Χρησιμοποιείται για να δηλώσουμε την έκπληξη και το ευχάριστο ξάφνιασμά μας μπροστά στο όποιο πανθομολογούμενο κατόρθωμα κάποιου άλλου που αν και δεν μας γέμιζε το μάτι για κάτι τέτοιο, τρέχα γύρευε γιατί, στην τελική, το ‘χε! Κοινώς, εκφράζει σπέκια για κάποιον που για τη φάση, τον κόβαμε για λίγο.
Σπανιότερα, χρησιμοποιείται για το αντιθετοαντίστροφο: για να δηλώσουμε την απογοήτευσή μας για όποια μικροαποτυχία ή ακόμη και νίλα κάποιου άλλου που τον θεωρούσαμε πιο γάτα. Αν αυτό γίνεται παραπονιάρικα, συμπονετικά, περιπαικτικά ή ειρωνικά ...είναι άλλο καπέλο.
Αν και μακράν η πιο συνηθισμένη βαριάντα, κυκλοφορούν κι άλλες, ακόμη κι οι ...αυτοπαθείς, που κομπινάρουν τους αδύνατους τύπους του «αυτός» σε γένη κι αριθμούς, με τα πρόσωπα και χρόνους του «έχω».
1.
Λοιπόν του τυπάκου δεν του το χα! Ο Troy Barnes του Greendale, κατά κόσμον Donald Glover, στην περίπτωσή μας Childish Gambino και ισόβια ο τύπος που ράπαρε ένα από τα επικότερα μουσικά themes του Community (Δονδε έστα λα Μπιμπλιοτέκα;) έβγαλε στην αρχή του χρόνου ένα cd φαινομενικά αδιάφορο. Το live του στον Κόναν, ήταν αρκετό να πείσει και τον πλέον δύσπιστο. Ρυθμικό beat, εξαιρετικές μελωδίες και ένας σεμνότατος τυπάκος να αλωνίζει τη σκηνή με ρυθμό, στίχους πολυβόλο και ρεφρενάκια που σου μένουν στο μυαλό.
2.
Το πολύ αστείο με τη σημερινή κυβέρνηση είναι το από πού «κρατάνε» όλοι τον Αντώνη Σαμαρά. Θα πέσει ξερή η Ελλάδα όταν το μάθει. Μπράβο Αντώνη, δεν σου το ‘χα. Πρόσεχε μόνο, γιατί το ξέρουν πια πάρα πολλοί. Και ξέρεις τι ρουφιάνοι είναι οι Έλληνες.
3.
Δεν σας το είχα κε Μαμαλάκη. Δηλαδή, δεν σας το είχα ότι θα έπρεπε να το δοκιμάσετε, για να δείτε ότι τόσα χρόνια... δεν χάσατε.. Αφού ως άνθρωπος με εμμονή στην καλή πρώτη ύλη, φαντάζομαι πως θα μπορούσατε εύκολα να καταλάβετε αυτή η συνταγή πόσο άνοστη, έως βαρυστόμαχη μπορεί να είναι.
(αναφέρεται στις σκέψεις του γνωστού μάγειρα για απόσυρσή του απ’ το φατσοβιβλίο)
4.
Όσο, αντίστοιχα, αμείφθηκαν κι οι Μαλτέζοι εν συνεχεία. Για τη δική τους θετική ενέργεια. Για την απαίτηση που έβαλαν στον εαυτό τους, εξερχόμενοι στο β' ημίχρονο, να μη φύγουν αμαχητί. Όποιος δεν τους το 'χε, εξεπλάγη. Να μπορεί ο αριστερός τους μπακ να γίνεται παίκτης παραπάνω, σαν δεκάρι, στην (και τυχερή, αν θυμηθούμε πόσες κόντρες κέρδισε) επέλαση για το 2-1; Μωρέ μπράβο!
5.
Στους Wu-Tang Clan πήγα από περιέργεια. Δεν μου το ‘χα, αλλά πάρα πολύ γούσταρα όλο αυτό το hip-hop party που είχαν στήσει – μέσα στη γραφικότητά του (μικρόφωνα, break-dancing, “hands to the left / hands to the right”) ήταν τρομερά διασκεδαστικό.
(Όλα απ’ το δίχτυ)
7 comments
vikar
Ωραίος. Κατα τη γνώμη μου όμως αξίζει λήμμα στην κανονική μορφή, δηλαδή του τό 'χω (όχι απλά λέγεται, αλλα υπάρχουν και τέτοιες γκουγκλιές, όπως λές).
Αλλα είν' ενδιαφέρον πολύ, βρίσκω, οτι δέν είναι μία και δύο οι εκφράσεις στην αργκό που ξεκίνησαν απο μία μόνο συντακτική μορφή και αργότερα εδραιώθηκαν τόσο ωστε να αποκτήσουν πλήρη συντακτική λειτουργικότητα. Είναι θεματάκι αυτό, και δέν έχω πρόχειρα παραδείγματα στο νού να πάρει, πάντως δέν είν' η πρώτη φορά που ανακύπτει το ζήτημα στο σάιτ.
Ά! το δεν παίζομαι θά 'λεγα οτι είν' ενα τέτοιο παράδειγμα (ίσως όμως όχι πολύ χαρακτηριστικό), που πού και πού θα τ' ακούσεις και στην καταφατική μορφή του: «Με τη Μούλη και τον Τούλη;!... όχι ρε μάνα μου, έλεος, δέν τους αντέχω να πούμε -τη Μούλη δηλαδή, ο Τούλης εντάξει, παίζεται» --μάλιστα, μ' αυτήν την έννοια μπορεί ν' ακουστεί και στην ενεργητική μορφή «τον Τούλη εντάξει, τον παίζω», αλλα δέν θά 'λεγα οτι είναι και εδραιωμένο, εξαρτάται πάρα πολύ απ' τα συφραζόμενα.
Ένα φαινόμενο συντακτικής γενίκευσης ας πούμε (για να το βρίσκω με αναζήτες στο μέλλον, όχι τίποτ' άλλο). Κρατούμενο.
sstteffannoss
@vikar: Μαζί σου στο ό,τι όντως υπάρχει θέμα καταγραφής με εκφράσεις που ξεκίνησαν από μία μόνο συντακτική μορφή και αργότερα απόκτησαν πλήρη συντακτική λειτουργικότητα.
Πιστεύω πως πρέπει να καταγράφονται σ’ αυτήν τη μία, και, αν κι όταν αποκτήσουν κι άλλες, ή τις άλλες, συμπληρώνουμε τονίζοντας το γεγονός.
Νόμισα πως με την τρίτη παράγραφο του ορισμού είχα καλυφθεί για το συγκεκριμένο λήμμα.
Αν οι mods νομίζετε πως πρέπει να επιληφθείτε του θέματος· no problem.
Πάντως, το «του το ‘χω» που λεξικογραφικά είναι σαφώς πιο κομιλφό σαν λήμμα, θα πρέπει να παίρνει συχνά πίσω του, μοιραία, ένα «να..» οπότε ακούγεται «του το ‘χωνα» που αυτομάτως να το κάνει κάπως προκλητικά ..sexy. Τώρα αν εξαιτίας αυτού, περπατήσει κάποια στιγμή, πού θα πάει, θα το πάρουμε χαμπάρι.
vikar
Ντάξει, το πώς θα τις καταγράφουμε είναι γραφειοκρατία, και θα συζητηθεί οπωσδήποτε στην επόμενη τακτική συνέλευση του Συντονισμού!(...) Είναι πάντως λογικό, λέω, άπαξ και έχει εδραιωθεί αρκετά η γενικευμένη χρήση, να καταγράφεται στην κανονική, λεξικογραφικά μιλώντας, μορφή, όχι στην πιό συνηθισμένη απαραίτητα (σκεφτείτε οτι το μαλάκα, στην κλητική δηλαδή, παίζει και νά 'ναι πιό συνηθισμένη μορφή στη χρήση απο την ονομαστική μαλάκας, αλλα δέν θα σκεφτόμασταν να το καταγράψουμε στην κλητική και κατόπιν συμπληρωματικά ν' αναφέρουμε οτι χρησιμοποιείται και στην ονομαστική).
Τέλος πάντων, το θεματάκι που εννοούσα είναι οτι αυτό το πράμα, οτι ξεκινάει μια φράση κάπως μόνο, και μετά γενικεύεται συντακτικά, συμβαίνει. Δέν το είχα πάρει χαμπάρι ως τώρα και χάρηκα... (ντάξει, θα μου περάσει)
Και το «να», όντως, μπαίνει εκεί απο πίσω πολύ περίεργα, πολύ καίρια γλωσσολογική παρατήρησις...
sstteffannoss
@#vikar: Μα δεν μιλάμε για μεμονωμένες λέξεις, αλλά για εκφράσεις! Πάντα φιλικά, (αλλιώς, panda amical, που λογοπαίζει κι ο Vrastaman) για σε :-)
vikar
Και για τις εκφράσεις το ίδιο δεν θά 'πρεπε να ισχύει;... Γιατι δέ μιλάμε για εντελώς άκαμπτες, παροιμιακές φράσεις τύπου ας πούμε «τό 'παμε του σκύλου μας κι' εκείνος την ουρά του», αλλα για ρηματικές φράσεις όπως αυτήν εδώ τουλάχιστον.
Στο μεταξύ, τώρα που το σκέφτομαι, αυτό που συμβαίνει συχνά είναι τέτοιες ρηματικές φράσεις να λέγονται αρχικά αποκλειστικά σε παρελθοντικούς χρόνους και κατόπιν να γενικεύονται (έχω την αίσθηση πιχί οτι πολλά απο κειπέρα εξελίχθηκαν έτσι). Χμ. Ωραίο θέμα ρε να πάρει.
Αλήθεια, τό 'χει κανείς να μας πεί τίποτα επαυτού; Μήν ανακαλύπτουμε πάλι τον τροχό...
Άσχετο: καλά, τί άτομο κι' αυτός ο Μακφέριν...
vikar
Και τί «φιλικά»; Εννοείται φιλικά. Εγώ μόνο φίλους έχω, τους εχθρούς τους σκοτώνω.
xalikoutis
και είναι αυτό που ο χότζας έχει λημματογραφήσει ως πουστρομανιέρα.