Comments by betatzis (433)
Showing 241-270 from 433
Shdday, ωραίος, καλώς όρισες.
Μάλλον είναι ο πελελός (λέξη από Ερωτόκριτο). Βλ. λήμμα και σχόλια στο μοσχοκούζουλος.
Για το φωνητικό μπέρδεμα -λ- και -ρ- κάπου αλλού έχει γίνει κουβέντα, αλλά δεν θυμάμαι που. Μπονζούρ σε όλους.
Να θυμήσουμε και τον παλιό στίχο ρεμπέτικου, που λέει
Αφού μου τα πήρες ούλα, πάρε μου και τη σακκούλα. (εννοεί την σακκούλα με το χασίς, ως το τελευταίο περιουσιακό του στοιχείο !!!)
Παίρνω αμπάριζα και βγαίνω από το «prendere=πιάνω/κρατώ/(συν-)λαμβάνω» που λέει ο Χότζας παραπάνω.
Μία ξεχασμένη έννοια του λήμματος είναι η εξής :
Η λέξη πρέζα, στην ελληνική ναυτική (πειρατική ;;) διάλεκτο του 18ου - 19ου αιώνα σήμαινε την πειρατική λεία, το σκλαβωμένο καράβι ή τα πράγματα που βρεθήκανε μέσα, τα πλιάτσικα.
Ο Φώτης Κόντογλου στην μετάφραση του βιβλίου του καπετάν Κάρολου Τζόνσον (μάλλον ήτο ο Δανιήλ Ντεφόε), «Οι φημισμένοι κουρσάροι από τα 1700 ως τα 1800» παραθέτει διάφορους πειρατικούς κανόνες, μεταξύ των οποίων :
«Ο καπετάνιος και ο αρμενιστής θα παίρνουνε δύο μερίδια από την κάθε πρέζα, ο καραβοκύρης, ο λοστρόμος κι ο κανονιέρης μιάμιση μερίδα, οι άλλοι αξιωματικοί μια μερίδα και κάρτο».
Αλλού λέει «η πρέζα στο μεταξύ σίμωνε» και εννοεί το προς πλιάτσικο καράβι που πλησιάζει. Και αλλού : «Έπιασε τρία τέσσερα καϊκια κοντά στην ακρογιαλιά. Φτωχή πρέζα.»
Δεν ξέρω όμως ποιά αγγλική λέξη μεταφράζει ο Κόντογλου ως πρέζα (κάποιος να βοηθήσει ;;).
Η δημογεροντία της Ύδρας, το 1794 έστειλε στην Βενετία το εξής γράμμα, για να διαμαρτυρηθεί επειδή τους κουρσεύανε βενετσιάνικα πειρατικά :
«....... προς τον »υπερεξοχότατο άρχοντα καπετάν δελανάβε η εις όποιον πρέπει« (προφανώς προς τις Ενετικές Αρχές της Ζακύνθου ». δηλοποιούμε ότι αφού έκαμε πρέζα (λεία) ο καπετάν Ντεσάντε λεγόμενος Φραντζέσος δύο καϊκια ιδικά μας εις την Πρώτην το ένα από αυτά οικονομικώς να έκαμε πως το επώλησε και το έστειλε εις Ζάκυνθον. εις καιρόν όπου η δικαιοσύνη εις Ζάκυνθον . ερεστάρησε αυτό το καϊκι ομού και το φορτίον του . λαμβάνομεν και ημείς το θάρρος να προστρέξουμε εις την φιλανθρωπίαν και δικαιοσύνη της εξοχότητός σας και να την παρακαλέσωμεν δουλικώς να συγκαταβεί και να θελήσει να κρίνει και αποφασίσει να λάβουν το δίκαιον και το πράγμα τους ο ιδικός μας Ανδρέας και καραβοκύρης Ιωάννης. Ημείς στοχαζόμεθα πως από μέρος των σούντιτων της γαληνοτάτης αριστοκρατίας δεν ημπορεί κανείς να αγοράσει πράγμα/πρέζα (λεία) όπου έγινε από ημάς, όντας σούντιτοι της Οθωμανικής Πόρτας δια την φιλίαν όπου είναι μεταξύ ... και ότι το καϊκι έγινε πρέζα εις τα νερά όπου φυλάττει η υπερεξοχότης της και ότι τελευταίον οι τοιούτοι κουρσάροι δεν έχουν ρητώς από της βασιλείας της να κάνουν πρέζα κανένα είδος χριστιανών ως χριστιανοί και αυτοί« Το πήρα από εδώ.
Δηλαδή του λέγανε μην μας ληστεύετε ρε παιδιά, χριστιανοί είμαστε και μεις.
Εγώ μέχρι εδώ μπορώ να το πάω. Ας πει και κάποιος άλλος εάν υπάρχουν επιβιώσεις αυτής της έννοιας στη σημερινή χρήση της λέξης, αν η πρέζα είναι η λεία του πρεζάκια ή ο πρεζάκιας είναι λεία της πρέζας και τέτοια.
Σόρρυ αν κούρασα αλλά μου φάνηκε πολύ ωραία ιστορία καλοκαιριάτικα, με πειρατές, κουρσάρικα, πλιάτσικα και άλλες ομορφιές.
«Για τούτο (σας μιλάν οι Θεοί κ΄η Φύση) δε θ΄αφήσουμε κανένανε να γγίξει το ιερό πρόσωπο της βασίλισσάς μας. Να το κρεμάσετε σκουλαρίκι στ΄αφτιά σας .......» Κ. Βάρναλης, Το ημερολόγιο της Πηνελόπης, 1947
Καλά να πάθω να μάθω να μην υποτιμώ τον Τριανταφυλλίδη.
Ούτε καν το κοίταξα αν το έχει και φυσικά την έπαθα, αφού ο μεγάλος το έχει με αυτή ακριβώς την σημασία.
Για την ιστορία, ο Τριανταφυλλίδης δίνει και το τουρκικό uragan. Με λίγα λόγια τίποτα δεν προσθέτει ο ορισμός και είναι και ελλιπής. Αυτά. Κρίμας τον κόπο μου καλοκαιριάτικα.
(Ρόμπα !!!!)
Ειδικά εκείνο το «πράγματα τε και πρόσωπα» μέτρησε πολύ, ξανά μανά εύγε !!! (σπεκουλαδόρος κατ΄ επάγγελμα και κατά συνήθεια και σε δόσεις).
Τώρα δεν με νοιάζει αν με πούνε σπεκουλαδόρο, αλλά μόνο εσύ μπορούσες να συνδυάσεις το λήμμα με το Θουκυδίδη !!!!!. Έγραψες.
Tη λέξη μπακοτίλια την έχει και ο Παπαδιαμάντης, με την έννοια των λαθραίων που φέρνουν κρυφά οι ναυτικοί από τα ταξίδια τους, για να συμπληρώνουνε το εισόδημά τους.
-« Τώρα, μ' αυτά τα κεσάτια, καπετάνιο! μήπως μπορεί κανείς να κάμει και τίποτα μπακοτίλια, να βγάλει κανένα λεπτό; Πώς να γλυτώσει απ' τα φαραώνια, που έλεγες τώρα;»
Από το διήγημα Κοκκώνα Θάλασσα, υπάρχει αναρτημένο στου σάραντ τη γειτονιά, (φαραώνια είναι οι τελωνοφύλακες).
Οπότε σωστός ο Μαυρόγιαννος, στον οποίο δικαιωματικά ανήκει ο ορισμός.
Παδικό δημοτικό τραγουδάκι από την Ήπειρο :
Eίπαμε ψέματα πολλά,
ας πούμε και μια αλήθεια:
Φορτώσαμε έναν ποντικό
εννιά κιλά ρεβίθια,
κι αυτού, στα μεσοσάμαρα,
σαράντα κολοκύθια.
Tα κολοκύθια είχαν νερό
και το νερό βατράχια,
και τα βατράχια λάλαγαν*
κι ο ποντικός εσκιάχτη
και το φορτίο το 'ριξε
και πιλαλώντας* φεύγει.
Mέσα στ' αμπάρια τρύπωσε
κι η μάνα του τού λέει:
- Πού πας, παιδί μου πόντικα,
πού πας, καλέ Zαφείρη;
- Πάω στην Πόλη γι' άρματα
και στη Φραγκιά για ρούχα.
Βλ. και το κι έξω απ’ την πόρτα!, όπου καταγράφεται η σούπερ κλασσική φράση του Νεγρεπόντη από τα Μικροαστικά «Σοκολατάκια και πολύ τους πάει».
Πάντως η θεωρία Χαλικούτη μου φαίνεται πολύ στιβαρή.
Απλώς η αίσθησή μου είναι ότι πρέπει να ψαχτεί και η σύνταξη με την οποία συναντάται, (εγούγια μου, εγούγια του).
Aπό Ερωτόκριτο :
Στίχος 2155 του 2ου μέρους
Eτρόμαξε όλος ο λαός, έτοιο θεριό να δούσι, να πέσει μ' όλο τ' άλογον, για θαύμα το μιλούσι. Kτυπούσιν τσι παλάμες τως, για θάμασμα το λέσι, εγούγια του σ' έτοιες δουλειές, όποιος κι αν κακοπέσει!
το βρίσκω και σε ένα γλωσσάρι από Ανατολική Κρήτη εδώ
Τώρα για την ετυμολογία θέλει συνδυασμό γνώσεων και να έχεις πιει κιόλας για να έχεις την έμπνευση που χρειάζεται. Γνώσεις πολλές δεν έχω και είμαι και στεγνός τώρα. Επιφυλάττομαι, (κυρίως για το πιώμα, μπας και γίνει τίποτα).
Ωραία κουβέντα.
Εμπνευσμένη από την μεσογειακή διατροφή ταυτόσημη φράση που έχω ακούσει στην Κρήτη :
Ε, μα όλο φασόλια ;;;
Η επιστήμη ακόμα να λύσει το δίλημμα. Τι είναι το καλύτερο, κατσίκα ή γαϊδούρα ;;;. Βλ. και εδώ
Το ξαναβάζω από τα κείμενα του sarant, ως πιστότερο στο πρωτότυπο, γιατί το άλλο είχε πολλά λάθη (εκείνο το ευκείνες στο τέλος μετράει).
ΕΙΣ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ , του ΑΝΔΡΕΑ ΛΑΣΚΑΡΑΤΟΥ (1811-1900)
Εις τον έρωτα
'Ερωτα, αν θες ναν τά'χωμε καλά,
στο σπήτι μου να μη ματαπατήσης.
Ε που στο λέω~ κι α θέλης να με αφήσης
αναπαμένον, πάει πολύ καλά.
Εγώ μ' έκαψε η πρώτη κουμπαριά.
Κι αν εσύ τώρα δεν αποφασίσης
Να 'πας στο Διάολο και να μη γυρίσης,
θά' ρτωμε καμμιά 'μέρα στα χοντρά.
Για δαύτο να με λείπης κουμπαρόπουλο~
μη σου μαθήσω ευκείνες τση φτερούγες,
και σε κάμω να σκούζης 'σα γαλόπουλο,
και να τρέχης κουτσόφτερο 'ς τση ρούγες.
Κι ευκείνες τση σαϊτες οπού φέρεις
σου τση βάνω όλες μάτσο εκεί που ξέρεις.
-----
Μ΄αρέσει πολύ γι΄αυτό επιμένω. Πολύ δυνατή η εικόνα του Έρωτα με τα βέλη στον κώλο που έπλασε ο ποιητής.
Με φαίνεται λίγο δύσκολο (βασικά απίθανο) ο Παπαδιαμάντης να το χρησιμοποίησε με την έννοια του ξεμπουρδελιάζω, δεν ήταν αυτό το στυλ του (χωρίς να είναι καθόλου ηθικιστής, μην επεκταθούμε όμως).
Πιο πολύ μου κάνει να προέρχεται από τη λέξη μπούρδα, πόσο μάλλον που αναφέρεται σε παιδί που κάνει μπούρδες.
Επιφυλάττομαι.
Το σωστό στη δεύτερη στροφή πρέπει να είναι
Θα ρθούμε καμιά ΄μέρα στα χοντρά
(δηλαδή θα πιαστούμε στα χέρια).
Δεν το πρόσεξα στο κόπυ πέιστ.
ΕΙΣ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ , του ΑΝΔΡΕΑ ΛΑΣΚΑΡΑΤΟΥ (1811-1900)
Έρωτα, αν θες ναν τα ‘χωμε καλά,
στο σπίτι μου να μη ματαπατήσεις.
Ε που στο λέω κι α θέλεις να με αφήσεις
αναπαμένον, πάει πολύ καλά.
Εγώ μ’ έκαψε η πρώτη κουμπαριά.
Κι αν εσύ τώρα δεν αποφασίσεις
Να πας στο Διάολο και να μη γυρίσεις,
θα ‘ρτω με καμιά ‘μέρα στα χοντρά.
Για δαύτο να με λείπεις κουμπαρόπουλο
μη σου μαδήσω ευκείνες τση φτερούγες,
και σε κάμω να σκούζεις ‘σα γαλόπουλο,
και να τρέχεις κουτσόφτερος τση ρούγες.
Κι εκείνες τση σαϊτες οπού φέρεις
σου τση βάνω ούλες μάτσο εκεί που ξέρεις.
Πολύ καλό και λέγεται. Βλέπε ανάπτυξη της βασιμότατης αυτής θεωρίας στο μπαζώνω
Πολύ καλό, άψογο. Και νοσταλγικό. Χίλια μπράβο. Παρόμοιας φιλοσοφίας : «το ξέρει η μάνα σου ότι είσαι πούστης ;;» (ακαταχώρητο).
Θυμήθηκα και το του Μπάτη (Ζεϊμπεκάνο Σπανιόλο)
Ζούλα σε μία μωρ'βάρκα μπήκα καί στη σπηλιά του Δράκου βγήκα
Βλέπω τρεις μαστουρωμένοι βρέ και στην άμμο βρέ ξαπλωμένοι
Αυτό ήρθε από ιδιώματα ;;;. Μπορεί, δεν ξέρω καθόλου. Γι΄ αυτό λέω ότι θέλει ψάξιμο από όποιον το αναλάβει.
Ροτζέριο, αυτό που εσύ λες ότι είμαστε δέκτες ευαίσθητων κοινωνικών παλμών όταν χρησιμοποιούμε ατάκες διαφήμισης με αντανακλαστικά παβλοφικών σκυλιών, εγώ το λέω τάση να ενσωματωθούμε σε ένα πανηγύρι μαζί με όλους τους άλλους. Ανθρώπινο εντελώς το βρίσκω και δεν κατηγορώ κανένα.
Μόνο που δεν μου αρέσει το πανηγυράκι αυτό, άλλοι το φτιάχνουν και δεν με ρωτήσανε. Δεν μπορώ να το αντιμετωπίσω χωρίς να γίνω γραφικός και μισάνθρωπος, αλλά δεν μπορώ και να μην λέω ότι δεν μου αρέσει, θα σκάσω από το κακό μου.
Φυσικά την πιο σωστή κουβέντα μέχρι τώρα την είπε η Δανάη μας, που αν νόμισε ότι την κατηγορώ, την ίδια ή την παρέα της, φωτιά να πέσει και να με κάψει και να μην σώσω να ξαναμπώ στο σλανγκ τζι αρ και ταπεινά της ζητάω συγγνώμη, Δανάη μου έσφαλλα, με το μπαρδόν και μη με παραξηγήσεις, ένας γεροξούρας παραξενιάρης είμαι, λίγο πριν το οριστικό κάψιμο της φλάντζας.
Η φράση όμως, όπως επιβεβαιώνει η Δανάη, λέγεται πλέον παντού και πάντα, χωρίς κανένα ειρμό, π.χ. ωραίο σάντουιτσ, - τυχαίο ;;;, δεν νομίζω, κάτι σαν το κι αυτό σωστό!, απλώς και μόνον για να πούμε κάτι που δεν σημαίνει τίποτα, για να οδηγηθούμε ανώδυνα προς την συναίνεση, που λέει κι ο Χαλικού στον ορισμό αυτόν.
Αυτά με το πασόκ δεν τα πολυκαταλαβαίνω, η δεκαετία σίγουρα ήταν υπερπαραγωγή, συνθήματα δεν φώναξα, ήμουνα μικρό, ποιός είναι ο Παναγιωτακόπουλος ;;;
Η τελευταία σου φράση παραπέμπει σε θεωρίες συνομωσίας και επιβεβαιώνει την ανάλυση της ιρονίκ πιο πάνω για τις δεισιδαιμονίες. Δεν έχω εμπιστοσύνη σε ειδικούς, σε φυσικούς ή κοινωνιολόγους αλλά ούτε και στον απλό λαό.
Εγώ ακόμα δεν κατάλαβα κάτι. Υπήρχε και πριν την διαφήμιση η φράση, οπότε κάποιος ικανός διαφημιστής την ανέδειξε, ή τη σκέφτηκε κάποιος εξ ίσου ικανός διαφημιστής και μας την επέβαλε.
Ή μήπως δεν έχει καμία απολύτως σημασία και είναι το ίδιο ακριβώς πράγμα, απλώς κάθομαι κι αναρωτιέμαι, λόγω αεργίας είπαμε.
Ιρονίκ, για την ονομαστική αντί αιτιατικής, βλ. και ξηρούς καρποί και άντριδοι, πούστηδοι, καραγκιόζηδοι. Σηκώνει κι άλλο ψάξιμο πάντως.
Την λέξη πελελός που γράφει πιο πάνω ο Χαλικούτης τη χρησιμοποιεί πολύ συχνά ο Κορνάρος στον Ερωτόκριτο.
Όση ώρα το Ρωτόκριτον εθώρει η Αρετούσα
τα σωθικά τση κ΄η καρδιά το δρόσος εγροικούσα
ορέγετο τα κάλλη του, παρηγοριά τσ΄εδίδα
εχαίρετο, ελαφρώνετο στην πελελήν ολπίδα.
Παράδειγμα λόγιας χρήσης της λέξης :
«Οι παραλλαγές αυτές βέβαια είναι ολιγόστιχες και δεν φτάνουν την ποιητική χάρη του πρωτότυπου, και ανάμεσα στους στίχους τους παρεμβάλλεται και πεζός αφηγηματικός λόγος. Όμως αποτελούν τον πιο άσφαλτο δείκτη της λαϊκότητας των έργων αυτών και της απήχησης που είχαν.
Από εδώ.
Προτείνω να κατέβει ή να μπει σημείωση από την συντακτική ομάδα.
O sarant εδώχαρακτηρίζει ημιμαθείς (με επιχειρήματα) όσους την έπεσαν στην τραγουδίστρια για αυτή την λέξη.
Να τελειώνουμε και με την εύκολη θυματοποίηση, η Άντζελα τη δουλειά της και μεις τη δική μας.
Εγώ συμφωνώ με προτάσεις Βίκαρ και διαπιστώσεις Χαλικούτη πιο πάνω.
Έχω κάποιες επιφυλάξεις, που έχουν να κάνουν με το να διατηρηθεί ο συλλογικός και αντιαυταρχικός χαρακτήρας του σάιτ, ώστε να παραμείνει φιλόξενο σε ανθρώπους που γουστάρουν να γράψουν αλλά δεν είναι εξοικειωμένοι με ετυμολογίες, τεκμηριώσεις, ιστορικές αναφορές και άλλες «γλωσσολογικές» μεθόδους, οπότε τυχόν χαμηλή βαθμολογία τους αποθαρρύνει.
Νομίζω όμως ότι οι συντονιστές που αν μη τι άλλο έχουν επιδείξει μέχρι τώρα ελεύθερο πνεύμα, θα καταφέρουν να περάσουν το σάιτ σε μια πιο ώριμη φάση, χωρίς να χάσει σε σπιρτάδα και τσογλανιά, με την καλή έννοια.
Βαρέθηκα και γω τα ξεκατινιάσματα.
Το όποιο προσωπικό θέμα του καθενός με αφήνει αδιάφορο. Για αυτό απέφυγα μέχρι τώρα να πάρω δημόσια θέση, για να μην εκμεταλλευθεί κανείς την άποψή μου διαστρεβλώνοντας τις προθέσεις μου, για να με κατατάξει σε φιλομοντουλική ή αντιμοντουλική κλίκα, υπαρκτή ή ανύπαρκτη, στα τέτοια μου.
Αυτά.
Κ-Α-Τ-Α-Π-Λ-Η-Κ-Τ-Ι-Κ-Ο.
ΕΞΑΙΣΙΟ.
Και με τεράστιο βάθος που φτάνει μέχρι τους κώδικες του λαϊκού γλεντιού και την ιεροτελεστία της γιορτής, θέματα της Εθνομουσικολογίας.
Από εδώ σελίδα 5, για όσους βαριούνται.
Χαρικλειώ : Κι απόκειας οι λυριτζήδες μας (δείχνει τους μουσικούς) θα κλείσουνε τον κλήδονα με δυο μαντινάδες και θα κάμομε το σκορπίδι, γιατί επολυαργήσαμε.
Από το θεατρικό «Το έθιμο του Κλήδονα» της Ευαγγελίας Λαμπιθιανάκη Παπαδάκη, Λαογραφία Κρήτης, τόμος Γ΄ Ηράκλειο Κρήτης, 1982, σελ. 284 - 293.
Το θεατρικό είναι γραμμένο στην ανατολική κρητική διάλεκτο. Ο Χαλικού το έχει ακούσει ;;;.
Επιβεβαιώνεται η στενή σχέση σλανγκ με τα τοπικά ιδιώματα.
Ζακβλάσση, έγραψες άσχημα.