Comments by sarant (94)
Showing 61-90 from 94

Με την άδειά σας, έκλεψα κάμποσα απ' αυτά που προσθέσατε, πρόσθεσα και μερικά ακόμα δικά μου και τα έβαλα εδώ:
http://www.sarantakos.com/language/ntrabtrab.html

Και ξανασχολιάζω. Θα ήταν παράλειψη να μην καταγραφεί η ορμητική είσοδος της λέξης στην επικαιρότητα, εδώ και μερικές μέρες, μετά την κασέτα Κουκουβίνου και τη «μουσαντένια» αγωγή στην υπόθεση Βαλτοπεδίου.

Μάλιστα, ο Παντελής Μπουκάλας έγραψε στην Καθημερινή:
Περί μουσαντένιας Tου Παντελη Μπουκαλα

Τη λέξη «μουσαντένια» μόνο σε λεξικά της πιάτσας που πρόλαβαν να ενσωματώσουν όλα τα επινοήματα των ιδιολέκτων ίσως τη συναντήσει κανείς. Οτι σημαίνει το ψεύτικο, πάντως, εύκολα το καταλαβαίνουμε, εξοικειωμένοι όπως είμαστε με την ίδια έννοια που αποδίδουμε στο καημένο το μούσι μας· δυσκολότερα πάντως κατανοεί κανείς πώς έτυχε να γίνει η σύνδεση αυτή, δεδομένου ότι μαλλιά ψεύτικα βεβαίως και υπάρχουν, η περούκα, η φενάκη των αρχαίων, αλλά δήθεν υπογένειο πώς να κοτσάρει κάποιος; Με το νόημα του ψεύτικου χρησιμοποίησε τη λέξη και ο δικηγόρος κ. Κουκουβίνος στο γνωστό βίντεο, χαρακτηρίζοντας «μουσαντένια» τη μήνυσή του. Και παρεμπιπτόντως, έχει γίνει ήδη αντιληπτό, από τον απαξιωτικό τόνο στη φωνή βουλευτών και δημοσιογράφων όταν λένε «σύντροφος» εννοώντας τον άνευ γάμου σύζυγο, πόσο ψηλά κρατάμε το πατροπαράδοτο τρίπτυχο «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια».

Από τη «μουσαντένια» και το βίντεο αρπάχτηκε το κυβερνών κόμμα για να ανέβει στην επιφάνεια. Ενας εμπειρογνώμονας της απελπισίας, βέβαια, θα έλεγε ότι ακόμα και η απεγνωσμένη κίνηση ενός πνιγομένου να πιαστεί από τα μαλλιά του διασώζει κάποιο νόημα (τραβάς τα μαλλιά σου προς τα πάνω και ελπίζεις στο ανέλπιστο, κατά την προτροπή του Ηράκλειτου), το μούσι σου όμως, όσο θρεμμένο κι αν είναι, δεν μπορείς να το τραβήξεις προς τα πάνω, άρα βουλιάζεις ταχύτερα.

Για να λειτουργήσει ναυαγοσωστικά το κυβερνητικό σχέδιο πρέπει να γίνουν οι εξής παραδοχές: Πρώτον, για την υπόθεση υπάρχει μόνο μία μάρτυς, η δικηγόρος κ. Σωτηροπούλου, άρα αφού αυτή φαίνεται πως κάηκε, όλος ο μαύρος καπνός του σκανδάλου ήταν μουσαντένιος. Δεύτερον, πρέπει να αποδεχτούμε ότι η παραίτηση - αποπομπή του κ. Βουλγαράκη ΚΑΙ για το Βατοπέδιο ήταν μουσαντένια. Τρίτον, και του κ. Ρουσόπουλου η παραίτηση - αποπομπή για το Βατοπέδιο ήταν επίσης μουσαντένια. Τέταρτον, μουσαντένια ήταν και η ανταλλαγή του νερού της Βιστωνίδας με οικόπεδα, ήδη πωληθέντα από τους μοναχούς και ήδη οικοδομούμενα· προσοχή, λοιπόν, μην πάει κάνας χριστιανός και μείνει στις ανεγειρόμενες πολυκατοικίες γιατί είναι μουσαντένιες, ανύπαρκτες. Πέμπτον, η διαβεβαίωση του Αρσενίου (σύμφωνα με την κατάθεση του πρώην προέδρου της ΚΕΔ) ότι το Βατοπέδι διαθέτει «σοβαρότατη αρωγή», αφού «η ελληνική κυβέρνηση αγκαλιάζει το πρόγραμμα ανταλλαγών», είναι κι αυτή μουσαντένια· άλλωστε, εδώ μας βοηθάνε και τα πράγματα, δεδομένου ότι ο μοναχός τρέφει γενειάδα.

Παραμένει ωστόσο το ερώτημα: Μουσαντένια είναι η επιστολή του κ. Ψωμιάδη, το 2005, όπου κατήγγελλε τη «χαριστική ανταλλαγή», ή η απόφαση της υπ’ αυτόν νομαρχίας, έξι μήνες αργότερα, να δοθούν τα ακίνητα;

Χαλικούτη, την τραβάγια δεν την ήξερα, αλλά έτσι είναι που τα λέτε. Την έχει κι ο Πιτυχάκης στο λεξικό της Ανατολικής Κρήτης, με δυο σημασίες, μία αυτή που λέτε και μία τη φασαρία. Ωστόσο, τη βρίσκω και πιο δυτικά από Μυλοπόταμο, σε παράδοση από τα Σφακιά:
΄Κι' εκ̇εί ακούσασι τραβάγια πολλή κ̇ι' εθαρρέψασιν οπώς ήσαν άνθρωποι, για να φορτώσουσι χιόνι, να το πάσι στα Χανιά.

Και μουσαντένιος

Υπάρχει και επεκτεταμένος τύπος:

Γαμώ την Παναχαϊκή Πατρών.

Και το ούλτιμο, θυμάμαι μια φορά τον φίλο μου το Λιάκο να κάνει διάφορα μερεμέτια και πάνω που τέλειωνε να τύχει να μουτζουρωθεί, οπότε:
-- Την Παναχαϊκή Πατρών και πάσης Ελλάδος!

Πάντως το Μπουας είναι ιστορικό αρβανίτικο όνομα. Ένας οπλαρχηγός λεγόταν Μπούας Σπάτας (απ' όπου τα Σπάτα)

Αξίζει ίσως να σημειωθεί ότι στο «φίδι από την τρύπα» η έννοια της εκμετάλλευσης του άλλου είναι κάπως εντονότερη -μάλιστα υπάρχουν τοπικές παραλλαγές όπου αυτό δηλώνεται σαφώς, π.χ. «βάλαν το ζουρλό/το στραβό/τον παλαβό να βγάλει το φίδι από την τρύπα».

Η έκφραση με τα κάστανα και τη φωτιά υπάρχει και σε άλλες γλώσσες, γαλλικά, ιταλικά και γερμανικά σίγουρα. Υπάρχει και μύθος του Λαφοντέν, όπου η μαϊμού βάζει τη γάτα να βγάζει τα κάστανα από τη φωτιά, και τα τρώει ένα-ένα πριν προλάβει η γάτα. Όμως η γαλλική παροιμιακή έκφραση έχει καταγραφεί από πιο παλιά.

Η κλασική ατάκα που είχε γίνει σχεδόν παροιμιακή έναν καιρό, ήταν «γράμματα χασάπη!» και λεγόταν όταν κόβονταν οι υπότιτλοι.
Δείτε εδώ:
http://www.tovima.gr/print_article.php;e=B&f=12518&m=C16&aa=1

Ανέκδοτο, άσχετο.
Παλιά, μια παρέα συνήθιζε κάθε τόσο μετά τη δουλειά να πηγαίνουν σε ένα ουζερί που το είχε ένας ονόματι Ραφτόπουλος, όπου έπιναν τον άμπακο και έτρωγαν τον περίδρομο. Αυτό, συνωμοτικά το έλεγαν «πάμε για ράφτινγκ». Και απορούσαν όσοι τους άκουγαν, πώς γίνεται με τέτοιους σκεμπέδες να κάνουν τόσο εξτρίμ αθλήματα!

Περιέργως εγώ έχω ακούσει μια άλλη εκδοχή, ότι τον παλιό καιρό (δηλ. μέχρι τον μεσοπόλεμο) που τα χερσαία ταξίδια κρατούσαν πολύ, πήγαινες στο Βόλο (και πιο πέρα, Θεσσαλία, Μακεδονία) με πλοίο. Η ατμοπλοϊκή εταιρεία ήταν αυστριακή και το είχε και στον τίτλο της.

Πιστεύω όμως πως πρέπει να μαζευτούν κάπου όλα τα τοπικά παρατσούκλια, σαν κι αυτά που αναφέρονται πιο πάνω, και να προστεθούν κι άλλα, σούρδοι κτλ.

Πράγματι, αυτή η θεωρία για την προέλευση της έκφρασης είναι πολύ διαδεδομένη, όμως δεν μπορεί να είναι σωστή, για τον απλό λόγο ότι έχω αποδελτιώσει την έκφραση «χρωστάει της Μιχαλούς» σε κείμενο του 1812, πολύ πριν από την απελευθέρωση και πολύ μακριά από το Ανάπλι. Εδώ τα λέω πιο αναλυτικά:
http://www.sarantakos.com/fraseis/mixalou.html

Σήμερα φαινεται σουρεαλιστικό, αλλά αρχικά ήταν απλή υπερβολή. Όπως λέει (και μάλλον σωστά) ο Φ. Κουκουλές, τα πετραχήλια της έκφρασης είναι τα περιτραχήλια, δηλ. η τραχηλιά με τα κουδούνια που φοράνε π.χ. τα βόδια και τα πρόβατα. Μάλιστα, υπάρχει καταγραμμένη και η έκφρ. «τάζει λαγούς με κουδούνια».

Φυσικά, οι λαγοί δεν είναι οικόσιτα ζώα και δεν μπορείς να τους φορέσεις κουδούνια, εξ ου και η εικόνα της εξωφρενικής, απραγματοποίητης υπόσχεσης.

Σήμερα που το μόνο γνωστό πετραχήλι είναι των ιερέων, η έκφραση πράγματι ηχεί σουρεαλιστικά.

Με όλο το σεβασμό, αλλά είναι μάλλον βέβαιο ότι δεν προέρχεται από το made in England, συν τοις άλλοις επειδή έχει αποδελτιωθεί σε πολύ παλιότερα κείμενα.

Το meglio που έλεγε ο Μπαμπινιώτης το έχει αλλάξει στις νεότερες εκδόσεις του λεξικού του. Τώρα έχει ότι είναι απο το ποντιακό μέγκλα που σημαίνει, λέει, το γεννητικό μόριο ζώου. (Ε, άμα είναι μεγάλο είναι και ωραίο). Εχω πολύ σοβαρές επιφυλάξεις για τη θεωρία αυτή, αλλά δεν έχω βρει κάτι άλλο καλύτερο. Πάντως, το made in England αποκλείεται.

Και στον ενικό: μασάλι. Παραμύθι και με την κυριολεκτική σημασία και με τη μεταφορική.

Δάνειο από τα τούρκικα (masal), που το πήραν από τα αραβικά. Και στα εβραϊκά της Βίβλου.

Συμφωνώ, είναι απλή λέξη της καθομιλουμένης, λιγάκι παλιωμένη ίσως.

Όχι, ο Μητσάκης είναι ο Μιχαήλ Μητσάκης, πεζογράφος του 19ου αιώνα, που πολλοί τον θεωρούν εξαιρετικό τεχνίτη του λόγου. Πέθανε στο φρενοκομείο. Έγραψε μεταξύ άλλων σύντομα διηγήματα-χρονογραφήματα με σκηνές του δρόμου, π.χ.
http://www.sarantakos.com/kibwtos/mazi/mhtsakhs_kthnh.html
ή http://www.sarantakos.com/kibwtos/mazi/mhtsakhs_kwstaina.html

Όταν ο Σκυλίτσης μετέφρασε τους Αθλίους του Ουγκώ, εμπνεύστηκε μάλλον από το ρήμα «γαυριώ» και τον Gavroche τον είπε Γαβριά κι έτσι πλούτισε τη γλώσσα μας κατά μία λέξη.

Καμιά αντίρρηση για το εξαπανέκαθεν, αλλά στο «από ανέκαθεν» το -θεν έχει πάψει εδώ και κάτι χιλιετίες να είναι ζωντανό, οπότε δεν είναι περίεργο που το «από ανέκαθεν» το έχουν χρησιμοποιήσει συνειδητά ο Πεντζίκης και ο Ελύτης. Πολύ παλιότερα, ο Όμηρος έγραφε «απ' ουρανόθεν». Και ελάχιστοι θα θεωρούσαν λάθος το «εκ του μακρόθεν».

Όχι, προέρχεται από τα τούρκικα. Το god damned είναι παρετυμολογία.

Ομολογώ ότι δεν είναι τόσο σαφής η κατάσταση, διότι στα τούρκικα kadem είναι αραβικής αρχής λέξη για την καλή τύχη, ενώ kademsiz είναι ο καντέμης (το siz στο τέλος είναι στερητικό, σαν το εγγλέζικο -less), αλλά βρίσκω στο λεξικό και λέξη kademlik (καντεμιλίκι) που θα πει γρουσουζιά. Το ψάχνω, πάντως είναι σαφές πως η αγγλική εξήγηση είναι παρετυμολογία.

Μερικές παρατηρήσεις: πρώτον, δεν λέγεται μόνο για όποιον περπατάει. Μπορεί και να στέκεται κορδωμένος. Δεύτερον, κτγμ δεν έχει σχέση με τους τσιγγάνους εργάτες γης (που άλλωστε δεν είναι τόσο παλιό φαινόμενο, ενώ η έκφραση είναι παλιά), αλλά ίσως με το «γύφτικο σκεπάρνι» που είναι εργαλείο με λαβή κυρτή, το οποίο μοιάζει με την εικόνα ανθρώπου προγάστορος. (Α.Α.Παπαδόπουλος, Φρασεολογικά Γ', σελ. 23).

Παράδειγμα: Του αγόρασε τότε και το πρώτο του κουστούμι με μακριά παντελόνια, και καμάρωνε σα γύφτικο σκεπάρνι.
(Ταχτσής, Το τρίτο στεφάνι)

Άλλο, παλιό:
Κι ακούσας ο Πρωθυπουργός κορδόνι και κορδόνι
ωσάν σκεπάρνι γύφτικο προβάλλει στο μπαλκόνι
(Σουρής 1895)

Ε, ναι xalikoutis, για τον ιδιοκτήτη του σκύλου, που πληρώνει τη διατροφή του, είναι κουσούρι να μη θέλει ο σκύλος αποφάγια και να προτιμάει το κρεατάκι.

Η φράση «Τη ρόκα σου εσύ» είναι πολύ παλιά.

Και: «κάνω ρόκα μου» = κοιτάω τη δουλειά μου.

Παράδειγμα: -- Το νου σου, Πέτρο! φώναξε γελώντας, καθώς είδε τον πατέρα μου. 'Ασε την τύχη να κάνη ρόκα της και θυμού τα λόγια μου.
(Καρκαβίτσας, Λόγια της πλώρης, σ. 88)

Ωστόσο, δεν θα το έλεγα σλαγκ -σκέτη παροιμιακή έκφραση.

Πριν από κάμποσα χρόνια «τεμπέλη» έλεγαν οι έλληνες φοιτητές στο Παρίσι τον κυλιόμενο διάδρομο (μήκους πολλών εκατοντάδων μέτρων) που ενώνει τα τερματικά σημεία στο Σατλέ ή σε κάποιον άλλο μεγάλο σταθμό του μετρό.

Η έκφραση έγινε γνωστή στο πανελλήνιο τις μέρες του Πανευρωπαϊκού πρωταθλήματος μπάσκετ 1987, όταν ο Αργύρης Καμπούρης (αυτός που έβαλε τις χρυσές βολές στον τελικό, 103-101 τη Ρωσία) είπε «Μου έδωσε μια ο Τκατσένκο και είδα το Χριστό φαντάρο».

Ο Τκατσένκο ήταν ο θηριώδης (2,20+) σέντερ της ρωσικής ομάδας.

Όπως λέει και ο ορισμός, η έκφραση είναι παλιότερη, τέλη δεκαετίας 1970.

Αν δεν με γελά η μνήμη μου, το λήμμα και ο ορισμός είναι αντιγραφή, ίσως κατά λέξη, από το «Πλαθολόγιο λέξεων» του Λύο Καλοβυρνά.

Είναι ζήτημα κατά πόσο οι λεξιπλασίες ανήκουν στη σλαγκ. Αλλά έτσι κι αλλιώς, αφού η λέξη δεν έχει γίνει «κοινό κτήμα» θα πρέπει να αναγνωριστεί η πατρότητα.

Θα έλεγα πως η έκφραση είναι «σιγά μη σκίσεις κανα καλτσόν» και πως είναι συνώνυμο του «σιγά τ' αυγά» ή «σιγά τα ωά» ή «σιγά τα αίματα»

Είναι 100% από το enfant gâté που είπε ο ironick πιο πάνω και είναι έκφραση που ήταν πολύ της μόδας στο μεσοπόλεμο (όταν τα γαλλικά ήταν η κατεξοχήν ξένη γλώσσα των αστών)

Κανονικά, είναι παροιμία και όχι έκφραση.
Επίσης, είναι παλιά, τουλάχιστον από τις αρχές του 20ου αιώνα, πιθανώς πολύ παλιότερη.

Και γκογκόβια

Κι εγώ ψηφίζω ανχελίτο.
Αν το δεις το θέμα από τη σκοπιά του ιδιοκτήτη του σκύλου, είναι σαφές. Ο σκύλος του έμαθε να καλοτρώει και δεν δέχεται πια τα αποφάγια ζυμαρικών κτλ.

Πάντως, εγώ την ξέρω ως Σαν μάθει ο σκύλος στα πετσιά, του μένει το κουσούρι