Ή "μέρος". Η τουαλέτα. Σε περιοχές που υπάρχουν ακόμα κτήρια που το αποχωρητήριο βρίσκεται εκτός του κυρίως οικήματος και απομονωμένο, λέγεται ακόμα έτσι (σε νησιά και σε χωριά). Από τη λατινογενή λέξη cabinet/cabinetto που είναι υποκοριστικό της λέξης cabine/cabina (-et/-etto)(=δωμάτιο στα πλοία από τα ιταλικά), δηλαδή η μικρή καμπίνα, το απόμερο δωματιάκι. Το πιο πιθανό είναι η λέξη ως υποκοριστική να προέρχεται από τα γαλλικά και να είναι αρσενικού γένους καθώς εκεί το -et της υποκοριστικής κατάληξης ακούγεται πνιχτά και αδιόρατα, σ' αντίθεση με το θηλυκό -ette που είναι πιο οξύ και αισθητό ή το ιταλικό -etto. Έτσι στην ελληνοποίησή της αγνοείται εντελώς το τελευταίο σύμφωνο και σταματάει στο τελευταίο φωνήεν, απ' όπου μετά ελληνοποιείται όπως ο καφές, του καφέ κι άλλα τέτοια αρσενικά που στην νέα ελληνική δεν υπάγονται σε καμία από τις παραδοσιακές κλήσεις της κανονιστικής γραμματικής από τα αρχαία ελληνικά, αλλά ανήκουν στην ολοκαίνουργια κλητική τάξη #2 των αρσενικών σε -ες (στον πληθυντικό τους), όπως ταξινομείται στη Μορφολογία της Ράλλη.
Οι καμπινέδες λοιπόν, είναι συνήθως σε αρκετή απόσταση από το κυρίως σπίτι όπου λαμβάνουν χώρα κυρίως οι εργασίες της ημέρας (μαγείρεμα, μαζώξεις, γεύματα, διάβασμα) και ο ύπνος, λόγω της δυσοσμίας που ανέδυαν από το ανύπαρκτο αποχετευτικό σύστημα. Με λίγα λόγια χρησιμοποιούνταν πιο πολύ ως συλλεκτήρια προϊόντων αφόδευσης, με έναν πρωτόγονο μπιντέ μέσα, οι πιο εξελιγμένοι (μια τρύπια σανίδα στην καλύτερη, που χρησίμευε για κάθισμα και λάσπη που σχηματίζει λάκκο στο σημείο στόχευσης. Μεταγενέστερα το πάτωμα χαλικιωνόταν ή και ασφαλτοστρωνόταν με μια τρύπα - αγωγό των προϊόντων αυτών που οδηγούσε σε λάκκο).Αργότερα τα συλλέγανε για λίπασμα. Αναλόγως το σπίτι και την έμπνευση του χτίστη, μπορούσε να έχει και κάποιες βασικές διατάξεις άνεσης ως προς την προσωπική υγιεινή του σώματος με τρεχούμενο νερό (από υπερυψωμένο σιγκλί - συχνά κοντά στο ταβάνι - γεμάτο νερό και κάνουλα - βρύση) και λάστιχο και μια σκάφη, φεγγίτη για τους υδρατμούς και το φως. Αν χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά για την ατομική υγειινή και όχι για τις φυσικές ανάγκες, αρκούσε η περιτοίχιση χωρίς το ταβάνι, αφού ο σκοπός ήταν να μπορέσει κάποιος που βρίσκεται όπως τον εγέννησε η μάνα ντου κείνεσές τσι λίγες στιγμές να κάμει άνετα το μπάνιο ντου, χωρίς να νιώσει εκτεθειμένος στα βλέμματα των κοντινών (συγγενών, συγχωριανών). Τα νερά που έμπαζε, έβγαιναν είτε από λούκια, είτε από τρύπες μεταξύ του τοίχους και του εδάφους και ξεχύνονταν...όπου βρίσκανε πολλές φορές. Σε καμία περίπτωση δεν ήτανε ναός της σκέψης όπως μοιάζουν οι σημερνοί, με θρόνο κι ούλα τα βασιλικά κομφόρ... Πολλές φορές όταν η ανάγκη έκρουε την πόρτα κατά τις νυχτερινές ώρες και ιδίως το χειμώνα ήταν δύσκολο να αφήσει κάποιος το ζεστό του κρεββάτι και να φάει κάποια δευτερόλεπτα παγωνιάς και αγωνίας για να πάει να ξαλαφρώσει. Για τις ψιλές ανάγκες, επιστρατεύονταν κυρίως τα δοχεία νυκτός, ή ότι άλλο εύκαιρο τέλος πάντων - άλλοι αποφάσιζαν να το ξεχάσουν και να πέσουν να ξανακοιμηθούν αν αντέχανε να μη σκάσουν (τα παιδιά τα κάμαν κι επάνω τους και την ταχινή μαύρο φίδι που τά' τρωγε τα κακορίκα) , ενώ για τις χοντρές ήτανε λύση μονόδρομος σχεδόν. Σε περιπτώσεις που τα σπίτια ήταν σε ανηφοριά ή σε δυο πατώματα χτισμένα, ο καμπινές ήταν απομονωμένος συνήθως (εξ ου και απο- χωρητήριο) στο κάτω μέρος (μπάντα - όπου πιο απομονωμένος, τόσο το καλύτερο). Όπου όμως δεν υπήρχε χώρος ή οικονομία επέβαλε ή να είναι δίπλα ακριβώς στο σπίτι χτισμένο, με ανεξάρτητη πόρτα ή στα πιο φτωχικά σπίτια να μην υπάρχει καν και για τις φυσικές ανάγκες να βολεύονται σε λάκκους στη φύση και για την ατομική υγειινή μέσα στο σπίτι με τη σκάφη στο μεγαλύτερο δωμάτιο και ειδικά αυτό με το τζάκι κατά τους χειμερινούς μήνες... Σκέτο βάσανο!

- Και ίντά' καμες τη σκάφη, ακόμη να τηνε φέρεις;
- Άφησ' με δα που θα πηγαίνω να τη γερεύω... Στον καμπινέ την άφηκα πού' πλενα τα κοπέλλια.Εδά 'ν' αργά και κάμει και κρύο. Να πάεις αμοναχός σου να τηνε φέρεις και μη βαρείς ποθές μέσα στα σκοτίδια... Τέθοιαν ώρα, τέθια λόγια, άντρα... Έλα να πάμε να θέσομε κι αύριο μέρα είναι...

Got a better definition? Add it!

Published
Last modified

#1
barbarosa

Ακόμα και σήμερα η σύγχρονη και ενσωματωμένη πλέον τουαλέττα στα μοντέρνα σπίτια λέγεται καμπινές, κυρίως από ανθρώπους της έπαρχίας, τόσο για τους παραδοσιακούς που υπάρχουν ακόμη, όσο και για τις μοντέρνες που έχουν κι οι ίδιοι. Ο εκσυγχρωνισμός ήρθε, η ανάμνηση δεν άλλαξε όμως!
Θυμάμαι ένα βράδυ που ήθελα απεγνωσμένα να πάω και ήμουν στο χωριό. Έπρεπε να περάσω από το δωμάτιο των παππούδων μου όμως πρώτα (κάποιες φορές ήτανε δυσπρόσιτος γιατί έπρεπε να περάσεις και από άλλα δωμάτια μέσα, ειδικά αν το σπίτι είχε μορφή σιδηροδρόμου). Φοβόμουν να τους ξυπνίσω κι ιδίος τον παππού μου που ήταν νευρικός κι ήξερα τί με περίμενε. Δεν πήγα τελικά. Έκλαιγα όλη νύχτα που δεν μπορούσα να πάω και κόντευα να σκάσω και την επόμενη μέρα έκανα πυρετό... Τελικά την παρατήρηση δεν τη γλύτωσα, γιατί αυτό που δεν έκανα δε με απάλλαξε απ' το να μείνω διακριτική και να μην με πάρουν είδηση... Σπάσανε τα νεύρα μου κι έβαλα τα κλάμματα απ' την απελπισία μου που η κατάσταση φάνταζε, μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα...

#2
σφυρίζων

Ωραίος ορισμός! Να σημειώσω ότι ο όρος καμπινές χρησιμοποιείται και σήμερα εΕυρύτατα για κάθε είδους τουαλέτα από τους ελληνοαμερικάνους > 2η γενιάς.

Φια την ιστορία του πράματος, παραπέμπω στον τιτανοτεράστιο Αίαντα:

Ὡς πρὸς τὴν καθαριότητα: Στὴ Σμύρνη οἱ ἄνθρωποι ζοῦσαν μὲ εὐμάρεια, καὶ εἶχαν ἐπίπεδο παρόμοιο μὲ τὸ εὐρωπακὸ τῆς ἐποχῆς, ἀλλὰ καὶ μὲ χαμάμια, νὰ φᾶνε κι οἱ κόττες. Στὴν Ἑλλάδα τότε δὲν εἴχαμε λουτρὸ μέσα στὸ σπίτι· καὶ τὰ δημόσια ἦσαν σπανία ἐξαίρεσις. Ὁ παπποῦς μου ἔφτειαξε λουτρὸ στὸ καινούργιο του σπίτι τῷ 1928, καὶ ἀντιμετώπισε σχόλια τοῦ τύπου «ἀχρείαστο νὰ εἶναι», ἀλλὰ καὶ κακοήθη τοιαῦτα, τοῦ τύπου «κύριε Γιῶργο μου, δὲν εἶναι σωστό· ἔχεις καὶ κορίτσι πρᾶμα» δλδ μὴ σοῦ ποῦνε τὴν κόρη παστρικιά. Φυσικά, βρομιαραῖοι ὑπῆρχαν καὶ θὰ ὑπάρχουν παντοῦ καὶ πάντα, καὶ στὴ Σμύρνη.

aias.ath, εδώ

#3
barbarosa

Έτσι, έτσι... Ήταν ακραίος ο καμπινές μέσα στο σπίτι, ελλείψη (καλού)αποχετευτικού και με τη δυσωδία που μπορεί να ακολουθεί, πολύ μεμτό για μια κοινωνία που η καθαριότητα ήταν η μισή αρχοντιά και όποιος είχε πρόσβαση σ' αυτήν εξομάλυνε λίγο την πάλη των τάξεων στην κοινωνική ιεραρχία, αφού η άλλη μισή ήταν τα ρούχα που αναδείκνυαν το πλούτος του κατόχου των. Όι όπως σήμερο που το να ντύνεσαι σα λέτσος, είναι "ιν". Θέλω να πω και για τις "κυρίες της αυλής", αυτήν την ταινία που παίζει ο Ηλιόπουλος και η Βαλσαμη και άλλοι γνωστοί της εποχής (εκείνος έκανες τον μπατηρη ζωγράφο που έκανε τράκα τα τσιγάρα αν θυμάμαι καλά), όπου πολύ χαρακτηριστικά αυτά τα σπιτάκια που απαρτιζαν την αυλή κανένα του δεν είχε τον προσωπικό του καμπινέ, παρά όλοι χρησιμοποιούσαν τον ένα και μοναδικό κοινόχρηστο και μάλιστα από τη διαχείριση είχε εκδοθεί και κανονισμός που 'λεγε για ποιες μέρες και ώρες δικαιουνταν ο καθένας να τον χρησιμοποιεί για την υγιεινή του σώματος. Για πρόσωπο και ξύρισμα βολευονταν στο νεροχύτη και για τις λοιπές ανάγκες, ο καθένας ο, τι κατέβαζε η κούτρα του!

#4
barbarosa

Με αφορμή την απόδοση του "ανθρώπου του καμπινέ" αυτολεξί, το κείμενο του Νίκου Σαραντάκου: https://sarantakos.wordpress.com/2010/06/01/cabinet/#more-2478