Για τον Πέρι...
Οι κόκκοι του πιπεριού είναι οι καρποί ενός αναρριχητικού φυτού, που μπορεί να φτάσει και τα 10 μέτρα ύψος. Υπάρχουν γύρω στις χίλιες ποικιλίες, αλλά οι πιο γνωστές είναι αυτές που μας δίνουν το άσπρο, το πράσινο, το μαύρο και το κόκκινο πιπέρι.
Το μαύρο πιπέρι είναι ο ώριμος καρπός μιας από τις πολλές ποικιλίες του πιπεριού. Έχει το πιο έντονο άρωμα, αλλά και την πιο γεμάτη γεύση. Ταιριάζει με τα πάντα, γι' αυτό χρησιμοποιείται ευρέως στη μαγειρική. Βασιλιάς των μπαχαρικών, από τα πολύ παλιά χρόνια και ίσως το δημοφιλέστερο και πιο κοινό μπαχαρικό σε όλο τον κόσμο. Πιπέρι ήταν το πιο αγαπημένο μπαχαρικό των Βυζαντινών, που αγαπούσαν τις πικάντικες σάλτσες και τα πολλά μυρωδικά στα φαγητά τους.
Οι έμποροι της εποχής εκείνης κουβαλούσαν με τα τσουβάλια το πιπέρι από τα βάθη της Ασίας και το πουλούσαν πανάκριβα.
Το μοναστήρια όμως, που έκαναν εμπόριο, για να επαρκούν στις ανάγκες τους, άρχισαν να παραγγέλνουν κι αυτά πιπέρι και να το πουλούν, όχι πια σε κόκκους - όπως ακριβώς έως τότε - αλλά κοπανισμένο, σκόνη.
Φυσικά, έτσι πουλιόταν πιο ακριβά. Ωστόσο οι καλόγεροι δεν μπορούσαν να δουλέψουν εύκολα, επειδή το πιπέρι χωνόταν στη μύτη και στα μάτια τους. Γι' αυτό αναγκάζονταν να προσλαμβάνουν καλογεροπαίδια και να τα στρώνουν στο γουδί. Κι αυτά όμως δεν κατάφερναν να μένουν στη θέση τους για πολύ. Έτσι, το κοπάνισμα του πιπεριού κατάντησε να γίνεται μόνο από τους τιμωρημένους καλόγερους.
Όταν κανείς απ' αυτούς έπεφτε σε παράπτωμα, του έλεγαν οι συνάδελφοί του:
«Τώρα θα μάθεις πως το τρίβουν το πιπέρι».
Πώς το τρί, πώς το τρί, πώς το τρίβουν το πιπέρι (δις)
πώς το τρίβουν το πιπέρι του διαβόλου οι καλογέροι (δις)
Με, μουρέ, με μουρέ το γρόθο τους το τρίβουν
Με το γρόθο τους το τρίβουν και το ψιλοκοπανίζουν
Τρί, μουρέ, τρίψε το, ξετρίψι το, ψιλοκοπανίστι το
Πώς, μωρέ, πώς το τρίβουν του πιπέρι
Πώς το τρίβουν το πιπέρι του διαβόλου οι καλογέροι;
Με, μουρέ, με το γόνατο το τρίβουν και το ψιλοκοπανίζουν
Τρί, μουρέ, τρίψε το, ξετρίψι το, ψιλουκοπανίστι το.
(Παραδοσιακό της Λέσβου)
16 comments
jesus
σόρυ για την επιθετικότητα, αλλά το έχω ήδη σχολιάσει κ σε αρκετούς ακόμα ορισμούς. νομίζω ότι ο ορισμός είναι αδικαιολόγητα μεγάλος.
η πληροφορία που προσφέρει δεν έχει να κάνει με τον σκοπό του σάιτ (καταγραφή αργκό κ ψιλοχαβαλές) κ ταλαιπωρεί τους μοντς που διορθώνουν.
pavleas
Καλή συνέχεια!
jesus
;;;
poniroskylo
Υπάρχει και η βερσιόν «με τον κώλο τους το τρίβουν και το ψιλοκοπανίζουν» - ουδεμία έκπληξις, δεδομένου ότι πρόκειται για καυλόγερους. Ως εκ τούτου, «το τρίβει το πιπέρι» είναι άλλος ένας ευφημισμός ξέρετε-για-τι-πράγμα και έχει, φυσικά, καταγραφεί στο κατάλληλο λήμμα.
Pirate Jenny
Στα πανηγύρια, το «Πώς το τρίβουν το πιπέρι» το χορεύουν σα δρώμενο - βλέπε μύδι. Προσέχτε ότι, εκτός απ' τους χορευτές που βάζουν κάτω τη μύτη (τον κώλο, την πλάτη, τα γόνατα, ή ό,τι λέει το τραγούδι τέλος πάντων), υπάρχει και κεχαγιάς. Πολλές φορές παίζει κι ένας ξεκούδουνος που βγάζει τη λωρίδα και «βαράει» (ενίοτε, βαράει κανονικότατα) τους χορευτές, σαν επιστάτης δούλων. Πολύ ατμοσφαιρικό. :Ρ
Επισκέπτης
Το «Πώς το τρίβουν το πιπέρι» χορεύεται σε πολλά μέρη σ' όλη την Ελλάδα. Είναι αποκριάτικος χορός. Ο κυριότερος στίχος είναι ο τελευταίος:«Με τον πούτσο τους το τρίβουν». Τότε οι χορευτές κάνουν μία κίνηση σα να γαμάνε τη γη. Βγάζει πολύ γέλιο, αλλά το νόημά του είναι πολύ βαθύτερο: «γαμώντας» τη γη, προσπαθούν (δια της «ομοιοπαθητικής μαγείας») να την καταστήσουν γόνιμη, ώστε να έχουν καλή σοδειά. Γονιμικό είναι και το νόημα των σεξουαλικού περιεχομένου τραγουδιών που ακούγονται σε πολλά παραδοσιακά καρναβάλια, όπως και των φαλλικών συμβόλων που χρησιμοποιούνται (βλ. Τύρναβο, Λέσβο και αλλού. Κατά τη γνώμη μου, ακόμη και το σύγχρονο πλαστικό ρόπαλο με το οποίο πλακώνονται στην Πλάκα τις απόκριες οι καγκουροπαρέες, έχει κάποια κρυφή φαλλική αναφορά).
Και το ίδιο το γεγονός της μεταμφίεσης δεν είναι άσχετο από τη γονιμική λειτουργία της γιορτής: όπως ο κύκλος της βλάστησης περνάει από διάφορες μεταμορφώσεις, έτσι κι ο άνθρωπος, για να επηρεάσει θετικά αυτές τις μεταμορφώσεις, μεταμορφώνεται κι ο ίδιος (πάλι ομοιοπαθητική μαγεία -αν και αυτό δεν είναι το μόνο νόημα της μεταμφίεσης).
Δεν είναι παράτολμη η σύνδεση αυτών των εθίμων με τις αρχαίες διονυσιακές τελετές: ο Διόνυσος ήταν θεός της βλάστησης και της γονιμότητας, όθεν και της μεταμόρφωσης (και γι' αυτό και του κρασιού: η μέθη και η έκσταση είναι ένα άλλο είδος μεταμόρφωσης). Και οι τραγόμορφοι Σάτυροι, ακόλουθοι του Διονύσου, αρσενικές θεότητες με αχαλίνωτες σεξουαλικές ορέξεις, τους οποίους παρίσταναν οι μεταμφιεσμένοι με τραγήσιες προβιές που συμμετείχαν στους Διθυράμβους των διονυσιακών εορτών, επιβιώνουν σήμερα στους τραγόμορφους πολλών βορειοελλαδίτικων καρναβαλιών. Στην Αθήνα ο διθύραμβος εξελίχθηκε στην Τραγωδία (τράγου ωδή), που και πάλι παιζόταν στις διονυσιακές εορτές, οπότε άλλο ένα είδος μεταμόρφωσης (η έκσταση του ηθοποιού που φεύγει από τον εαυτό του και γίνεται ο ήρωας του έργου) ήρθε να προστεθεί στις αρμοδιότητες του θεού. Στην «επαρχία» όμως, φαίνεται ότι ο διθύραμβος παρέμεινε σχεδόν αναλλοίωτος, καθώς οι σημερινές παραδοσιακές αποκριάτικες πομπές, με τραγόμορφους και με γαμοτράγουδα, δεν απέχουν και πάρα πολύ από τις περιγραφές του Διθυράμβου.
Αυτά τα παγανιστικά έθιμα επεβίωσαν του εκχριστιανισμού, προφανώς επειδή συνδέονταν με άμεσες και σημαντικές ανάγκες του αγροτικού πληθυσμού που, ελλείψει επιστημονικών γνώσεων, δεν ήξεραν άλλο τρόπο να τις καλύψουν. Γι' αυτό και η Εκκλησία εξακολουθεί να τα στηλιτεύει (!).
Το να χορεύουν το Πιπέρι σε κάθε άσχετο πανηγύρι, και με συμμετοχή και γυναικών, είναι μία συνήθεια των τελευταίων χρόνων σε ορισμένα μέρη, π.χ. Ικαρία, που ευτελίζει πλήρως ένα αρχέγονο έθιμο, γιατί το αποσυνδέει από το νόημά του (άλλο αν, και στα μέρη όπου τελείται σωστά, οι συμμετέχοντες δεν ξέρουν όλες αυτές τις ερμηνείες και νομίζουν ότι είναι απλώς «για πλάκα»).
Ανάλογος χορός υπάρχει και στη Γαλλία: savez-vous planter les choux; Ξέρετε πώς τα φυτεύουν τα λάχανα; Αλλά δεν ξέρω αν χορεύεται σε συγκεκριμένη περίσταση, όπως σ' εμάς στις Αποκριές.
iron
Άλλε, ένα μύδι για την προσφορά σου.
Pirate Jenny
Σωστός ο Άλλος.
Αλλά θα διαφωνήσω (ταπεινά) με το ότι «το να χορεύουν το Πιπέρι σε κάθε άσχετο πανηγύρι, και με συμμετοχή και γυναικών, είναι μία συνήθεια των τελευταίων χρόνων σε ορισμένα μέρη, π.χ. Ικαρία, που ευτελίζει πλήρως ένα αρχέγονο έθιμο, γιατί το αποσυνδέει από το νόημά του».
Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, το Πιπέρι «αποσυνδέθηκε» από το νόημά του πολύ πιο νωρίς, όταν σταμάτησε να χορεύεται στο χωράφι κι άρχισε να χορεύεται στην πλατεία του χωριού, στο πλακάκι και αργότερα στο τσιμέντο.
Από κει και πέρα, εγώ προσωπικά προτιμώ χίλιες φορές την παράδοση η οποία αλλάζει με τον καιρό, όπως αλλάζουν οι συνθήκες (πχ, όταν οι γυναίκες αρχίζουν να μετέχουν στην κοινωνική ζωή γενικώς και περίπου ισότιμα), γιατί μόνο τα ζωντανά πράγματα αλλάζουν. Η παράδοση που κρατάμε αναλλοίωτη με το ζόρι είναι για μένα ψεύτικη και πεθαμένη. Για το μουσείο, για τον ακαδημαϊκό και για τη φορμόλη.
Και εν πάση περιπτώσει, δε βλέπω γιατί η συμμετοχή και των δύο φύλων σε μια τελετή γονιμότητας θα έπρεπε να θεωρείται τόσο αταίριαστη. :-Ρ
(Άσε δε που, αν πάμε ακόμα πιο πίσω στο χρόνο, μια τελετή γονιμότητας που σεβόταν τον εαυτό της δεν μπορούσε παρά να περιλαμβάνει κανονικότατα σεξ μέσα στα σπαρτά. Οι αναπαραστάσεις, οι υπαινιγμοί και τα πιπέρια ήρθαν αργότερα...)
Ο ΑΛΛΟΣ
Ναι ΟΚ, συμφωνώ ότι τα ζωντανά έθιμα εξελίσσονται. Αλλά η πλατεία του χωριού, το πλακάκι και το τσιμέντο είναι γη, και στης γης τη γονιμοποίηση αποσκοπεί το τρίψιμο του πιπεριού.
Όσο για τη συμμετοχή των γυναικών, δεν έχει νόημα αν το κάνουν υποδυόμενες έναν ανδρικό ρόλο! Το ότι κατά τόπους οι γυναίκες συμμετέχουν τραγουδώντας τα αθυρόστομα και προσκυνώντας το Φαλλό το βρίσκω μια χαρά θεμιτό. (Και μη μου πείτε ότι είμαι σεξιστικό γουρούνι επειδή μ' αρέσει να τον προσκυνάνε!). Τέτοιου είδους συμμετοχή υπήρχε ήδη όταν κατά τα άλλα οι γυναίκες ήταν αποκλεισμένες από τα κοινά.
Βασικά η αντίρρησή μου με αυτό που περιγράφω για την Ικαρία είναι ότι η «εξέλιξη» γίνεται κόντρα στη λογική του εθίμου, και γίνεται μόνο για το χαβαλέ. (Χωρίς να εννοώ -να εξηγούμεθα!- ότι θα πρέπει να ζητείται πτυχίο ανθρωπολογίας για να συμμετάσχεις στο χορό. Δε χρειάζεται να ξέρεις όλα όσα υποκρύπτονται. Απλώς, πριν κάνεις ό,τι βλέπεις να κάνουν οι άλλοι, πρόσεξε τι ακριβώς κάνουν και μην το αλλοιώνεις. Η κάθε εξέλιξη δεν είναι συνώνυμη της αλλοίωσης, κατά περίπτωση όμως μπορεί να είναι.)
Τα περί σεξ στα σπαρτά έχω ακούσει ότι όντως γίνονταν, μέχρι σχετικά πρόσφατες εποχές. Όχι ως εθιμική παρτούζα, αλλά σεμνά και ιδιωτικά, από ζευγάρια που μόλις είχαν ολοκληρώσει τη σπορά του χωραφιού.
Ο ΑΛΛΟΣ
@ΕιρωΝίκη: Βλέπω έχεις όλη τη συλλογή! Ως φαίνεται, είμαστε σε μεγάλο βαθμό κοινής παιδείας! Ξέρεις και να τα τραγουδάς; Αν τυχόν κάποιο δε θυμάσαι πώς πάει, τα 'χω σε κασέτα!
iron
τα έχω σε 45άρια και ξέρω και να τα τραγουδάω όλα, αμέ! ne pleure pas jeanette, la tour prends garde, a la peche des moules, a la claire fontaine και σταματάω εδώ γιατί θα με πάρετε με τις λεμονόκουπες!
Ο ΑΛΛΟΣ
Θα επανέλθω στην προηγούμενη κουβέντα, γιατί τώρα μόνο είδα το βίντεο από την Ικαρία. Πέρα από άλλα σημεία στα οποία έχω αντίρρηση, ο τελευταίος στίχος «με το πράμα τους το τρίβουν» είναι απαράδεκτος. Ο στίχος κανονικά λέει «με τον πούτσο τους». Έτσι, χοντρά, απερίφραστα, χύμα. Τέτοιες απρέπειες συγχωρούνται μία μοναδική φορά το χρόνο. Εδώ, με το να χορεύουν άντρες - γυναίκες μαζί, δεν μπορούν να πουν «με τον πούτσο τους», και αναγκαστικά λένε «με το πράμα», που καλύπτει και τα δύο φύλα και είναι και δισύλλαβο. Αλλά τι πα να πει «με το πράμα τους»; Είναι σκέτο ξενέρωμα. Το Πιπέρι θέλει αθυροστομία, είναι άσεμνος χορός. Άμα το ευπρεπίσουμε κι αυτό, καληνύχτα!
Επιπλέον, αυτοί στο βίντεο δεν τρίβουν τίποτα. Απλώς ακουμπάνε κάτω το εκάστοτε αναφερόμενο μέρος του σώματός τους. Χωρίς να χρειάζεται να ψάξουμε βαθιές ανθρωπολογικές αναφορές, ακόμη και το άμεσο, επιφανειακό νόημα του τραγουδιού έχει χαθεί.
Galadriel
jesus(09/03/09) σόρυ για την επιθετικότητα, αλλά το έχω ήδη σχολιάσει κ σε αρκετούς ακόμα ορισμούς. νομίζω ότι ο ορισμός είναι αδικαιολόγητα μεγάλος.
χαχαα α ρε παυλέα, και μετά πλάκωσε ο Άλλος και έγραψε σχόλιο τρεις φορές σαν τον ορισμό και μετά έφυγε κι αυτός και ήρθαν άλλοι πιο λιτοί και περιεκτικοί και η έννοια σεντόνι μεταφέρθηκε σε άλλες σφαίρες...
Khan
Λέτε ο Άλλος να χαλάστηκε που τον είπαμε σλανγκαρχίδη; Γιατί μας έφυγε;
beth
ρε παιδια τι παιζει γιατι εχουν εγκαταληψει μες τη νυχτα τοσοι σλανγκιστες;;απο οτι εχω δει υπαρχουν πολλοι που ταν ενεργοι και τα παρατησαν μια για παντα.(πχ ο αθενς, ο τομπελαμου,ταραντουλα κα)
soulto
- Μεγάλος μάγκας ο Τσίπρας! http://olympia.gr
- έλα σε μένα πουλάκι μου κ εσύ που τ έγραψες κ ο Τσίπρας να σε πω πως το τρίβουν το πιπέρι μόλις υπογράψει ο "μάγκας"