Στα δυτικά παραθεσσαλονίκεια, ο αλήτης, ο άσωτος, ο εξώλης και προώλης. Ακόμη ρόγκατσος, ρογκάτσα.
Όσο για την προέλευση, το πιθανότερο λέω είναι να προέρχεται από τα ρουγκάτσια (< ρούγα), ένα σχετικά γνωστό παλιό καρναβαλίστικο έθιμο στη βόρεια και κεντρική ελλάδα, παρότι το συγκεκριμένο δεν ήταν και από τα πιο διονυσιακά ελλαδίτικα έθιμα (δείτε εδώ και αυτό το ωραίο ντοκιμαντεράκι).
Απ' την άλλη, λιγότερο πιθανής σύνδεσης, στα διαλεκτικά δουλγέρικα ρουγκάτσι ήταν ο «τούρκος», όπως μας πληροφορεί ο Τριανταφυλλίδης (στο κειμενάκι του για τις συνθηματικές γλώσσες και κατευθείαν στο χειρόγραφο γλωσσάρι για τα δουλγέρικα ή ντουγραματζίτικα από το Διδυμότειχο).
Τέλος όμως ν' αναφέρω και τα ρόγκια, τα «χωράφια που έχουν ρογκιστεί, δηλαδή καεί και ετοιμαστεί για τη νέα σπορά», όπως μαθαίνω απ' τις «Λέξεις που χάνονται» (2011) του κυρ-Σαράντ, τα οποία τα βρίσκω κοντά στη σημασία του εδώ ορισμού αν μη τι άλλο επηρεασμένος απ' τις τσαϊράδες κατά Χριστιανόπουλο.
Πόσις κι πόσις ρογκάτσις δεν έφηυγαν απ' τα χουριά κι' επήαιναν στ' γερμανία, δέν τις ήξηυρε κανείς και τ'ς ανηχόταν κι' έκαμναν τη ζουή τ'ς.
14 comments
σφυρίζων
Μήπως έχει σχέση με το rogue (αλητάμπουρας, απατεώνας) εκ του λατινικού rogare(ζητώ).
vikar
Πώς να έφτασ' όμως η λέξη εκειπέρα;... Υπάρχει αυτή η ρίζα σε άλλες ελληνικές λέξεις; (βρίσκω μόνο αυτό στην Πύλη) Δέν το κόβω, αλλα δέν κόβω και τα νύχια μου.
deinosavros
Συντάσσομαι τω Σφυρίζοντι.
Βικ, τουλάστιχον τα νύχια του αριστερού χεριού να τα κόψεις, κιθαρίστας πράμα :-P
vikar
Μα είμ' αριστερόχειρ! (...)
σφυρίζων
Θα μπορούσε να έφτασ' η λέξη εκειπέρα μέσω Λαντίνο (ισπανοεβραϊκών).
Μιντζούρ ακούει;
σφυρίζων
(ακόμα και στη κιθάρα ανάποδος!)
deinosavros
Τεσπα Βικ, κάνε όπως νομίζεις.
iron
(άααλλο αυτό με τα νύχια του κιθαρίστα... έ ρε τι έχω ανεχτεί σε αυτόν τον ντουνιά... ψυγείο με χορδές μέσα αντί για φαγητό, στο μπάνιο κομματάκια από μπαλάκια του πινγκ πονγκ με κόλλα λόγκο για τα σπασμένα νύχια (δεν υπήρχαν τότε τα ινστιτούτα νυχιού), λίμες έτσι, λίμες αλλιώς, και γω, η καημένη η πιανιστριούλα, να μην έχω νύχι γιατί κάνει τικ τικ στο πλήκτρο, να το έχω κομμένο στο κρέας, ούτε να το βάψω, τίιιποτα, ούτε ένα δαχτυλίδι, ούτε ένα μονόπετρο, σκατά ζωή ρε φίλε, πάει περίπατο η θηλυκότη, αχχχχχ ρε τι καλή που είμαι, ε ρε τι φωτοστέφανο, ε ρε αγιοσύνες...)
jesus
με το ragazzo καμιά ενδεχόμενη σχέση;
vikar
Σίγουρα δέν έκανα το ψάξιμο του αιώνα στο λήμμα, αλλα όσο κι' αν σκέφτηκα τα ραγκάτσο και ρόγκ, δέν ένιωσα να είναι σχετικά. Ίσως έπρεπε να τ' αναφέρω έτσι κι' αλλιώς βέβαια (εδώ ανάφερα τον Χριστιανόπουλο δηλαδή, έλεος...).
Τελοσπάντων, τη ντοπιολαλιά της μάνας μου δέν την κατέχω, αλλα απ' όσο την ξέρω δέν παίζουν και πολλά ιταλόφερνα. Σηκώνει παραπάνω ψάξιμο το θέμα, ελπίζω να επανέλθω και στο μεταξύ σας ακούω.
iron
το ραγκάτσο του τζίζαντα μου κολλάει πάντως καλύτερα απ' όλα. ιδίως στο παράδειγμά σου.
σφυρίζων
@ Iron - λολοπαίγνιο που μέσα σε λίγες ώρες εξαπλώθη στο νέτι δίκην ιού: ο αποχουντοποιητής, η συσκευή που χρειάζεσαι πια για να πιάσεις το σήμα της ΕΡΤ.
@ βίκαρ - always a pleasure να σπαμάρω έτσι τα λήμματά σου.
vikar
Η ευχαρίστηση είναι όλη δική μου. (να βάλω και το λίνκ;...)
Τί σόι νεύρα τελοσπάντων θέλει να κάνει κανείς μιά άλφα δουλειά τέτοιες μέρες χωρίς να σπαμάρει για πολιτικά;...
iron
ε πάει, ανήκει στας καλένδας, είχα πει εξάλλου ότι θα σβου, προσωρινό ήταν.
συνέχισε παιδί μου τη δουλειά σου!