Λέξη της κοινής νεοελληνικής, προστατική του ρήματος κάνω, που στα λευκαδίτικα (χωριάτικα και μπρανελίτικα) έχει το στάτους λέξης που δεν παίζει κάποιο συγκεκριμένο ρόλο στην πρόταση, πλην την επίταση του νοήματος, δίνοντας έναν τόνο αγανάκτησης.
Μπαίνει κατά κανόνα (αν όχι πάντα) στο τέλος της φράσης και σημαίνει κάτι σαν «επί τέλους», «πλέον» και τα συναφή.
Όταν συνειδητοποίησα ότι πρόκειται όντως για την προστακτική του κάνω, τρίπαρα άσχημα με το πώς διάολο μπορεί να έφτασε να χρησιμοποιείται έτσι αυτή η λέξη.
Για ηχητικά με παραδείγματα προφοράς βλέπε το δεν πάω πόντο.
- Έλα, κάνε, μας γκάστρωσες!
ή
- Ε, ά στο δγιάλο κάνε...
ή
- Τι θες, μωρέ, κάνε, πρωϊνιάτ'κο;
ή
- Ε, μα, κλjείζ' τ' μπόρτα κάνε...κιο μας έκοψε!
(το λ προφέρεται με την άκρη της γλώσσας πίσω από τα πάνω δόντια, αλλά το πίσω μέρος δεν ακουμπάει στον ουρανίσκο, αλλά είναι προς τα κάτω. το αποτέλεσμα είναι ένα ιδιότυπα παχύ λάμδα. στην πόλη είναι πιο παχύ απ' τα χωριά.)
με μπολντ το πλέον κλασσικό λευκαδίτικο υπερμπινελίκι (όταν δεν πέφτουν άγ' σπ'ρ'δόν' και άγ' γεράσ'μ', και κυρίως παναγίες φανερωμένες), μάλλον το πιο ακραίο που μπορεί να πει η μάνα μου χωρίς ενοχές:
- Κόπ'κε το νερό πάλ'...
- Μπα γαμώτο κάνε...και πώς θα πλjύνω γω τα 'γγειά; (<αγγεία: τα πιάτα, τα σκεύη. το παίζω λίγο βίκαρ εδώ, αλλά πάντα φανταζόμουνα αυτή τη λέξη να ξεκινάει με «γγ». Έτσι κι αλλιώς, στον ενικό λέμε «το γγειό»)
- Ε, μό 'χε πει ο δήμαρχος ότ' θα τ'νε φκιάξ' τ'νjύδρευσ', (σταυροκοπούμενος) να, μά τ' μπαναΐα γαμώ τ' φανρωμέν'μ...
- Ε μωρέ ξεπατωμένο, πώς βλαστ'μάς έτσ';; Ε, και καλά π' στού πε, εσύ τονε πίστεψες;
(η απόστροφος παριστάνει ι που δεν προφέρεται, απλά μένει να γιωτίζει το σύμφωνο που προηγείται, αντίστοιχα με το ь στα ρώσσικα. στην προφορά της πόλης όλα τα σύμφωνα προφέρονται σκληρά και όταν ένα φωνήεν εκλείπει γιατί δεν τονίζεται [κατά το αξίωμα «φωνήεν που δεν τονίζεται δεν έχει λόγο ύπαρξης»], το προηγούμενο παραμένει σκληρό και κατ' αντιστοιχία θα βάζαμε ένα ъ αν θέλαμε να το τονίσουμε. πχ, στην πόλη θα λέγαμε «Ε, μό 'χε πει ο δήμαρχος οτθατνε φκιάξ τνύδρευσ» και με μια πιο ένρινη προφορά, αντί για αυτό του παραδείγματος. Το j είναι για το λευκαδίτικο νjι και λjι, που είναι διαφορετικό απ' τα πελοπονησιακά και τα κρητικά.)
και ένα παράδειγμα από το νέτι:
- Μπα, μαρή κοπέλα μ'. Δε μ' λες κάνε, τ' αρνί σας το σφάξατε;
- Μπαααα, θειά μ'. Καρτερώ το μπαρμπα-Χρήστο το Μένιο. Η αφεντιά του μας το σφάζ' ούλες τσι χρονιές. Είναι φίλος, βλέπ'ς, με το ν'κοκύρ' μου. Του δίνει και τη (μ)προβιά κάθε χρόνο!
20 comments
Vrastaman
Όχι, όχι, όχι, πρόκειται λέμετε για ένδειξη Ιταλjικής επιρροής στην Λευκάδα, όπου κάνε < cane (σκύλος)!
- Έλα, κοπρίτη, μας γκάστρωσες!
ή - Ε, ά στο δγιάλο κοπρόσκυλο...
ή - Τι θες, μωρέ, μουνόσκυλο, πρωϊνιάτ'κο; ή
- Ε, μα, κλjείζ' τ' μπόρτα κοπριτάμπουρα...κιο μας έκοψε!κλπ κλπ
electron
πόσο λάθος είστε.....
το κάνε στο τέλος είναι κάνε (μας ένα φραπέ, ρε μαλάκα, με τις μαλακείες που λες)
jesus
δεν είναι Ιταλjικής, θείο. είναι Ιταλ'κής, το ι δεν ακούγεται π'θενά. Ε μα πια, κάνε...
GATZMAN
Με τo search εργαλείo μπορούμε ανά πάσα στιγμή να βρίσκουμε εύκολα τον αριθμό των (g1), (g2), κλπ ώστε να παραστήσουμε γραφικά το αποτέλεσμα. Εχει ενδιαφέρον
jesus
θα το εκτιμούσα εάν κοβόταν η φραπολογία στα λήμματά μου.
electron
πόσα δίνεις φίλο;
electron
ο ένας δε θέλει ψηφοφορίες, ο άλλος δε θέλει φραπέ στα σχόλια, δεν πάτε καθόλου καλά! έχετε ξεφύγει.....
jesus
το γεγονός ότι το αστείο έχει λήξει πριν καν αρχίσει νομίζω με καλύπτει.
electron
κανένα αστείο δεν τελειώνει, ανλες δε φατ λέϊντι σινγκς. χαβ γιου σιν ενι φατ λέϊντι λέϊτλji;
Galadriel
Οκ, είπα κι εγώ ένα τραγουδάκι και, ναι το παραδέχομαι, έχω πάρει κιλά αλλά φταίει που έκοψα το τσιγάρο και τρώω σαν να μην υπάρχει αύριο (στην επόμενη συνάντα δεν θα με γνωρίσετε, θα κρατάω μια παλιά φωτό μου).
Ελέκτρον σόρυ που πετάγομαι σαν την αλλά λάβε υπόψη σου ότι, εσύ γελάς με αυτό το αστείο από τον Αύγουστο, αλλά η καταχώρηση του λήμματος έγινε πέρυσι τον Οκτώβριο. Δηλαδή όσο πετυχημένο και να είναι ένα ανέκδοτο, ένα χρόνο μετά συνεχής αναφορά, συνεχής όμως, δηλαδή έλεορ! Είναι τουλάχιστον κουραστικό για κάποιους, άντε να το γυρίσουμε στον ιερό πόλεμο τώρα μεταξύ φραπεμάχων και φραπελατρών (οι άλλοι το ποπκόρν και στις πολυθρόνες τους). Θα προσπαθήσω να μην ξανασχολιάσω το θέμα, αλλά στην προκειμένη είπα να φωτίσω τη συγκεκριμένη θέση, γιατί συμπαθώ και γιατί έτσι.
Επισκέπτης
μπιουτιφούλ αγάπη....
Επισκέπτης
αν τσακώσετε οιονδήποτε από τη συγγραφική ομάδα, να λέει ή να γράφει κάτι στα σοβαρά, παρακαλώ δώστε τον στεγνά (στο σύλλογο κλόουν ή στην ακαδημία Αθημών). Και δεν ολοκλήρωσα...
Galadriel
Με έβρισες τώρα, το κατάλαβα απέξω απέξω και στο λέω, με πλήγωσες.
HODJAS
Προτείνω επόμενη συνάντα έξω απ' την αμερικανική πρεσβεία, με τις παλαιές μας φωτό ανά χείρας, ν' αρχίσει ο Ερυθρός Σταυρός να ψάχνει στην Κύπρο για τους αγνοούμενους...
Galadriel
Πε μου τώρα ότι πήρες και εσύ κιλά.
jesus
ο χότζας είναι όλα τα κιλά όλα τα λεφτά:Ρ
(εγώ ξύρισα τη μάπα μου, αλλά ήδη έχω έρθει στα ίσα μου κ όταν με δείτε θα είμαι σενσέι φάση κ πάλι, οπότε νο προμπ)
HODJAS
Πήρα πανάθεμάμε, αλλά ευτυχώς είναι λιγότερα απ' αυτά που είχα...
xalikoutis
τι λέει ρε ο αποπάνω, χότζα η υπερασπιστική της γραμμής σου γραμμή γαμεί.
HODJAS
Γράμμωσέ τα...
jesus
όποιος έχει όρεξη για κάψιμο, ας ακούσει την κυρία πρεβεζάνου στο 12ο λεπτό από εδώ. η προφορά είναι τίνγκα λευκάδα κ γαμεί.