Εναλλακτικός σχηματισμός της προστακτικής στιγμιαίου ποιού ενέργειας (κάνε κάτι άπαξ), με τον τύπο της προστακτικής συνεχούς ποιού ενέργειας (κάνε κάτι συνεχώς, επανειλημμένα): όπως όταν λέμε σε κάποιον τέλειωνε, εννοώντας όμως «τέλειωσε, τώρα».
Ίσως ένα λεπτό παράδειγμα θόλωσης του μηνύματος, η οποία διέπει την αργκό απ' άκρη σ' άκρη (εδώ λίγες πίπες για αργκό και ασάφεια), ωστόσο πρόκειται για εξαιρετικά εδραιωμένο φαινόμενο που ακούγεται συχνότατα και στην καθομιλουμένη, ειδικά όταν ο τύπος που προκύπτει είναι και συντομότερος: συγκεκριμένα στα ρήματα της βήτα συζυγίας (τα σε -άω/-ώ δηλαδή), παίρνεις -α αντί για τα συνηθισμένα -ησε/-εσε και λοιπά (πιχί, «μίλα ρε», αντί για «μίλησε ρέ»). Πάντως, δέν προκύπτει πάντα συντομότερος τύπος, και εκεί είναι που αναδεικνύεται ο αργκοτικός χαρακτήρας του φαινομένου.
Παγιωμένες προστακτικές τέτοιου τύπου είναι για παράδειγμα οι λέγε αντί πες, έμπαινε αντί μπες (ή έστω μπέκα), κατέβαινε αντί κατέβα, φεύγα αντί φύγε, αλλά και δίνε του, κόλλα το και άλλες.
Τέλος, το ενδιαφέρον με το φαινόμενο αυτό είναι ότι έχει εδραιωθεί τόσο ώστε να ενθαρρύνει απ' ότι φαίνεται και τη γενίκευση της προστακτικής σε -α, παρατήρηση που αξίζει όμως δικό της λήμμα (αλλά δες το τελευταίο παράδειγμα).
Το προβλημα σου ειναι μεγαλο... και εγκεφαλικο!!! Χτυπα μια το κεφαλι σου στον τοιχο μπας και παρεις στρωφες και τα ξαναλεμε... (σχόλιο σε ιστολόι)
Κι εσύ πως το ξέρεις αυτό ρε; Έλα έλα 'μολόγα τα όλα, εσύ το παίρνεις το παραδάκι ε; Ξέρνα τα όλα τώρα παλιοχάκερ (από φόρουμ)
Ξύπνα επιτέλους, ρε πούστη! Ξύπνα γαμώ το κέρατο μου... και γάμα τον κουρέα (από ιστολόι)
Αντε ξεκινάτε τις μηνύσεις και μην κολλάτε πουθενα (από εδώ)
Δώσε Shinoharas δώσε ! Έμπαινε ρε ΤΕΡΆΣΤΙΕ ΔΙΝΟΣΑΥΡΕ έμπαινε και πάρτους τα κεφάλια... πάρτους τα όλα και κατά-γάμα τους! (από φόρουμ)
με δυσκολία κρατιέσαι να μην του φωνάξεις «Πολύ ωραία, κατέβαινε το παραδάκι αν με θέλεις σενιαρισμένη» (από εδώ)
έλα στρίβε όπως είσαι, πάρε δρόμο (από ιστολόι)
- Δεν μου λές γυναίκα, με απατάς!; Λέγε τώρα! Ναι ή ού;!
- Ουουουου!
(από εδώ)-ΦΥΓΕ ΑΠΟ ΠΑΝΩ ΜΟΥ, ΑΝΩΜΑΛΕ!
-Δυο λεπτά θα πάρει, μωρό μου.
-ΔΕ ΘΕΛΩ ΛΕΜΕ ΡΕ, ΦΕΥΓΕ!
(από εδώ)- Θα συνεχίσει κανείς από την επόχα που το σταμάτησα, γιατί βαριέμαι; Ή να συνεχίσω;
- Συνέχα το
(από φόρουμ)
4 comments
earendil_ath
Θα διαφωνήσω εν μέρει με τον ορισμό
α. γιατί η ελληνική, αργκό ή όχι, μπορεί να συγχωρεί άλλα λάθη (πχ να πει κανείς οι ανθρώποι αντί για οι άνθρωποι), αλλά δεν είναι καθόλου ελαστική στον τρόπο ενέργειας. Μόλις σχηματιστεί η φράση και αυτό που θέλει να πει κανείς, δεν έχει ελευθερία επιλογής. Στην πραγματικότητα είναι το λάθος που προδίδει τους ξένους ομιλητές, ακόμα και εκείνους που μιλούν χρόνια τη γλώσσα μας. Πχ «μπορείς σε παρακαλώ να μου δίνεις το τηλέφωνό σου;» ή «η μαρία με ρώτησε αν θέλουμε να πηγαίνουμε στη θάλασσα» λέγονται μόνο από ξένο, ποτέ από έλληνα, αργκό ή όχι.
β. αυτό που δηλωνει ο εξακολουθητικός τρόπος στα παραδείγματα του λήμματος, σε αντίθεση με τον στιγμιαίο, είναι το «αρχισε να...». Αυτό συμφωνώ είναι πιο πολύ αργκό τρόπος ομιλίας (πχ συντόμευε, μάζευε το τραπέζι, λέγε το μάθημα) και δεν συνηθίζεται στον πιο επίσημο τρόπο ομιλίας
vikar
Δέ ξέρω ρε σύ... Πιστεύω οτι όταν κάποιος λέει πιχί «παράτα τόνε το βλάκα» έχει στο νού του «παράτησέ τονε το βλάκα» κι' όχι «άρχισε να τον παρατάς το βλάκα». Δηλαδή πιστεύω οτι ενπολλοίς ο εξακολουθητικός τύπος έχει πράγματι αντικαταστήσει τον στιγμιαίο τύπο, έχοντας χάσει οποιαδήποτε συνδήλωση συνέχειας ή εξακολουθητικότητας. (Γι' αυτό μάλιστα το θεώρησα και αξιανέβαστο το όλο.)
vikar
Για να το ξεκαθαρίσω λίγο ακόμα (ελπίζω): το οτι «ο εξακολουθητικός τύπος έχει πράγματι αντικαταστήσει τον στιγμιαίο τύπο, έχοντας χάσει οποιαδήποτε συνδήλωση συνέχειας ή εξακολουθητικότητας», το πιστεύω τουλάχιστον όσον αφορά το φαινόμενο στην καθομιλουμένη. Όσον αφορά την αργκό, η αλήθεια είναι οτι δέν τις έχει χάσει τελείως τις συνδηλώσεις εξακολουθητικότητας, παρα εξαναγκάζεται απ' τα συμφραζόμενα να θεωρηθεί στιγμιαίος --κλασικό παράδειγμα, λέω, αργκοθόλωσης.
earendil_ath
Είναι πειστικά τα παραδείγματα, και αρχίζω να πείθομαι... Νομίζω όμως ότι το φαινόμενο της αντικατάστασης όπως γράφεις, δεν είναι γενικευμένο. Αν και πέτυχες διάνα μάλλον, ότι υπάρχει προτίμηση στα συνειρημμένα, ακόμα και εκεί υπάρχουν εξαιρέσεις. Πχ γάμησέ τον τον βλάκα θα πει κανείς (δηλ. αγνόησέ τον) και μάλλον όχι γάμα τον τον βλάκα (χωρίς να αποκλείεται και τελείως)