Από το γαλλικό tourbillon που σημαίνει ανεμοστρόβιλος, δίνη.
Ο stratos98 έχει ήδη καταγράψει την συνηθέστερη σημασία της λέξης - τον περιστροφικό μηχανισμό που υπάρχει σε ορισμένα ρολόγια με σκοπό να αντισταθμίσει την επίδραση της βαρύτητας. (Φωτό 1.)
Πέραν τούτου, τουρμπιγιόν λέγεται και ένα σύστημα τακτικής στο ποδόσφαιρο - ήταν στις δόξες του στην δεκαετία του 1950. Η καινοτομία του τουρμπιγιόν ήταν ότι οι επιθετικοί, πέντε τότε, άλλαζαν συνεχώς θέσεις μεταξύ τους. Αυτή η διαρκής κίνηση σε συνδυασμό με τις γρήγορες, μακρινές μπαλιές - επίσης πρωτοποριακό πράγμα για την εποχή - δημιουργούσε μεγάλη σύγχυση στους αντίπαλους αμυντικούς που, μεταφορικά, περιφέρονταν σαν χαμένοι μέσα στη δίνη του κυκλώνα. Τουρμπιγιόν έπαιζαν, μεταξύ άλλων, οι εθνικές ομάδες της Γερμανίας και της Ουγγαρίας που συναντήθηκαν το 1954 στον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Βέρνης. (Φωτό 2 και παρ.1). Θεωρείται πρόδρομος του ολλανδικού Total_Football της δεκαετίας του '70. Αντιδιαστέλλεται, ευφυώς, με το τουρλουμπούκι.
Tourbillon λέγεται επίσης και ένα κάστρο κοντά στην Σιόν της Ελβετίας και το στάδιο της ίδιας πόλης. Καμία σχέση, όμως.
Στην τρέχουσα, η λέξη χρησιμοποιείται - σπάνια - για να χαρακτηρίσει συμπεριφορές απροσδόκητες έως αλλοπρόσαλλες, με απότομες εναλλαγές, που αιφνιδιάζουν και μπερδεύουν τον άλλον. (Παρ.2 και Παρ.3)
Σπανιότερα ακόμη, χρησιμοποιείται για να δηλώσει την ζαλάδα από αλκοόλ. (Παρ.4)
Στη Θεσσαλονίκη, η λέξη προφέρεται ΝΤουρμπιγιόν.
- ... Αλλά εκεί που οι Γερμανοί ήσαν καταπληκτικοί ήτο εις την επίθεσιν. Οι πέντε κυνηγοί, τροφοδοτούμενοι συνεχώς από τα χαφ και τα μπακ, έπαιζαν ένα γρήγορο «τουρμπιγιόν» με μακρυνές μπαλλιές που «εγονάτισε» την ασταθή άλλωστε Αυστριακήν άμυνα...
Τότε περίμενα την αντεπίθεσι των Ούγγρων. Πράγματι οι Ούγγροι φιλοτιμηθέντες άρχισαν το «τουρμπιγιόν» των.
(Από εδώ, ένας νεαρός τότε Γιάννης Διακογιάννης γράφει στην «Αθλητική Ηχώ» τις εντυπώσεις του από το Μουντιάλ του 1954).
ο Βγενόπουλος κάνει ένα διπλό τουρμπιγιόν και στέλνει το μήνυμα στον Αντωνίου ότι αυτός πρέπει να προσέχει και όχι ο κόουτς. (Από εδώ).
Δε θα μου το παίξεις τουρμπιγιόν mounitsa (Από εδώ)
καλα ε..εχθες ειχα ενα κεφαλι τουρμπιγιον μετα τις τεκιλιτσες, πςφτω στο κρεβατι και μετα απο 5 λεπτα ρεικι συνηλθα!!!!!. (Από εκεί).
