Comments by Ο ΑΛΛΟΣ (723)
Showing 391-420 from 723
@Αλειβε: αν τις πήραμε από τα τούρκικα, τότε μπορεί και να αρκεί αυτό. Βέβαια, μια λέξη που έχει ταξιδέψει σε πολλές γλώσσες συχνά έχει πολλά ενδιαφέροντα να μας διηγηθεί.
Λέμε επίσης «συγκρίνεις την πούτσα με τη βούρτσα;», δηλαδή το ωραίο/καλό/σπουδαίο με το μηδαμινό, τη μέρα με τη νύχτα.
Όοοχι! Η φράση σημαίνει σχεδόν αυτό που λέει: «αν θες ν' αγαπιόμαστε, άλλα λόγια λέγε». Δηλαδή: μη θίγεις τα κακώς κείμενα, ας μιλήσουμε για τίποτε πιο ανώδυνο.
[I]Δυο φίλοι μ' ανταμώσανε και μου 'παν ένα βράδυ
πως έχει κοριτσόπουλα στο Φάληρο κοπάδι.
Από νωρίς ξεκίνησα κι άφησα την Αθήνα
και στο Παλιό κατέβηκα να την περάσω φίνα.
Αλλά το Ιπποδρόμειο με τράβηξε και πάλι.
Να 'σασταν δίπλα, ρε παιδιά, να βλέπατε τι χάλι!
Όλα ποντάρω τα ψιλά, κι ό,τι είχα και δεν είχα,
κι εκεί που πήγα για μαλλί γύρισα δίχως τρίχα![/I]
Ρεμπέτικο με τον Παγιουμτζή, της εποχής που για να πας στο Φάληρο θεωρούσες ότι «αφήνεις την Αθήνα»!
@Ειρων.: Ναι, στην Καρπαθο. Με την ίδια έννοια: στάχτη που χρησιμοποιείται κάπου (όχι έτσι γενικά η στάχτη).
Νομίζω ότι θα 'πρεπε να γράφαμε «άλατις», αφού χρησιμοποιείται και για αρσενικά (π.χ. «άλατις κουστουμιά ο σακάτης!»). Λέμε και «άλα του», αλλά όχι υποχρεωτικά.
Χα! Και όμως, υπάρχει και η έκφραση «μέσα» με σχεδόν την ίδια σημασία!
Έχω ακούσει να τη χρησιμοποιούν άνθρωποι από μικρές, απομονωμένες επαρχίες, αναφερόμενοι σε σημεία του εξωτερικού με τα οποία έχουν τακτικές επαφές. Π.χ. σε χωριά της Μακεδονίας, που οι πλησιέστερες πόλεις είναι στη Βουλγαρία και όχι εντός των συνόρων, λένε «πάω μέσα» και εννοούν «πάω Βουλγαρία». Στα μικρά νησιά των Δωδεκανήσων το λένε για την Αμερική, αλλά και για τη Ρόδο (που είναι η έδρα του νομού, η «μεγάλη πόλη»).
Δικαίωμα: διαφωνώ με το ρολόι του παππού (στο παράδειγμα) και με τη μπούρμπερη (στο σχόλιο του τζώνη μπλακλέιμπελ), ιδίως εδώ και κάνα χρόνο που έχουμε σιχαθεί να τη βλέπουμε παντού γύρω μας: κρητίκαρος με μαύρο πουκάμισο μπούρμπερης, αράβισσα με μαντήλα μπούρμπερης, είναι για γέλια πια. Υποθέτω ότι θα κυκλοφορεί και σε χαλάκι μπάνιου, μαξιλλαροθήκη, στρώμα θαλάσσης, κορδόνι σφυρίχτρας κλπ..
Τι ωραίο λήμμα! Σαφές, ταχτικό, πλήρες. Πώς φαίνεται ο επαγγελματίας!
Σχετικά με το ερμήνευμα 2, έχω ακούσει ότι οι παλιοί φωτογράφοι χρησιμοποιούσαν όντως ένα πουλάκι, ένα ομοίωμα πτηνού στηριγμένο σε ένα στέλεχος, που την κατάλληλη στιγμή το κρατούσαν στο σημείο όπου θα έπρεπε να πέφτει η ματιά των φωτογραφιζομένων για να βγει καλή η φωτογραφία.
Επίσης, σχετικά με το ερμήνευμα 3, πιστεύω ότι σίγουρα συνδέεται με τα πουλάκια - αγγελιοφόρους των δημοτικών τραγουδιών (π.χ. στο Γεφύρι της Άρτας, ένα πουλάκι λέει στον πρωτομάστορα «Αν δε στοιχειώσετε άνθρωπο γεφύρι δε στεριώνει», στο τραγούδι της άλωσης της Πόλης πουλάκι λέει «...γιατί είναι θέλημα θεού η Πόλη να τουρκέψει», και σε πολλά τραγούδια υπάρχει ο στίχος «με το πουλί παρήγγειλε, με το πουλί τ' αηδόνι»). Τώρα, όλη αυτή η ιστορία με τα δημοτικά τραγούδια μάλλον πρέπει να συνδέεται, με τη σειρά της, με κάποιες συγκεκριμένες πτυχές της ελληνικής λαϊκής ψυχής και κοσμοθεώρησης, που προσδίδει διάφορες υπερφυσικές ιδιότητες στα πετούμενα, αλλά αυτό δεν έχω τον θεωρητικό οπλισμό να το αναλύσω.
Άλλη μια ενδιαφέρουσα περίπτωση.
Σε απολύτως κόσμια και αποδεκτά συμφραζόμενα, και μάλιστα εξεζητημένα, η λέξη «καλύπτω» σημαίνει και «καλύπτω το κεφάλι μου (με καπέλο, μαντίλι ή οτιδήποτε ανάλογο)». Η έννοια αυτή περνάει και σε σύνθετα και παράγωγα. Έτσι «αποκαλύπτομαι» μπορεί να σημαίνει «βγάζω το καπέλο», με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται ως έκφραση θαυμασμού και συγχαρητηρίων: αποκαλύπτομαι, ήτοι σου βγάζω το καπέλο, ήτοι είσαι καταπληκτικός, μπράβο.
Η επίσημη ορολογία του στρατού αντλεί το υλικό της από τα πιο κόσμια, αποδεκτά και γενικώς αποστειρωμένα στρώματα της γλώσσας (αν και συχνά με μία δόση καραβανίστικης αγραμματοσύνης, π.χ. ακομβίωτος: από το κόσμιο «κομβίον» και όχι από το χυδαίο «κουμπί», άσχετα αν η τελική λέξη είναι τραγέλαφος!).
Έτσι αντί «χωρίς καπέλο» ή «χωρίς πηλίκιο» ή ότιδήποτε άλλο που να είναι άμεσα κατανοητό, επιλέχθηκε ο όρος ακάλυπτος ή ο απολύτως ανάλογος ασκεπής.
Στη συνέχεια όμως τι έγινε: ο μέσος φαντάρος, αγνοώντας την ειδική σημασία «καλύπτομαι = σκουφώνομαι», αντιλαμβάνεται το ακάλυπτος ως μια λέξη που στο στρατό σημαίνει αυθαίρετα «ξεσκούφωτος» ενώ κανονικά θα σήμαινε κάτι άλλο. Και δεν του κάνει εντύπωση, γιατί τα πάντα στο στρατό, συμπεριλαμβανομένης της γλώσσας, λειτουργούν αυθαίρετα και άνευ λογικής. Κι έτσι τελικά η λέξη προσλαμβάνει μια σλανγκίστικη χροιά, ενώ με την ίδια μορφή και την ίδια σημασία υπάρχει ήδη ως μια εντελώς αντισλάνγκ, καθαρευουσιάνικη και κομψευόμενη λέξη!
Σιγά σιγά θα μας έρθουν κι άλλες. Να μια πολύ χαρακτηριστική: το ρουσφέτι, που στα τούρκικα σημαίνει απλά και αθώα «δώρο» (ή μήπως κάνω λάθος; Διορθώστε με).
Ακόμη: το νταούλι δεν ακούγεται πολύ πιο χυδαίο και ανυπόληπτο από το τύμπανο;
Τον βιολιτζή (δεν είναι τούρκικη λέξη, αλλά έχει τουρκογενή κατάληξη) δεν τον φαντάζεστε πολύ πιο άπλυτο από τον βιολιστή, ή μάλλον από τον βιολονίστα (καθότι κανονικά ο βιολιστής παίζει βιόλα, όχι βιολί);
Λοιπόν κοιτάξτε: επιμένω ότι, κατά το προσωπικό μου αίσθημα, αυτά δεν είναι σλανγκιές. Ωστόσο, το σάιτ έχει πάρει τέτοια κατεύθυνση ώστε πολλές μη-σλανγκ λέξεις και εκφράσεις είναι πλέον πολύ καταχωρίσιμες. Άλλωστε, έχουμε μάλλον συμφωνήσει όλοι ότι δεν είναι εύκολο να οριστεί ακριβώς τι είναι σλανγκ και τι δεν είναι. Εγώ π.χ. αμφιβάλλω αν όλες οι βρισιές θα έπρεπε εν λευκώ να θεωρούνται σλανγκ. Τις βάζουμε όμως.
Νομίζω ότι η τάση είναι να καταχωρούνται όλες οι λέξεις / εκφράσεις που δεν είναι απολύτως κυριολεκτικές, ή που δεν είναι απολύτως αποδεκτές σε οποιοδήποτε περιβάλλον, ή που φέρουν μία συναισθηματική απόχρωση (αλλά όχι οποιαδήποτε: χιουμοριστική ναι, απαξιωτική ναι [ενίοτε], υβριστική ναι, μεγεθυντική / υπερβολική ναι, όχι όμως λέξεις που συνδηλώνουν τρυφερότητα ή δραματικότητα ή άλλες συναισθηματικές καταστάσεις). Αυτά τα χαρακτηριστικά συνιστούν αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη για να είναι μία λέξη σλανγκ.
Ας συνεχίσουμε να τις βάζουμε. Με τόσες που ήδη υπάρχουν, θα ήταν πλέον παράλειψη να μη βάλουμε και τις υπόλοιπες. Θα μπορούσε κάποιος να παρατηρήσει ότι πλέον ο τίτλος «Σλανγ.τζ-ρ» δεν είναι ακριβής, αλλά μην είμαστε ψείρες: κάθε καινούργιος που θα μπει στο σάιτ, με λίγη περιήγηση θα αντιληφθεί το πνεύμα του, ακόμη κι αν αυτό δεν έχει περιγραφεί με απόλυτη ακρίβεια στον μονολεκτικό (και δη μονοσύλλαβο) τίτλο.
Μέσα σ' αυτά τα πλαίσια, θεωρώ πλέον ότι ο μουστερής καλώς καταχωρήθηκε. Απλώς παρατηρώ ότι δεν είναι σλανγκ, είναι η ανωτέρω περιγραφείσα περίπτωση. Αυτό δεν αποτελεί διόρθωση, νουθεσία, υπαινιγμό εξοστρακισμού, απλώς μία ταξινομικού χαρακτήρα επισήμανση. Άλλωστε, ο βασικός λόγος που έκανα το παραπάνω σχόλιο ήταν γιατί θεωρώ αυτό το φαινόμενο με τις τούρκικες λέξεις ενδιαφέρον και άξιο σχολιασμού.
Όπως θα έχετε πιθανώς παρατηρήσει από διάφορα σχόλιά μου, έχω ένα κόλλημα με την κοινωνιογλωσσολογία -παρόλο που δεν την κατέχω εις βάθος, ωστόσο με γοητεύει. Θα μου επιτραπεί λοιπόν, ελπίζω, να χρησιμοποιώ το σάιτ, μεταξύ άλλων, και ως πεδίο κοινωνιογλωσσολογικών στοχασμών, στο μέτρο που δεν απαιτώ να το χρησιμοποιούν όλοι με το δικό μου τρόπο.
[Ελπίζω να μην έθιξα κανέναν. Σας διαβεβαιώ πάντως ότι εγώ ουδόλως αισθάνομαι θιγμένος, το αντίθετο.]
[I]Μια γριά σκαντζόγρια
και παλιομουστόγρια
όλα τα δοκίμασε,
όλα τα γκιζέρισε,
τώρα στα γεράματα
να πεθάνει θέλησε.
Ξάπλωσε τα μπρούμυτα,
ξάπλωσε τ' ανάσκελα,
σταύρωσε τα χέρια της
και τα κωλομέρια της.
Κάτω απ' τη σεγκούνα της
κλαίει κι η χαβάρα της...[/I]
Ρε παιδιά, για να ανεβάσουμε αρχείο ήχου στα μήδια, γιατί έχει όριο 1ΜΒ; Πολύ δύσκολο να βρεις τόσο μικρό τραγούδι.
Ανήκει σε μία ολόκληρη κατηγορία λέξεων:
- που προέρχονται από τα τούρκικα,
- που μάλλον κάποτε σε ιδιώματα με πολλά τούρκικα δάνεια (π.χ. πολίτικα) χρησιμοποιούνταν κανονικά αντί των αντίστοιχων ελληνικών,
- που σήμερα στην κοινή νεοελληνική (ΚΝΕ!) η χρήση τους έχει περιοριστεί, και
- που έχουν ελαφρώς διαφοροποιηθεί από την αρχική τους σημασία και από τη σημασία της αντίστοιχης ελληνικής λέξης, προσλαμβάνοντας μια συναισθηματική πινελιά: άλλοτε μειωτική, άλλοτε υπερβολής, άλλοτε χιούμορ κλπ..
Έτσι, το να πούμε «βρέθηκε ο μουστερής» δεν είναι ακριβώς το ίδιο με το «βρέθηκε ο πελάτης / αγοραστής». Το ίδιο ισχύει για λέξεις όπως «χαμπάρι» ή «χαμπέρι», που δεν ταυτίζεται πλέον πλήρως με την «είδηδη», «ντουμάνι» (που αρχικά εσήμαινε απλώς «καπνός» αλλά τώρα σημαίνει «ενοχλητικά πολύς καπνός»), «ντουβάρι» (που αρχικά εσήμαινε «τοίχος» αλλά τώρα έχει προσλάβει και μια κάποια μειωτική απόχρωση, και καλά «ο άσχημος σκέτος άβαφος τοίχος» ή κάτι παρόμοιο), και άλλες πολλές λέξεις.
Αλλά αυτό δεν τις καθιστά σλανγκ.
Νομίζω ότι λέγεται κυρίως όταν δεν υπάρχει καν αισθητική πρόθεση, π.χ. όταν υπάρχουν σκουπίδια μες στη μέση ή κάτι χυμένο ή μια ζημιά που χαλάει τη θέα (σπασμένο φανάρι στο αυτοκίνητο, σκίσιμο στο ρούχο, μελανιά στο μάτι...).
Ο πολύπαθος Έλλην πολιτικός ήταν πιο παλιά γνωστός και ως Έλβεν Λου (από τις χάρτινες πινακίδες των παλιώς λεωφορείων, όπου κάποια γραμμή είχε τέρμα στην οδό Ελ. Βεν/λου).
Δεν είναι το ίδιο μ' αυτό που ξέρω εγώ, αλλά είναι γνωστό ότι το ελληνικό τραγούδι προέρχεται από κάποιο αντίστοιχο αμερικάνικο. Μπορεί το αμερικάνικο να κυκλοφορεί με διάφορες μελωδίες στον ίδιο ρυθμό (χρόνο), ή το ελληνικό να έχει παραφθείρει λίγο την αρχική μελωδία. Πάντως τελείως άσχετο δεν είναι.
(Σ)φαλάγγι λένε κατά τόπους διάφορα είδη αράχνης. Εφόσον βγαίνει από τη φάλαγγα, λογικά πρέπει η αρχική σημασία να αφορούσε εκείνες τις αράχνες με μικροσκοπικό κορμό και πολύ μακριά ποδάρια, σαν κλωστές. Στην Κάρπαθο, περιέργως, σφαλάγγι λένε ένα είδος μικρής σφήκας.
Ασπάλαξ είναι ο τυφλοπόντικας, που όντως έχει πεταχτούς κοπτήρες. Αν και το σφάλιαγκας δεν το έχω ξανακούσει, μου φαίνεται λογικό. Και πάντως τελείως ανεξάρτητο από το σφαλάγγι, και καλό είναι να προσέξουμε τη διαφορά -γγ-/-γκ-.
- Μα δε λέγεται μόνο στην Κρήτη. Και σ' άλλα νησιά το λένε.
- Α μπα; Δεν ήξερα ότι αφορά μόνο τη σχέση από βάφτιση. Λογικό βέβαια.
- Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς ότι η ετυμολογία του κουμπάρου είναι ακριβώς η αντίθετη από του συντέκνου: ο κουμπάρος βγαίνει από κάποια βενετσιάνικη, υποθέτω, εκδοχή της λέξης που σε άλλες λατινογενείς γλώσσες είναι compadre (ισπ.), compere (γαλλ.) κλπ., και σημαίνει «συμπατέρας» -μάλιστα οι Κύπριοι διατηρούν και τον ιστορικά ορθότερο τύπο του θηλυκού κουμμέρα (πρβλ. γαλλ. commere), «συμμητέρα», αντί του κουμπάρα που δηλώνει ότι η αρχική σημασία έχει ξεχαστεί. Ενώ ο σύντεκνος είναι το αντίθετο, συν + τέκνο.
Παρά ταύτα, ας έχουμε υπόψη μας πως η θεωρητικά ορθή προφορά [siηγn'omi] είναι στραμπουληγμός της γλώσσας.
Δηλαδή, είναι ρέμπους. Εμείς διαβάζουμε «Ρίζλα» και αγνοούμε το σταυρό, αλλά στα γαλλικά διαβάζεται «ρι-λακρουά».
[I]Μήπως σε πείραξα;
μήπως σε χτύπησα;
Σαν κάτι, αγάπη μου, από νωρίς σε στριντζώνει.
Μήπως σε κούρασα;
μήπως σ' τη βίδωσα,
ή μήπως σου μπήκε σε κάνα σημείο σεντόνι;[/I]
Γιάννης Γιοκαρίνης, «Όλα τα θέλεις έτοιμα» (σε ποίηση Αλέκου Κολλιόπουλου)
Eντάξει, μαλακία είναι. Ωστόσο, παραδόξως, οι τύποι ξέρουν μουσική. Βέβαια αυτό δεν προκύπτει από το βίντεο, αλλά τότε (μπακ ιν 1996) που τους είχα δει, το θυμάμαι.
Τς.
Όταν όοοολα αυτά που περιγράφεις χωράνε σε μία λέξη, αυτό είναι ποίηση!
Διαφωτιστικές οι ειδήσεις από το λινκ του ΓιάννηΤΠΣτ΄.
@Επισκέπτη: Καλωσήρθατε, πάρτε ένα φοντανάκι! Ως προς το θέμα τώρα, το τραγούδι λέει: «Μας φέρνει μαύρο από την Πόλη / και μαστούρια είμαστ' όλοι, / τουμπεκί απ' την Περσία / πίνει ο μάγκας με ησυχία». Άρα, διαχωρίζει το χασίσι από τον καπνό.
Επίσης, χασμουριέται (ετοιμάζεται για την κοίμηση).
Κάποτε άκουγα σχετικά συχνά το «άει γαμήκου», «μη σου γαμήκω» κλπ.. Θεωρώ ότι:
α) παραποιώντας λίγο τη λέξη θεωρεί κανείς ότι μετριάζει την αθυροστομία (κατά το «Γαμώ την παναχαϊκή» και άλλα παρόμοια).
β) πρόκειται για μια χιουμοριστική ψευτοβλαχιά, που ξεκινάει από το «δώκω» αντί «δώσω», που λέγεται σε πολλά ιδιώματα.
Αυτή η ερμηνεία θα μπορούσε πιθανώς να καλύπτει και το παράδειγμα της Μες. Όχι όμως το «μπήκω», ούτε το «κλείκω», αφού αυτά είναι ενεστώτες. (Και μη μου πείτε «οι σλανγκιάρηδες δε σκέφτονται με τη γραμματική στο χέρι»: όλοι ξέρουν να ξεχωρίζουν τους χρόνους, ασχέτως αν ξέρουν και να τους ονομάσουν.)