τζασλότεκνο

αιώνες θέλω να το ρωτήσω: γιατί τζασλός / τζασλότεκνο και όχι τζαζλός / τζαζλότεκνο;

Ίσως επειδή το ρήμα είναι ανώμαλο;

Το σίγμα (σ) ενώ είναι συριστικό φατνιακό, προφέρεται ενίοτε σαν ηχηρό ζήτα (ζ) μόνο όταν ακολουθεί άλλο ηχηρό σύμφωνο.
Ηχηρά σύμφωνα της νέας ελληνικής είναι τα κλειστά μπ, ντ, γκ, [b d g ɟ], τα τριβόμενα ν, γ, δ, ζ [v ɣ ʝ ð z], τα υγρά και έρρινα λ, ρ, μ, ν [l ʎ r m ɱ n ŋ ɲ ] καθώς και το προστριβόμενο τζ [ʤ]. Μερικά π.χ. : ασβός, σγουρός, ..ΣΔΟΕ, σμάλτο, Βοσνία.
Στο «τζασλός» το -λ- είναι το ηχηρό Θεσσαλονικιώτικο –λλ-· οπότε και εξού!!

ναι ωρέ, δεν εννοούσα αυτό! απορούσα σε σχέση με τη ρίζα που είναι τζαζ- και όχι τζασ-.

To τζάζω στην προστακτική κάνει τζάσε οπότε κλείνεται μάλλον κατά το χέζω / χέσε και σχηματίζει το ουσιαστικό / επίθετο σε τζασλός κατά το χέστης. Γιατί δηλαδή τα κάπως ανώμαλα ρήματα δεν δικαιούντε και αυτά κάποιες τις ομορφίες τους;

δηλ. πάει κατά το χεσμένος, πρησμένος κλπ, κατάλαβα. Όμως το ένστικτό μου λέει ότι δεν είναι έτσι ακριβώς, αλλά προσωρινά πάσο γιατί δεν τόχω ούτε και προλαβαίνω...

πάντως κατά το τζαζεμένος, όχι.

Ο Πετρόπουλος στα «Καλιαρντά» για το τζάω: φεύγω, ξεγλιστρώ, το σκάω, διώχνω, διαφεύγω· από το θέμα τζα--ή τζαζ- ή τζασ- των ρημάτων τζάζω, τζασάρω, τζασέρνω· σχετικότατα και τα: αβέλω κανικό, αβέλω σπασίμπες, αβέλω τζαστικώ, βουέλω τζα.

Ο vikar εδώ: «Τσους» είναι επίσης ο συνηθισμένος αποχαιρετισμός των γερμανών (Tschüss).

Ε, η άποψή μου είναι πως χμμ…, λες;…, ίσως να…, μπορεί και…, γιατί όχι….

αχαχαχαχχχ, ας το αφήσουμε εκεί όπου το τοποθέτησε ο μουχουσούς λοιπόν, στα ανώμαλα ρήματα, και τέλος!

Νομίζω ότι σε αυτές τις περιπτώσεις οι συνθέσεις μπορούν να γίνουν και από τα δύο θέματα, και του Ενεστώτα και του Αορίστου, λ.χ. χεζοβόλι, χεζοκλάνι, αλλά και χεσοκαβάντζα. Ποτέ δεν κατάλαβα πώς και γιατί γίνεται η επιλογή. Είναι θέμα αυτιού; Έχει να κάνει με το ποιόν ενεργείας (παρατεταμένο-διαρκές ο Ενεστώτας, στιγμιαίο-συντελεσμένο ο Αόριστος);

Σωστός ο Χάν, άλλο καραγκαγκάν παράδειγμα η διτυπία σπασαρχίδης/σπαζαρχίδης, όπως και πρηξαρχίδης/πρηζαρχίδης. Ούτε κι' εγώ εχω δεί να βγαίνει κάποιος κανόνας εδωπέρα, και μάλλον κλίνω στο άκουσμα.

Ειδικά δέ όταν πρόκειται για το ερώτημα «σίγμα ή ζήτα;», νομίζω το σχόλιο 29/10 του στέφανου επάνω είναι τουδεπόιντ. Ίσως ο «σωστός» τρόπος να τα γράφει κανείς αυτά είναι πάντα με σίγμα, ανεξάρτητα απ' την προφορά, υποθέτοντας οτι «κατα κανόνα» χρησιμοποιείται για τη σύνθεση ο αόριστος. Δέν ειμαι σίγουρος...

Όσο για το τσούς/τζούς, μιά και τα συμπαραθέτει επάνω ο στέφανος, δέν είμαι σίγουρος αν συνδέεται ετυμολογικά με το τζαζλός/τζασλός ή το τζάω/τζάζω. Μου φαίνεται πιό πιθανό να προέρχεται όντως απ' το γερμανικό tschüss (γράφεται και tschüs), όπως γράφω και στο εκεί λήμμα, το οποίο, ώς καραπασίγνωστον :-Ρ, είναι ομόρριζο με το δικό μας αντίο: προέρχεται απ' το παλαιογερμανικό atschüs/adjüs, παρμένο απ' το ισπανικό adiós, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται απ' το λατινικό ad deum (παρμένα απ' τον Ντούντεν αυτά).

Βλ. σπρώχνω vs. ζπρώχνω, το δεύτερο είναι σαφώς δραματικότερο.

Βλ. και γκασμάς ή γκαζμάς, με ζίγμα.

ναι, οκ, κολάζω-κολασμένος και πάει λέγοντας. το σίγμα πριν από ηχηρό σύμφωνο προφέρεται ζ, οκ.

ΟΜΩΣ, μου φαίνεται ότι με το λάμδα υπάρχει εξαίρεση: πριν από το λ συγκεκριμένα, όσο ξέρω έχουμε πάντα συμφωνία προφοράς και γραφής. Δηλαδή: λέμε και γράφουμε σλοβενία, ασλάνης, σλάβος (όπου το σ προφέρεται πάντα ως σ), ενώ όταν θέλουμε να πούμε ζ, απλά... γράφουμε ζ και όχι σ. Δηλ. λέμε και προφέρουμε το ζλάπ, το ζλότι, ή το όνομα Ζλατάνης (κι ας είναι όλα ξενικής προέλευσης), θεναπώ δεν παίζει, απ’ όσο βλέπω, το σλ με προφορά ζλ…

Σταθερά λοιπόν δεν σφωνώ με την γραφή τζασλός, εφόσον προφέρουμε τζαζλός. Αν τώρα μου πείτε ότι προφέρουμε τζασλός, πάσο...

Δέν έχει άδικο κι' η ιρονίκ (επίσης: πάζλ όχι πάσλ).

Να πώ την αμαρτία μου: το τζασλός/τζαζλός, όπως και σχεδόν όλες τις καλιαρντοκουβέντες, απο δώ το έμαθα, και δέν θυμάμαι να τό 'χω ακούσει ποτέ μου λάιβ --συνεπώς, δέν ξέρω και πώς προφέρεται.

Επίσης, να πούμε και οτι το σχόλιο του Χάν και το δικό μου μετά, μάλλον όφ τόπικ είναι, αφού αφορούν σύνθετα με πρώτο συστατικό ρήμα (δέν αντέχω, θα ξαναλινκάρω στα φετιχιστικά). Αλλα εδώ το πρώτο συστατικό είναι το τζαζλός/τζασλός, άρα μιλάμε για την προέλευση αυτού.

Για να διευκολύνω την συζήτηση: το λάμδα δεν είναι πάντα ηχηρό, αλλά μόνο ενίοτε.
Π.χ. είναι πάντα ηχηρό το Θεσσαλονικιώτικο λάμδα –λλ- που τόση καζούρα προκαλεί σε βάρος των «καλύτερων παιδιών» κατά το άσμα –όπως έχω ήδη αναφέρει.
Οπότε δικαιολογημένες οι απορίες ironick και vikar.
Τώρα θα μου πείτε πώς καθορίζεται το ηχηρό ή μη των συμφώνων γενικότερα.
Για την ώρα το αγνοώ αλλά κάποια στιγμή ευελπιστώ να επανέλθω επί τούτου.

Μια παρατήρηση που έχω να κάνω επ’ αφορμή του «ασλάνης» που ανέφερε η ironick:
Έχω την εντύπωση πως προφέρεται ..κάπως μεταξύ σίγμα και ζήτα.
Αλλά το λάμδα μου ίσως –λόγω περιβάλλοντος- να ‘ναι μια ιδέα ..βαρύτερο απ’ το δικό σας.

@Vrastaman: το σίγμα πριν τα μεσαία –β, δ, γ- πάντα προφέρεται σαν ζήτα· στο «κασμάς» αν προφερθεί σαν σίγμα –τουλάχιστον εδώ στο βορρά- εγείρει ..υποψίες.

Δυσλεξία, δυσλειτουργία, δύσληπτος... Χμ!... Κι' εγώ εχω ζήτα εδωπέρα. Κι' εγώ βόρειος βέβαια, λές γι' αυτό;... (λέζ γι' αυτό;...)

Επειδή τείνουμε να μπερδεύουμε τα μπούτια σας προτείνω να απευθυνθούμε στον sarant για βοήθεια! Διάβασα σε ένα post του για διάφορες αλλαξοκωλιές μεταξύ σ και ζ, όπως το ότι το σ πριν από δ προφέρεται συνήθως ως ζ, π.χ. προσδοκία. Saraaaaaaaaaant! Ακούει;

Όχι ρε μουχουσού! άμα σ' ακούσει ο σαράντ ή κάνας απ' την παρέα τους, τότε θα το μαρτυρήσουνε με τη μία και δέ θά 'χει πλάκα...

[αχέμ]

Βασικά, το πρώτο σχόλιο του στέφανου επιμένω οτι είναι τουδεπόιντ. Δώσ' του λίγο χρόνο και θα μας το ξεκαθαρίσει ο άθρωπος, θα μας δώσει και ρέφρενσιζ, όλα. Ξές.

Πάμε τώρα για ψάρεμα; Ή θές ν' ανοίξεις καμιά γραμματική να μας τα βρείς εσύ; Ότι θές. Εγώ φτιάχνω καφέ.

είναι και το αβυζαλέος όπου το σ προφέρεται ζ... (εγώ τον καφέ τον πίνω βαρύ γλυκό, μη μου φτιάξετε κανα νερομπλούμ)

Εγώ δεν πίνω καφέ, πίνω λευκό τσάι βρασμένο σε ροδόνερο και μιά κοφτή muscovado ζάχαρη.

Απ’ τη Βικούλα έχει ενδιαφέρον αυτό που τεκμηριώνεται νομίζω επαρκώς.

Αξίζει τον κόπο αυτό:
Όταν το σ (σίγμα, που από μόνο του προφέρεται [s]) βρίσκεται μπροστά από ηχηρό σύμφωνο εκτός του λ, ( β, γ, δ, μ, ν, ρ), προφέρεται σαν το γράμμα ζ (ζήτα), δηλ., [z].
Π.χ.: σβήνω: [zvino], σγουρός: [zγuros], κόσμος: [kozmos], Ισραήλ: [izrail] Ο ίδιος μετασχηματισμός συμβαίνει αν το σ είναι τελικό (ς) κι η επόμενη λέξη αρχίζει από ηχηρό σύμφωνο. Π.χ.: ο κόσμος μου: [o kozmozmu], τους δύο: [tuzio] Παρ’ όλα αυτά όταν κάποιος διαβάζει αργά ή εμφατικά, είναι πιθανόν να παρατηρηθεί ακύρωση του μετασχηματισμού του [s] σε [z].

Παρατηρήστε πως το γράμμα λ, αν και ηχηρό, δεν προκαλεί πάντα αυτήν τη μετατροπή στο σ. Κάποιοι, ωστόσο, μπορεί να εκτελούν το μετασχηματισμό για τελικό σίγμα (ς) που βρίσκεται ακόμη και πριν από λ. Π.χ. σλόγκαν: [slogan] καλός λόγος: [kalos loγos] ή: [kaloz l`oγos].

Μια ματιά και εδώ, εδώ κι εδώ. Μου φάνηκε χρήσιμη.

Το προηγούμενο σχόλιό μου θα ήταν σαφώς ορθότερο αν αντί της λέξης «ηχηρό» είχα γράψει «εξακολουθητικό» (σύμφωνα και με τον τρίτο σύνδεσμο αυτού του σχολίου).

καταλάβατε τώρα γιατί δεν έπρεπε να βαριόμαστε την γραμματική στο σχολείο; και όσοι δεν την βαριούνταν (σαν και μένα) έπρεπε είτε να ζητάνε να μάθουν κι άλλα, ή, από μια ηλικία κι έπειτα να παίρνουν ω-3 για τη μνήμη τους...