Το ασθενοφόρο.
Χαρακτηριστικό δείγμα μιας σειράς λογοπαιγνίων που βασίζονται στην διακωμώδηση της τουρκικής γλώσσας.
Τα λογοπαίγνια αυτά αποτελούνται από δυο, συνήθως, λέξεις. Είναι, είτε:
- δυο λέξεις τούρκικες, η τουρκικής προέλευσης, που έχουν πλήρως ενσωματωθεί στο ελληνικά και είναι απόλυτα κατανοητές σχεδόν από κάθε ελληνόφωνο, π.χ. ζαρζαβάτ πασά, ή,
μια λέξη τούρκικη, ως ανωτέρω, και μια λέξη ελληνική, εν μέρει παραμορφωμένη ώστε να ηχεί τουρκική, συνήθως με την περικοπή φωνήεντος από την κατάληξή της π.χ. ξεφτίλ παρά.
Οι συνδυασμοί που παράγονται δεν υπάρχουν ως φράσεις στα τούρκικα, πλην ελαχίστων εξαιρεσεων π.χ. μπουζ ντουλάπ. Από Τούρκους που δεν ξέρουν ελληνικά, κάποιοι γίνονται κατανοητοί, μετά από λίγη σκέψη, άλλοι όχι. Κάποιοι, λίγοι, τα βρίσκουν αστεία, οι περισσότεροι όχι.
Στα ελληνικά, οι φράσεις λειτουργούν κυρίως ως ατάκες ανεκδότων, π.χ:
[I]- Πώς είναι στα τούρκικα η χειροβομβίδα;
- Δεν ξέρω, πώς είναι στα τούρκικα η χειρομβομβίδα;
- Μπαρούτ κεφτέ... αχαχαχαχα... [/I]
Το καλαμπούρι εν μέρει προκύπτει από την παραμόρφωση των λέξεων, εν μέρει από το απροσδόκητο των συνδυασμών αλλά κύρίως από το γεγονός ότι οι φράσεις αυτού του τύπου παρουσιάζονται ως γνησίως τούρκικες - και όχι ως κατασκευασμένα λογοπαίγνια, κάποια λιγότερο, κάποια περισσότερο ευρηματικά. Επιβεβαιώνουν, δηλαδή, οι φράσεις αυτές την προκατάληψη του μέσου Έλληνα ότι τα τούρκικα είναι γλώσσα από άξεστη έως αστεία και τα στερεότυπα περί μπουνταλάδων Τούρκων κλπ.
Στο στόχαστρο του καλαμπουριού μπαίνουν και οι τουρκομερίτες Έλληνες πρόσφυγες - οι φράσεις ειρωνεύονται το γεγονός ότι ανακατεύουν στην ομιλία τους τούρκικες λέξεις και εκφράσεις καθώς και την προφορά τους στα ελληνικά.
Έχουν επίσης αυτές οι mots faux turcs και μειωτικό χαρακτήρα, π.χ. ένα κομπιούτερ που το περιγράφουμε ως μπλιμπλίκ ντουλάπ μάλλον δεν είναι υψηλών προδιαγραφών ενώ οι γιατροί δηλώνουν την περιφρόνησή τους για τους κτηνιάτρους αποκαλώντας τους χαϊβάν ντοκτόρ.
Πολυγραφημένες λίστες με ντεμέκ τούρκικες φράσεις αυτού του τύπου κυκλοφορούσαν, επιβεβαιωμένα, σε σχολεία στην δεκαετία του '50. Μια εκδοχή λέει ότι ήταν δημοφιλείς λόγω της αναζοπύρωσης των αντιτουρκικών αισθημάτων που είχαν προκαλέσει στην Ελλάδα τα γεγονότα της Πόλης του 1955 και οι εξελίξεις της εποχής στο Κυπριακό. Παρά το γεγονός ότι το χιούμορ αυτό θεωρείται εδώ και καιρό μάλλον αφελές και ξεπερασμένο, το είδος έχει επιβιώσει - έστω σε περιορισμένη έκταση - και στο Ίντερνετ και μάλιστα υπάρχουν και δείγματα προσαρμογής στα νέα τεχνολογικά δεδομένα, π.χ. η τηλεδιάσκεψη που έχει αποδοθεί ως παρτούζ τελεφόν.
Στην Τουρκία δεν υπάρχει ανάλογο φαινόμενο διακωμώδησης της ελληνικής γλώσσας. Το πλησιέστερο παράδειγμα που γνωρίζουμε είναι τα franglais, με την έννοια που έχει η λέξη στην Αγγλία, όχι στη Γαλλία - η κατασκευή προτάσεων με ανάμεικτες γαλλικές και αγγλικές λέξεις και με την κατά λέξη μετάφραση στα γαλλικά αγγλικών ιδιωματισμών, π.χ. Je ne care pas, ή longtemps pas voir. Στην περίπτωση των franglais, πάντως, βασικός στόχος είναι οι Άγγλοι που χειρίζονται άσχημα την γαλλική γλώσσα και λιγότερο τα ίδια τα γαλλικά.
Οι ψευδεπίγραφες τούρκικες φράσεις αυτού του τύπου δεν πρέπει να συγχέονται με τις γνήσιες τούρκικες φράσεις και λέξεις που χρησιμοποιούνται ατόφιες στα ελληνικά π.χ. ταμάμ, γιαλαντζί, εκμέκ κανταΐφι, ουζούν αντάμ αχμάκ ολούρ. Δεν πρέπει να συγχέονται επίσης με φράσεις όπως το χανούμ μπουρέκ και το σουλτάν μερεμέτι -, τουρκογενείς μεν αλλά που δεν υπάρχουν στα τούρκικα και που έχουν ιστορικά σαφή σημασία στα ελληνικά, όχι επί τούτου ειρωνική.
Στα παραδείγματα που ακολουθούν δίνεται η ελληνική λέξη, η ντεμέκ τούρκικη φράση και, τέλος, η μετάφραση στα τούρκικα.
Πώς είναι στα Τούρκικα...
- αναπηρική σύνταξη: σακάτ μπαξίς: sakatlık maaşı
- ανελκυστήρας: νταχτιρντί ντουλάπ, νταχτιρντί μπαούλο, σούρτα φέρτα ντουλάπ: asansör
- ασθενοφόρο: σακάτ αραμπά: ambulans
- αεροδρόμιο: χαβά λιμάνι: hava limani
- βέρα: μπουνταλά χαλκά: alyans
- Βιάγκρα: τσουτσούν μπαρούτ
- βιβλιάριο απόρων κορασίδων: μπατίρ χανούμ τεφτέρ
- γεωπόνος: ζαρζαβάτ ντοκτόρ: tarımcı
- δάσκαλος: τσογλάν αγά: öğretmen
- δημόσιος υπάλληλος: τεφτέρ τσογλάν: memur
- διαζύγιο: άι σικτίρ χανούμ μπελά: boşanma
- εκπτώσεις: ξεφτίλ παρά: indirim
- ελικόπτερο: σαματά ζουζούν: helikopter
- Η λίμνη των κύκνων: παπί χαβούζ: kuğu gölü
- χρηματοκιβώτιο: παρά σεντούκ: kasa
- θωρηκτό: τσαμπουκά παπόρ: savaş gemisi
- Ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης: γιουβαρλάκ σοφρά εφέντες: Yuvarlak Masa Şövalyeleri
- κηπουρός: ζαρζαβάτ πασά, ζαρζαβάτ τσογλάν: bahçıvan
- κομπιούτερ: μπλιμπλίκ ντουλάπ: kompüter
- κτηνίατρος: χαϊβάν ντοκτόρ: veteriner
- μακιγιάζ: χανούμ σοβά μερεμέτ: makyaj
- μαλακία: τσουτσούν νταχτιρντί: otuz bir çekmek
- Μητσοτάκης: Γκαντέμ Πασά
- ναυμαχία: καϊκ καυγά: deniz savaşı
- νεκροταφείο: ψοφίμ μπαχτσέ, ραχάτ μπαξέ: mezarlık
- νοσοκομείο: σακάτ οντάς: hastane
- παιδίατρος: τσογλάν ντοκτόρ: çocuk doktoru
- πεθερά: σιχτίρ χανούμ: kayınvalide
- πεταλούδα: εμπριμέ κουνούπ: kelebek
- πολυβόλο: ταμ ταμ μαραφέτι: makineli, mitralyöz.
- προφυλακτικό: τσουτσούν φερετζέ: prezervatif, kaput
- πρώτη νύχτα του γάμου: τσουτσού σεφτέ
- ραδιόφωνο: τζερτζελέ μαραφέτ, σαματά κουτί: radyo
- σουτιέν: μεμέ ζεμπίλ, μαστάρ ντορβά
- σπέρμα: τσουτσού σορόπ, τσουτσού καιμάκ, τσουτσούμ σογιού: meni
- σχολείο: τσογλάν μαντρί: okul
- τανκ: σαματά τουτού, τσαμπουκά τουτού, τσαμπουκά τρακτέρ: tank
- ταχυδρόμος: χαμπέρ χαμάλ: postacı
- τηλεδιάσκεψη: παρτούζ τελεφόν: telekonferans
- τηλεόραση: μπανιστήρ ντουλάπ: televizyon
- υποβρύχιο: μπαμπές παπόρ: denizaltı
- χειροβομβίδα: μπαρούτ κεφτέ, μπουμ κεφτέ: el bombası
- ψυγείο: μπουζ ντουλάπ, τουρτούρ ντουλάπ: buzdolabı
25 comments
ο αυτοκτονημενος
γιατί άραγε ασχολούμαστε πολλάκις με τους γείτονες μας ;;
απορία το εχω ρε παιδιά έχουν και αυτοί μήπως κάτι αντίστοιχο με το σλαγκρρ;;;
ακόμα και στο καλαμπούρι δεν αξίζει να χαλάμε πληκτρολογιές για τα μεμέτια εκτός και αν εχουμε κάποια κάπου κρυφόκαταγωγή από εκεί τότε .............
jesus
να μιλάς για τον εαυτό σου, εγώ είμαι άριος.
poniroskylo
Εγώ είμαι ο Άρειος και ο Μπουτάρης είναι Άρης.
ο αυτοκτονημενος
εμένα δεν μου αρέσει το ανώτερο και το ψηφίζω με μηδενικά
iron
νταξ, τουλάστιχον δίνεις μια εξήγηση.
όμως σκέψου πως εφόσον υπάρχουν και λέγονται και καραλέγονται όλ' αυτά, δεν θα έπρεπε να είναι καταγεγραμμένα;
ας θέσω για άλλη μια βολά το αγαπημένο μου επιχείρημα: μπες πχ στη θέση ενός ξένου, ενός γερμανού ξερωγώ, ο οποίος μεταφράζει ένα ελληνικό μυθιστόρημα και συναντά την έκφραση «μπαρούτ κεφτές» μέσα σε διάλογο του κειμένου. Προτού λοιπόν καταφύγει σε βιβλιοθήκες και σε φίλους, θα ψάξει να δει αν υπάρχει κάτι στο ίντερνετ για την έκφραση αυτή. θα πέσει λοιπόν στο σλανγκρ με τη μία και θα το βρει και θα κάνει τη δουλίτσα του.
Και στην τελική ρε συ (και δεν το λέω θυμωμένη, μην αρπαχτούμε πάλι!) εμείς καθίσαμε και κάναμε τόση δουλειά για να συνταχθεί αυτό το λήμμα!
electron
δλδ, ο γερμανός μεταφραστής αποτελεί το raison d' etre της σλανγκ
πλάκα κάνω...
johnblack
Καλή πρωτοβουλία.
@ αυτοκτώ
Νομίζω πως αυτοί οι ψευδο-τουρκισμοί ίσα-ίσα χλευάζουν και σχολιάζουν ειρωνικά την εμμονή του έλληνα με το οθωμανικό παρελθόν του και τις οθωμανικές ρίζες του. Τα λένε και στον ορισμό, δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας ;)
betatzis
Πολύ με άρεσε. Καλογραμμένο και δίκαιο.
Μ΄αρέσουν οι κολλεκτίβες σε κάθε περίπτωση.
Mr. Cadmus
Θα' θελα κι εγώ να σχολιάσω κάτι, πάντα καλοπροαίρετα.
Κι εμένα μου αρέσουν οι κολλεκτίβες, και συμφωνώ πως το άνω λήμμα είναι καλογραμμένο.
Μπορεί όμως να θεωρηθεί σλανγκ, αφενός, αφετέρου, λέγονται πλέον με τη συχνότητα που λέγονταν κάποτε; Εμένα μου φαίνεται περισσότερο καταγραφή για ιστορικούς ως επί το πλείστον λόγους, κι όχι ως κάτι που αφορά τη ζωντανή -πάνω απ' όλα- γλώσσα.
Απλά μερικές σκέψεις, τίποτε άλλο, με πλήρη σεβασμό σ' ότι αφορά τον κόπο και το χρόνο που δαπανήσατε για τη συγγραφή αυτού του λήμματος.
jesus
αυτό που λες, κάδμε, νομίζω το περιγράφει η παράγραφος «Πολυγραφημένες λίστες» κ.ε.
κ αν θες, το λήμμα μπήκε ακριβώς για να λυθεί το ζήτημα της καταγραφής του είδους μια κ καλή, χωρίς να γεμίσει το σάιτ με τέτοια «εφευρήματα». η ανάγκη προέκυψε από την τάση καταγραφής αυτών από κάποιους χρήστες, που σαφώς θέτει ντε φάκτο ζήτημα καταχωρισιμότητας, με τάση προς απάντηση θετική, αλλά η συστηματική κ στηριγμένη από επιχειρήματα άποψη ότι αυτά τα πράγματα δεν είναι σλανγκ, συν τις απόπειρες καταχώρισης που κρίθηκαν λάθος (με αυτά τα ίδια επιχειρήματα κ κάποια άλλα κατά περίπτωσιν), οδήγησαν σ' αυτήν την λύση. μένει να κριθεί.
για την περιπτωσιολογία, μπορείς να κοιτάξεις τα λινκ.
ο αυτοκτονημενος
@ ironick
οχι ρε γιατι να αρπαχτουμε ;;
απλα σαν πονημα ειναι καλο και καλοδουλεμενο αλα αν παμε στην γερμανια η την γαλια η την ιταλια και ρωτησουμε κατι στα ελληνικα κανεις δεν θα σου απαντησει ακομα και αγκλικα να μηλησεις παλι τα ιδια γιατι εμεις δηλαδη εστω και διακομοδοντας την τουρκικη γλωσα να ασχολουμαστε με αυτη ;; για να εξηπηρετησουμε τον ενα η δυο μεταφραστες , μεγαλη η χαρη τους !!!!!
@ johnblack
καλε μου ανθρωπε (που λεει και ο βεγκος που χαροπαλευει )
δεν υπαρχει αρνητικη διαφιμηση και που αναμοχλευσα το παρον ριχνο νερο στον μυλο τους
@ Mr. Cadmus
η σκεψη σου η αληθεια σου και τα σκεπτομενα σου λεγοντε φορα παρτιδα και με απλα λογια καλα να εισε @ jesus
δεν υπαρχει περιπτωση να καλυφθη το θεμα μια και καλη οπος λες παντα θα υπαρχει και το νεο κατι τις για να προστεθη
και καταληγο εαν ειναι τοσο επιτακτικα αναγκεο να υπαρξη κατι τετιο ντεμεκ και καλα ας ειναι σκορπιοχωρι μεσα σε 20κ λημματα και οχι να βγαζι ματι ρε παιδια
η καλητερος ψηφος ειναι η αποχη
Mr. Cadmus
Εγώ λέω δύο πράγματα: Με αφορμή την καταχώρηση αυτών των λογοπαιγνίων, μήπως θα πρέπει αργότερα να καταχωρηθούν ως δυνητικά σλανγκ τα λογοπαίγνια τύπου «Πως λένε τη ρωσίδα μανάβισσα; - Ταμήλα Παζάρεβα», ή τα αντίστοιχα γιαπωνέζικου τύπου (κάτι με οδοντίατρους, αν θυμάμαι καλά); Και κατά πόσον αυτό αφορά τη σλανγκ, όπως αυτή έχει οριστεί σε πάμπολλα λήμματα εδώ μέσα;
Και τα λέω αυτά αναλογιζόμενος τα σχόλια σε αυτό το λήμμα, που τα πήρα χαμπάρι πριν λίγο καιρό. Και ξαναλέω, σέβομαι το χρόνο σας, αλλά δεν παίζει να ξεμείναμε από λήμματα, σε τέτοιο βαθμό ώστε να χρειάζεται να ανεβαίνουν παλαιάς κοπής ανέκδοτα. Τουλάχιστον αυτή είναι η άποψη μου.
Αυτοκτονημένε, νομίζω πως αυτή τη φορά το είπα πιο απλά.
ο αυτοκτονημενος
α να σε χαρώ που να μην πάψεις ποτέ να εχεις οργασμούς
jesus
@πάνο: μαζί μιλάμε, χώρια καταλαβαινόμαστε. κ δεν είναι η 1η φορά.
@κάδμο: εάν αρχίζουν να καταχωρίζονται κ αυτά, θα αναγκαστούμε για τον ίδιο λόγο να τα μαζέψουμε ώστε να μπούνε κ αυτά όλα μια κ καλή (ναι, πάνω, μυα κ καλοί) κ να μην σπαμάρεται το σάιτ με μη σλανγκ λήμματα από μια ανεξάντλητη πρακτικά κατηγορία.
σε αυτήν την κατεύθυνση είναι, πχ, κ η σημείωση της ΣΟ στο την τρίζει την όπισθεν, για φράσεις που είναι σαφώς πιο σλανγκ από τον γιαπωνέζο τραβεστί νάμουνα μουνάκι. φαντάζεσαι να αρχίζει ο καθένας να καταχωρίζει την γκεο-ατάκα του αυτού του τύπου ως λήμμα, ενώ πρακτικά υπάρχει κάτι σαν κανόνας για τον νεολογισμό κ λήμμα ομπρέλα;
δεν είναι λοιπόν, ζήτημα αδιεξόδου του σάιτ κ έλλειψης λημμάτων προς καταχώρισιν, αλλά ζήτημα προστασίας του λεξικού συγχρόνως ως προς την πληρότητα (αφού τα ανεβάζουν αρκετοί θα υπάρχει λόγος καταγραφής που εμείς, εσύ, εγώ, αρκετοί άλλοι, αγνοούμε κ θεωρούμε ίσως κ λάθος) κ ως προς την ποιότητα.
δεν τοποθετήθηκαν, όμως, κάποιοι χρήστες που όντως έβαλαν τέτοια λήμματα. ή ίσως τοποθετήθηκαν μόνο βαθμολογικά.
iwn
διαζύγιο: άι σικτίρ χανούμ μπελά:boşanma
ανελκυστήρας: νταχτιρντί ντουλάπ, νταχτιρντί μπαούλο:asansör
αστυνομική έφοδος: αμάν τα ΜΑΤ ορμάν.
αεροδρόμιο:χαβά λιμάνι: hava limani !
σπέρμα: τσουτσού καιμάκ, τσουτσούμ σογιού.
ταχυδρόμος:χαμπέρ χαμάλ.
πολυβόλο:ταμ ταμ μαραφέτι
HODJAS
και ο πούστης Αμάν Μεγαμάν...
knasos
Χριστέ μου! Τώρα το είδα αυτό το collective! Για την συμπλήρωση του ορισμού θα δούμε τι θα γίνει αλλά αν σκέφτεστε να κάνετε κανά κοινόβιο με φυτείες και ελεύθερη σκέψη και φυτείες είμαι μέσα 100%
Khan
Ή κανά κυνόβιο...
knasos
Ή κανά κινόβιο...
Khan
Big Brother: καρντάς μποντρούμ.
Μητσάκος
Μπερντάχ ασκέρ =Μ.Α.Τ.
Παραλή μαχαλά=Κολωνάκι
Χανούμ ντοκτόρ=Γυναικολόγος
Khan
Khan
donmhtsos
Ἀπὸ "γραμματικὴ ἄποψη" φαίνονται σωστὰ. Ἄν εἶναι τρολιὰ ὅποιος τά 'φτιαξε πρέπει νὰ ξέρει τούρκικα.
Δημητράκης(Μητσάκος)
Υπουργός οικονομικών=Μπικικίν πασάς
Χειρουργείο-Χασάπ οντάς
Συντηρητής=Μερεμέτ εφέντης
Βενζίνη=Τουτού ζουμί
Τραγουδίστρια=Αμανέ χανούμ
Λαϊκή αγορά=Ντουνιά παζάρ
Ατακτο παιδί=Σεϊτάν τσογλάν
ΕΝΦΙΑ= Τσαρδί χαράτς
Δρόμος ταχύτητας=Τσαμπούκ πιλάλ