μοσχοκούζουλος

Ο τρελός, όχι ο μισότρελος, αλλά ο πλέρια κι αληθινά κουζουλός. Στην Κρήτη συνώνυμα είναι τα θεοκούζουλος και ολότροζος (δυτική Κρήτη) ή ολότρεζος (ανατολική Κρήτη) και άλλα πολλά (εδώ που αναφέρεται και το μοσχοκούζουλος, κάποιος έγραψε και τα ντελής, σαλός και πελελός κ.α.).

Μου φαίνεται ότι το πρώτο συνθετικό «μοσχο-» απαντά στην Κρήτη μόνο στο μοσχομυρίζω και τα παράγωγά του (δεν απαντούν, δηλαδή, τα μοσχοβολώ και μοσχοπουλώ, ενώ και το μοσχαναθρεμμένος είναι σχετικώς σπάνιο). Απαντά, βέβαια, κυρίως στην λογοτεχνική παραδοσιακή διάλεκτο η λέξη μόσχος και μόσχοι για τη μυρωδιά των χνώτων όταν αυτή θεωρείται άρωμα (γυναίκες, μωρά, άλογα κλπ).

Η λέξη μοσχοκούζουλος έχει ιδιαίτερες συνδηλώσεις σε σχέση με το κουζουλός ή ακόμα και με το θεοκούζουλος. Το «μοσχο-» δεν πρέπει να θεωρείται απλά επιτατικό, αλλά μάλλον ότι ενέχει μια εσάνς τρυφηλότητας (από αυτήν την άποψη θυμίζει το μοσχόμαγκας), εσάνς δηλωτική ενός είδους τρέλας που την προκαλεί μια σχεδόν αισθητή και αισθησιακή μέθη και ζάλη παραλογισμού, στην οποία υποκύπτει ο μοσχοκούζουλος, και την οποία αναδίδει έπειτα σχεδόν ως φυσικό άρωμα με την παρουσία του.

Για το λόγο αυτό ο όρος «μοσχοκούζουλος», αν και σημαίνει ολότροζος, κατά περιπτώσεις μπορεί και να περιγράφει και την τρέλα που είναι σχεδόν εκούσια, τη νεανική τρέλα, την ωραία τρέλα, την ακραία εκκεντρικότητα με την οποία ο εκκεντρικός βγάζει γούστα, η οποία, όμως, αν μείνει αχαλίνωτη από συγκυρία ή προδιάθεση μπορεί να φτάσει σε σημείο ο άνθρωπος να κόψει καπίστρι και να περάσει κανονικά και με το νόμο στην κατηγορία του ξεπερτσίκωτου.