Μια -ίλα που μυρίζει Βαλκάνια. Χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα μέρος του χαρακτήρα της Ελλάδας που πολιτισμικά είναι μακριά από την Δυτική Ευρώπη και τον εκσυγχρονισμό, ενώ είναι περισσότερο κοντά στην πολιτισμική ζώνη που σηματοδότησαν η πάλαι ποτέ Οθωμανική Αυτοκρατορία και το Βυζάντιο, την οποία μοιράζεται με τις υπόλοιπες χώρες των Βλακανίων.
Σε περίοδο οικονομικής κρίσης η -ίλα είναι της μοδός για να περιγράψει την κατάρρευση της ψευδαίσθησης ότι απέχουμε παρασάγγας από τους υπόλοιπους Βαλκανίους και ότι είμαστε μια νησίδα Εσπερίας που θα χρησίμευε ως μεσάζων για να ενταχθούν και οι άλλοι βαλκανικοί λαοί στην ευρωπαϊκή οικογένεια και ότι εντέλει η όποια διαφοροποίησή μας από τα υπόλοιπα Βαλκάνια αποδείχθηκε ένα επεισόδιο όχι και τόσο μεγάλο σε διάρκεια. Ορισμένοι πανηγυρίζουν την βαλκανίλα στην λογική ανάληψης της Ρωμιοσύνης τε και βρωμιοσύνης που αποτελεί σημαντικό μέρος της ταυτότητάς μας, επιβεβαιώνοντας εκ του αντιστρόφου τον Samuel Huntington.
Εξάλλου, η βαλκανίλα χρησιμοποιείται γενικά για οποιοδήποτε πολιτισμικό ερέθισμα έχει ένα βαλκανικό μπρεγκοβιτσικό / κουστουριτσικό ζενεσεκουά. Μάλιστα η βαλκανίλα δεν είναι προνόμιο των Βαλκανίων, αλλά μπορεί να εμφανιστεί όπου γης στην παγκοσμιοποιημένη εποχή μας.
Παρεμπιπτόντως, την πρόσληψη της βαλκανίλας από τους Ευρωπέους εταίρους μας έχει analύσει με Β-λακανικούς όρους ο Slavoj Zizek. Υποτίθεται ότι στα 1990ζ, όταν μαινόταν ο πόλεμος στην πρώην Γιουγκοσλαβία, οι λαοί της θεωρούντο ως η συστατική εξαίρεση που συνιστούσε το συμβολικό σύστημα της Ευρώπης ως ο εξαιρούμενος Άλλος της, με τρόπο που στην λακανική ψυχανάλυση ισοδυναμεί με την jouissance ως άρρητη συνύφανση ηδονjής και οδύνjης επέκεινα της συμβολικής συστηματοποίησης και θεματοποίησης. H μεγάλη επιτυχία της α λά Emir Kusturica βαλκανίλας οφειλόταν ακριβώς στο ότι με τα πνευστά, τους Ρομά, την οργιαστική μουσική και το γενικό ντελίριο προσέφερε στην Ευρώπη την jouissance ενός μη συμβολοποιήσιμου Άλλου (του Πραγματικού κατά Lacan). Στην περίοδο 2010-2012, όταν ήταν η Ελλάδα στην μπούκα, πολλοί νεοζιζεκιανοί εντρύφησαν σε παρόμοιες analύσεις για την φοροκώσταινα ως συστατική εξαίρεση της Ευρώπης, αναλύοντας λ.χ. την jouissance του σουβλακιού, που τρέχουν τα ζουμιά στα χέρια σου και σε ενοχλούν καθώς σε λερώνουν, αλλά σου αρέσει κιόλας καθώς το βρώμικο είναι μέσα στην ευχαρίστηση. Πέρα από την σχετικότητα του ποιος τυχαίνει κάθε φορά να είναι ο Άλλος της (Δυτικής) Ευρώπης, νομίζω ότι μπορούμε να κρατήσουμε ότι στην βαλκανίλα ενυπάρχει μια ορισμένη jouissance, μια γοητεία από την καταστροφή, την ευτέλεια, την γυφτιά, την μυρωδιά μπαρουτιού, το χάος. Περισσότερα στα παραδείγματα.
Βαλκανίλα και Κάιρο μυρίζει. Και παλιά Αθήνα του ’60, όταν οι ζητιάνοι συνωστίζονταν στα σκαλιά των εκκλησιών κάθε Κυριακή, απλώνοντας εικονίτσες και άδεια χέρια κάτω από τις μύτες των νοικοκυραίων, κι όταν μαυροντυμένες κοσμοκαλόγριες με μπόγους γυρνούσαν πόρτα πόρτα πουλώντας μοσχολίβανο και καρβουνάκια. [...] Το ’50 και το ’60 εισβάλλουν βίαια στο 2012. Δεν φέρουν κανένα φολκλόρ, δεν ξυπνούν καμιά νοσταλγία, δεν περιέχουν αισθητική και καλαμπούρια, όπως αυτή που ξυπνούσαν έως πρόσφατα οι ασπρόμαυρες φαρσοκωμωδίες. [...] Η ηθογραφία εξελίσσεται: σαν δυστοπία. (Από το Νίκο Ξυδάκη εδώ).
(Του ίδιου Βαλκανίλα και καγκουριά για τη νεοβαλκανίλα της Αθήνας):
Στις κεντρικές συνοικίες, ακόμη και στα θεματικά πάρκα της διασκέδασης, Γκάζι και Ψυρρή, το χρώμα και η αύρα έχουν αλλάξει, τα αλλάζει ραγδαία η κρίση και η φτώχεια. Μια βαλκανίλα τα σκεπάζει όλα, ημιορατή ακόμη, σαν τούλινος μανδύας, που όμως επιμένει και εντείνεται, σταθερά. [...] Η βαλκανική αύρα, ίσως και ανατολικομεσογειακή, απλώνεται πολύχρωμη, μελαγχολική, με υποβόσκουσα επιθετικότητα, πλανάται πάνω σε ρημαγμένες βιτρίνες και φαλιρισμένα μαγαζιά, σε θορυβώδη γκράφιτι και μαρκαρίσματα, σε καφενεία ανάγκης με φωναχτές επιγραφές «καφές 1€», σε φούρνους που ξεφυτρώνουν διαρκώς, στα κλειστά περίπτερα και τις πολλαπλασιαζόμενες τυφλές ζώνες του κέντρου. Ιδίως μετά το δειλινό, όταν τα χρώματα ξεβάφουν και τα φώτα είναι λιγοστά.
- Πρώτου μεγέθους θέμα είναι το πώς θα γίνουμε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα και όχι το πώς θα ανακατευόμαστε καθημερινά με τη βαλκανίλα (Εδώ).
Η Κύπρος, είναι μία «Ελλάδα», απαλλαγμένη από την «Βαλκανίλα». (Εδώ).
Μόλις γύρισα από Λος Άντζελες. Νιώθω ζαλισμένη. Δεν είναι το τζετ λαγκ. Φταίει η ανεπαίσθητη μυρωδιά φτώχειας, στον αέρα. Η «Βαλκανίλα» (Από το Φέισμπουκ).
Ξέρω πως μπορεί να πέσεις σε χιόνια, βροχές, κρύο κλπ, αλλά χειρότερα από τη… βαλκανίλα του Λονδίνου και τη γκριζίλα της Βρετανίας δεν υπάρχει (Εδώ).
Επίσης μεγάλε οφείλω να σε πληροφορήσω ότι εγώ για τη γυφτιά μου και για τη βαλκανίλα μου είμαι περήφανος. (Εδώ).
Όταν βλέπεις σέρβικο που ξεκινάει με πισωκολλητό στο πεντάλεπτο, ξέρεις ότι πρόκειται ν’ ακολουθήσει πολλή ποιότητα, και το μοιρολόι που σκάει αμέσως μετά το σπέρμα, έρχεται σαν τραγουδιστή επιβεβαίωση σ’ αυτό το περίεργο μείγμα μοντέρνου κινηματογραφικού δράματος και αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, κομπλέ με τους χορούς και τα τραγουδιστά τους διαλείμματα. Τραγικές ζωές τραγικών ανθρώπων ξεδιπλώνονται με γοητευτική ελλειπτικότητα, μέσα σε σάλες, μπάρες και καφενέδες που μυρίζουν βαλκανίλα, απ’ αυτήν που ποτίζει τους τοίχους όταν τινάζονται πάνω τους φτυσιές, ιδρώτες κι αίματα, απ’ τα μπουνίδια και τα πηδήματα που χρησιμοποιούν οι λιγομίλητοι χαρακτήρες για να επικοινωνήσουν καλύτερα. (Βαλκανίλα πχοιότητας εδώ)
Η καταγωγή των μελών είναι από Σερβία, Βουλγαρία, Ιαπωνία και Αμερική. Τί στυλ μουσικής παίζουν οι Kultur Shock; [...] Ναι, μοιάζουν με τους Gogol Bordello, αλλά έχουν νομίζω πιο πολλά heavy rock στοιχεία από punk και πιο έντονη τη 'βαλκανίλα' στις ενορχηστρώσεις. Ναι, σε σημεία μοιάζουν σαν οι System of a Down να μέθυσαν σε γλέντι χώρας των Βαλκανίων και να τζαμάρουν μαζί με παραδοσιακά όργανα, ναι μοιάζουν σαν ο Bregovic να θυμήθηκε στα γεράματα ότι υπάρχουν οι ενισχυτές και τα distortion, ναι έχουν έναν τραγουδιστή που πραγματικά 'φτύνει' τους στίχους από τους οποίους δεν καταλαβαίνω τίποτα αφού το 80% είναι στα σέρβικα αλλά ως δια μαγείας δε με πειράζει καθόλου και ναι, έχει κάνει παραγωγή σε album τους ο Billy Gould (Faith no More-bass). (Εδώ).
