δε φταις εσύ...

Είναι το πρώτο συνθετικό φράσης πασπαρτού, πραγματικό διαμάντι passive-aggressive (παθητικής-επιθετικής) συμπεριφοράς. Εννοεί επί της ουσίας ότι ΦΤΑΙΣ! Το δεύτερο συνθετικό είναι παραμετρικό και η χρήση του παρατίθεται στη συνέχεια κατά περίπτωση.

Κύρια Χρήση
Κατά κόρον από τις Ελληνίδες:

• σε ρόλο μητέρας: για να γίνεται η κατάλληλη εκπαίδευση των κορασίδων που θα την χρησιμοποιήσουν στο μέλλον (μη χαθεί η παράδοση) και των κανακάρηδων για να τη συνηθίσουν (το λεγόμενο conditioning που έλεγε και ο Pavlov).
• σε ρόλο γκόμενας/συζύγου: Ως καλά εκπαιδευμένες από τις μητέρες τους (βλ. προηγούμενο), για να φέρνουν το άρρεν έτερον ήμισυ στα πρόθυρα φυγής/χειροδικίας/φόνου/αυτοκτονίας.

Η χρήση της φράσης γίνεται φυσικά και από άντρες, αντιστοίχως σε ρόλο πατέρα προς τα βλαστάρια, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις αντιπαράθεσης με τρίτους. Σε καμία περίπτωση όμως, το αποτέλεσμα (net effect) της φράσης από άντρες δεν φτάνει αυτό των γυναικών (ο λόγος γίνεται σαφής στη συνέχεια).

Λόγω της ευρύτατης χρήσης της φράσης, αυτή δύναται να χρησιμοποιηθεί και χιουμοριστικά, ανεξαρτήτως φύλου (βλ. Παραδείγματα).

Τέλος, ο εκφέρων μπορεί να χρησιμοποιήσει τη φράση στον πληθυντικό, με πολλαπλούς ταυτόχρονους παραλήπτες.

Σκοπός
Σκοπός της φράσης είναι, μέσω της αντίφασης να δημιουργήσει στον παραλήπτη αίσθημα ντροπής (κατ' ελάχιστον), για κάτι που έχει πει ή πράξει και το οποίο επιφέρει την μήνιν του εκστομίζοντος. Σε πολλές περιπτώσεις, η φράση αποτελεί την κορύφωση μιας αντιπαράθεσης, κάτι σαν δεν περιγράφω άλλο από το άτομο που τα έχει πάρει στην κράνα.

Εκτέλεση
Λόγω του σκοπού χρήσεως, η φράση σχεδόν πάντα παραδίδεται με χειρονομίες ή/και μορφασμούς, ώστε να τονιστεί περαιτέρω το ειδικό βάρος που έχει για τον παραλήπτη. Με τον τρόπο αυτό, ο εκστομίζων υπογραμμίζει και καθιστά σαφέστατο το παράδοξο της φράσης: «δεν φταις εσύ» αλλά φταις!

Το ρεπερτόριο των χειρονομιών/μορφασμών είναι ανεξάντλητο αλλά οι συνήθεις εκτελέσεις περιλαμβάνουν:

• κλαψομουνιάρικο ύφος για να τονιστεί πόσο θύμα είναι ο εκφέρων,
• κούνημα του κεφαλιού ημικυκλικά (όπως κάτι σκυλάκια που βάζουν οι κάγκουρες στις εταζέρες των αυτοκινήτων τους)· σκοπός είναι να τονίσει το πόσο άχρηστος είναι ο παραλήπτης και στην κατινέ-extreme έκδοσή του συνδυάζεται με:
• τσαμπουκαλεμένη κορμοστασιά και τα χέρια στη μέση στην στερεότυπη πόζα της θειας με το φακιόλι που γκρινιάζει για την μπουγάδα,
• χτύπημα χεριού/χεριών σε αντικείμενο ή στο σώμα του ίδιου του εκφέροντος (εκδήλωση δήθεν απελπισίας),
• τα χέρια στη διάταση και ανασήκωμα των ώμων με το κεφάλι ελαφρώς γερμένο (ομοίως δήθεν απελπισία).

Σύνθεση - Ιδιαιτερότητες
Η φράση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως έχει, αφήνοντας τις τελίτσες να εννοούν το αυτονόητο, ήτοι επαφίεται στην φαντασία του παραλήπτη να συμπληρώσει νοητά το δεύτερο συνθετικό κατά βούληση. Σε τέτοιες περιπτώσεις το «εσύ» μπορεί να δοθεί με μακρόσυρτο «υ».

Συχνά, της φράσης προηγείται το «Αμ» ή «Εμ»: Αμ, δεν φταις εσύ...

Το ενδιαφέρον ωστόσο, εστιάζεται στο δεύτερο μέρος της φράσης, το οποίο παρουσιάζει πολλές και ποικίλες παραλλαγές αναλόγως με την περίσταση και την διάθεση του παραδίδοντος. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους ευρύτατης χρήσης της φράσης: κολλάει παντού!

Παρατίθενται λοιπόν κάποια καθιερωμένα δεύτερα συνθετικά αναλόγως των περιστάσεων:

Δε φταις εσύ, εγώ φταίω που σε παντρεύτηκα.
Μαζί με το επόμενο παράδειγμα, ίσως η πιο διαδεδομένη χρήση της φράσης. Επί της ουσίας, εννοείται ότι δεν φταίει αυτή (το παράδειγμα σχεδόν πάντα εκφέρεται από γυναίκα), αλλά ο ρεμπεσκές, χοντροκομμένος, χωριάτης, άξεστος, ηλίθιος, γαϊδούρι σύζυγος (ναι φίλε μου, εσύ!). Όπως είναι προφανές, το συγκεκριμένο μπορεί να αποτελέσει εισαγωγή ή κορύφωση γκρίνιας (άμεσα εξαρτώμενης από τα επίπεδα μουρμουρόνης).

Δε φταις εσύ, εγώ φταίω που: [σε πίστεψα / πίστεψα σε σένα / σε εμπιστεύτηκα].
Μαζί με το παραπάνω, εκτιμάται ότι μοιράζονται την κορυφή στη συχνότητα χρήσης. Το μαγικό με το συγκεκριμένο τριπλό παράδειγμα, είναι ότι αποτελεί πασπαρτού για πρακτικά οποιαδήποτε περίπτωση, με οποιονδήποτε συνδυασμό εμπλεκομένων και ανεξαρτήτως της σχέσης που έχουν (συζυγική, ερωτική, επαγγελματική, φιλική). Εννοείται ότι ο εκφέρων στηρίχθηκε στον παραλήπτη και απογοητεύτηκε πλήρως από το αποτέλεσμα.

Δε φταις εσύ, ο πατέρας σου φταίει που δεν τραβήχτηκε.
Από τις πιο ευφάνταστες παραλλαγές. Δεν χρησιμοποιείται ακριβώς για τον σκοπό που περιγράφεται παραπάνω, καθώς έχει έντονα προσβλητικό χαρακτήρα. Εννοεί ότι ο παραλήπτης είναι τόσο ηλίθιος/άχρηστος/γάιδαρος, που θα έπρεπε να μην έχει καν γεννηθεί. Η φράση πλήττει επίσης γενεαλογικώς τον παραλήπτη καθώς περιλαμβάνει και τους γονείς (οι οποίοι εν προκειμένω, μοιράζονται την ηλιθιότητα/αχρηστοσύνη/γαϊδουριά).

Δε φταις εσύ, ο πατέρας σου φταίει που δεν σε έδειρε/πήδηξε μικρό. Ομοίως με το προηγούμενο, χρησιμοποιείται προσβλητικά για να δηλώσει ότι ο παραλήπτης είναι κακομαθημένος και η συμπεριφορά του θα ήταν σαφώς καλύτερη, αν ο πατέρας είχε κάνει χρήση της ράβδου. Προφανώς το δεύτερο είναι για πιο βαριές καταστάσεις, ωστόσο η φράση (με το «πήδηξε»), χρησιμοποιείται ευρύτατα μεταξύ φίλων όταν κάποιος κάνει μια λόγω ή έργω ανοησία. Στην περίπτωση αυτή, χρησιμοποιείται εναλλακτικά και το πληθυντικό: «…άλλοι φταίνε που δεν σε πήδηξαν μικρό.»

Δε φταίτε εσείς, ο προϊστάμενος σας φταίει που δεν σας το έκανε λιανά.
Φράση τετραπλό τζακ-ποτ για το αφεντικό:
α. δήλωση «με απογοητεύσατε όλοι»
β. πολλαπλοί παραλήπτες (ομογενοποίηση του χεσίματος)
γ. χαρακτηρισμός της ομάδας ως ηλιθίων (που δεν το κατάλαβαν) δ. χαρακτηρισμός του προϊσταμένου ως ηλιθίου που απέτυχε να το εξηγήσει!

Το παράδειγμα αυτό όπως αντιλαμβάνεται κανείς είναι διαδεδομένο στον εργασιακό χώρο (με τις απαραίτητες παραλλαγές).