω). Πάντως, κττμγ, τουλάχιστον όσον αφορά τη ρέφα, φαίνεται πιό πιθανή η τουρκική προέλευση,τουλάχιστον όσον αφορά στην έννοια των οικονομικών ανταλλαγμάτων. Όσον αφορά το ρεφάρω, η γαλλική προέλευση μπορεί να θεωρηθεί πιθανή, επειδή τα Γαλλικά ήταν αρκετά διαδεδομένα στο χώρο των τυχερών παιχνιδιών.
Είναι όντως έτσι όπως το λές. Απλώς η ανάλυσή μου δεν έφτασε σε τόσο βάθος. Γράφω ό,τι ξέρω και πάσα συνεισφορά ευπρόσδεκτη. Όσον αφορά στους συμπατριώτες μου (αυτοαποκαλούμαστε Θερμιώτες, από τη μεσαιωνική ονομασία Θερμιά, που πήρε το νησί εξ αιτίας των θερμών πηγών του), ούτε τόσο ψαγμένοι, ούτε τόσο αρχαιοπρεπείς είμαστε. Απλώς επέλεξα κάποιες λέξεις από τη ντοπιολαλιά, που κττμγ έχουν γενικότερο ενδιαφέρον. Αν έδωσα αυτή την εντύπωση "μαία κούλπα".
Εξαιρετικό!
Μού'φερε στη μνήμη την έκφραση: "Κόρδα και φούντα και τ' άσπρα πού 'ν'τα" [εννοεί πού (εί)ν(αι) τα], όπου σατιρίζονται όσοι προσέχουν την εξωτερική εμφάνιση, χωρίς "να έχουν μία" ("άσπρα" είναι τα γρόσια, τα χρήματα γενικότερα). Η έκφραση είναι έχει διαχρονική αξία, όπως όλοι διαπιστώσαμε πρόσφατα. Νομίζω πως τη διάβασα στα "Λόγια της Πλώρης" του Καρκαβίτσα, αλλά (ας όψεται το έμενταλ ) δεν είμαι σίγουρος. Όποιος θυμάται ας βοηθήσει.