Tagged definitions (228)
Showing 121-130 from 228

Στοιχήματα μπαίνουν διάφορα, ειδικά όταν και οι δύο στοιχηματζήδες δηλώνουν τη βεβαιότητά τους για το τελικό αποτέλεσμα. Όταν όμως ο ένας εξ αυτών είναι απολύτως βέβαιος για το αποτέλεσμα αυτό και για την μηδενική πιθανότητα του ενάντιου (κοινώς τον κόβει) λέει: αν δε γίνει αυτό, χέσε με / να με χέσεις.

Όπως έχω ήδη αναφέρει εδώ, όταν σε προσπεράσει η ευκαιρία είναι πλέον αργά για να την πιάσεις. Το λήμμα χρησιμοποιείται από κάποιον παρατηρητή, όταν ζητηθεί η γνώμη του για μια ευκαιρία που χάθηκε, από αυτόν που την έχασε.

Το σκατό θεωρείται και είναι για τον άνθρωπο αυτό που σημαίνει και η λέξη περίττωμα, το αποβάλουμε από τον οργανισμό μας ως περιττό και ως τέτοιο μας είναι παντελώς άχρηστο. Με το «τώρα φάε σκατά» ο παρατηρητής εννοεί:

1ο ότι είναι πιο πιθανό να φας σκατά από το να αδράξεις την χαμένη ευκαιρία
2ο Τώρα που έχασες αυτή την μεγάλη ευκαιρία, το να φας σκατά είναι ότι καλύτερο μπορείς να ελπίζεις πια.

Να ένα ενδιαφέρον λήμμα με ποικίλες έννοιες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διάφορες καταστάσεις και αναλόγως με τα συμφραζόμενα αλλάζει εντελώς η σημασία του.

Α. Χρησιμοποιείται συχνότατα για να δηλώσει αδιαφορία (παράδειγμα 1). Πράγμα παράξενο γιατί το να χεστεί κανείς θα έπρεπε λογικά να τον ενδιαφέρει ιδιαιτέρως. Προσοχή! Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να το συγχέουμε με τη φράση χέστηκε η Φατμέ στο Γενί Τζαμί -αν και ίσως έχουν κοινή ρίζα– επειδή υπάρχει μια ειδοποιός διαφορά μεταξύ τους. Με το χέστηκε η Φατμέ στο Γενί Τζαμί, δηλώνουμε ότι αδιαφορούμε για ένα γεγονός το οποίο θεωρούμε ασήμαντο και ανάξιο της προσοχής μας (άλλωστε αυτή που χέστηκε είναι η Φατμέ και όχι εμείς). Απαξιώνουμε δηλαδή εντελώς το γεγονός (παράδειγμα 2α). Με το χέστηκα απ’ την άλλη, δηλώνουμε την αδιαφορία μας, η οποία όμως δύναται να αναφέρεται ακόμα και σε ένα αντικειμενικά σημαντικό γεγονός (παράδειγμα 2β).

Β. Μια άλλη χρήση που παίρνει ο όρος, είναι για να δηλώσει αφθονία - πλούτο αντικειμένων, αγαθών ή και χρημάτων. Όπως δηλαδή το σκατό πλημμυρίζει το βρακί του χεσμένου, με τον ίδιο τρόπο υποτίθεται ότι κατακλύζεται και ο χρήστης του όρου με το αντικείμενο της πρότασής του (παράδειγμα 3).

Γ. Η έκφραση χρησιμοποιείται επίσης για να φανερώσει μεγάλο φόβο. Όταν ο άνθρωπος τρομάξει υπερβολικά, είναι πιθανό να χαλαρώσουν οι μυς του και να ανασταλούν κάποιες ακούσιες λειτουργίες του οργανισμού, εν προκειμένω η λειτουργία του σφιγκτήρα του πρωκτού (παράδειγμα 4).

Δ. Τέλος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εκφράσει ανείπωτη χαρά. Ευτυχία στον υπερθετικό βαθμό (παράδειγμα 5).

Χαριτωμένη προσθήκη: Ένα επιπλέον έψιλον στην αρχή του ρήματος δίνει περισσότερη ενέργεια και λάμψη! (παράδειγμα 1)

Παρόμοιες έννοιες μπορεί να έχει και το «κατουρήθηκα», κυρίως στις περιπτώσεις Γ και Δ («κατουρήθηκα απ’ τη χαρά μου», «κατουρήθηκα απ’ τον φόβο μου») και σπανιότερα στις περιπτώσεις Α και Β.

Επιπλέον το «κατουρήθηκα» έχει εφαρμογή και στην περίπτωση που θέλουμε να πούμε ότι κάτι μας φάνηκε αστείο και γελάσαμε πάρα πολύ (κατουρήθηκα απ’ το γέλιο).

Τιραμισουρεαλιστική έκφραση.

Απαντάται συνήθως υπό μορφήν ερώτησης, ρητορικού τύπου: Μα καλά ρε μαλάκα, εσύ τη μαρμελάδα στ' αυτιά τη βάζεις; Ή ως νουθεσία: Σου 'χω πει τόσες φορές, τη μαρμελάδα την τρώμε, δεν τη βάζουμε στ' αυτιά μας... Εναλλακτικά, χρησιμοποιείται αντί μαρμελάδας η πολυαγαπημένη μερέντα: Το ξέρουμε ότι σ' αρέσει η μερέντα, αλλά μπορείς τουλάχιστον να μην τη βάζεις στ' αυτιά σου;

Η αιτία της επίπληξης προφανής. Κάτι είπαμε στον άλλο, κι αυτός δεν το άκουσε, είτε επειδή ήταν αφηρημένος είτε επειδή όντως έχει κάποιο ψιλοπροβληματάκι με την ακοή του, που πιθανόν ακόμη να μη γνωρίζει. Και αντί λοιπόν να μας απαντήσει επί της ουσίας, βγάζει ένα μακρόσυρτο όσο και σπαστικό «Τίιιιιιι;;» που μας κάνει να τα πάρουμε στο κρανίο και να του τα χώσουμε δεόντως.

Συναφείς εκφράσεις

1. Κουφάλογο. Κομματάκι βαρύ και ενδεχομένως προσβλητικό.
2. Βγάλε τα γράσα απ' τα αυτιά. Κι αυτή η έκφραση είναι δηλητηριώδης, καθώς τα λιπαρά γράσα παραπέμπουν στο κερί που σχηματίζεται μέσα στην κοιλότητα του αυτιού και δυσχεραίνει την ακοή. Είναι σαν να λες στον άλλο ότι είναι βρωμύλος και δεν πλένει τ' αυτιά του.
3. Περήφανος στ' αυτιά. Ήπια σχετικά έκφραση, μάλλον μπαμπαδίστικη.
4. Τα αυτιά σου τα πέτσινα.

Σημειωτέον ότι ποτέ δεν χρησιμοποιούμε τα ανωτέρω όταν προσπαθούμε να συνεννοηθούμε με έναν πραγματικά κουφό, άτομο δλδ με αποδεδειγμένα προβλήματα ακοής. Εκτός αν είμαστε τελείως κάφροι, ασεβείς και κανίβαλοι.

Τέλος, παραμένει άλυτο μυστήριο το γιατί κανείς να επιλέξει να τοποθετήσει τη μαρμελάδα στ' αυτιά του αντί να τη φάει. Μήπως για να μην παχύνει; Και γιατί δεν λέγεται κάτι αντίστοιχο και για τα μάτια, όταν δλδ κάποιος αδυνατεί να διακρίνει κάτι που του δείχνουμε;

Πρόκειται για ρητορική ερώτηση-βρισίδι, την οποία μπορούμε να απευθύνουμε σε κάποιον, αν τύχει να προβλέψει ένα δυσάρεστο για εμάς γεγονός.

Ένα πιθανό σενάριο σχετικά με την προέλευση της φράσης είναι το εξής:

Τα πολύ-πολύ παλιά χρόνια, στο μαντείο των Δελφών, όταν βεβαίως δούλευε ακόμα το «μαγαζί», προετοιμαζόμενη η Πυθία ώστε να έρθει «σε φάση» για να δώσει χρησμό, εισέπνεε τις αναθυμιάσεις που ανέδιδε η καύση ψυχοτρόπων ουσιών και (αυτό μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα στην περίπτωσή μας) μάσαγε και μερικά φύλλα δάφνης. Τώρα, είτε οι δάφνες τής έδιναν μεγαλύτερη έμπνευση, είτε απλά έπρεπε να βάλει κάτι στο στόμα της για τη λιγούρα, η πράξη αυτή, δηλαδή το μασούλημα, αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι του τελετουργικού-μαστούρας.

Τη σήμερον ημέρα, τα φύλλα δάφνης φαντάζουν υπερβολικά «γκουρμέ» και ανώδυνα σαν επιλογή, ειδικά όταν στόχος μας είναι να κατηγορήσουμε ως μάντη κακών ειδήσεων και γκαντεμω-Πυθία κάποιο συνομιλητή μας. Έτσι, αντί για μυρωδικά, τοποθετούμε (φραστικά) σκατά στο στόμα του (αρκούντως μυρωδάτα κι αυτά) αποκομίζοντας με αυτό τον τρόπο διπλό όφελος... Αφ’ ενός του αποδίδουμε ευθύνη ότι και καλά, εκείνος το γρουσούζεψε το πράγμα (είναι δυνατόν άλλωστε να έχει κανείς θετική ενόραση έχοντας σκατά αντί για φύλλα δάφνης στο στόμα;) και αφ’ ετέρου εκτονώνουμε τον θυμό μας, βρίσκοντας στο πρόσωπό του κάποιον να ξεσπάσουμε! Αδίκως, βεβαίως, αλλά τι να κάνουμε; Κάποιος (άλλος) πρέπει πάντοτε να «πληρώνει τη νύφη» στο τέλος...

Δημώδης έκφραση, την οποία άκουσα στην Ήπειρο, αν και νομίζω ότι πολλές πόλεις θα ερίσουσι... Η σημασία καταφανής, στο πνεύμα των όσων έγραψε κι ο Μαθιός (7:1-3):

«Μὴ κρίνετε, ἵνα μὴ κριθῆτε· ἐν ᾧ γὰρ κρίματι κρίνετε κριθήσεσθε, καὶ ἐν ᾧ μέτρῳ μετρεῖτε μετρηθήσεται ὑμῖν. τί δὲ βλέπεις τὸ κάρφος τὸ ἐν τῷ ὀφθαλμῷ τοῦ ἀδελφοῦ σου, τὴν δὲ ἐν τῷ σῷ ὀφθαλμῷ δοκὸν οὐ κατανοεῖς;

... και γενικότερα ο αναμάρτητος πρώτος χορεύει μπαλέτο.

Η εθελοτυφλία έναντι της ιδίας αμαρτίας στο μεν προσωπικό επίπεδο είναι υποκρισία, στο δε κοινωνικό είναι ιδεολογία, με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον φορέα της (όχι και πολλά σε τούτο τον κόσμο, σ΄αυτήν την κοινωνία).

Η φράση, η οποία είναι γιαγιαδίστικη αλλά πολύ ντούρη, δε σημαίνει κάτι παραπάνω από το «δεν κοιτάς τα μούτρα σου», είναι όμως τιραμισουρεαλιστική μιας και τον κώλο σου που χέζει υπό Κ.Σ. δεν τον βλέπεις. Αλλά μάλλον αυτό ακριβώς θέλει να πει: πόση λιγότερη ματαιοδοξία θα υπήρχε στον κόσμο αν βλέπαμε τον κώλο μας όταν χέζαμε, Νίκο Τσιαμτσίκα;

Όταν το παρουσιαζόμενο ως μεγάλο επίτευγμα, τελικά δεν είναι και τόσο σημαντικό.

Βλ. και σκατόρθωμα.

Έκφραση βγαλμένη από αιώνες γαστρονομικής εμπειρίας του συνόλου σχεδόν του ανθρωπίνου είδους, με εξαίρεση το μικρό ποσοστό των κανιβάλων-ανθρωποφάγων. Αυτή η εμπειρία λοιπόν λέει πως, όσο πιο εύκολα κατεβαίνει το φαΐ από τον οισοφάγο, αφού έχει ερεθίσει τις γευστικές απολήξεις όπου κι αν βρίσκονται μέσα στο στόμα, τόσο πιο δύσκολα θα κατέβει από το παχύ έντερο, αφού έχει ερεθίσει με περίεργο τρόπο το κωλάντερο και το στομάχι συμπεριφέρεται σαν να είστε 8 μηνών έγκυος
(- Κοίτα πως κλοτσάει το γλυκό μου).

Οπότε μην παίρνετε κι όρκο πως το γκουρμέ παϊδάκι, γαρνιρισμένο με σος αχλαδιού και ξύσμα λεμονιού που με το ζόρι το έβλεπε το μάτι σας, δεν θα έχει κάποιες άλλες επιπτώσεις ακριβώς λόγω του μεγέθους του. Συνήθως τα σιγανά ποταμάκια πρέπει να φοβάσαι (όχι εσύ προσωπικά, γενικά μιλάμε). Γι' αυτό την επόμενη φορά που θα φάτε οτιδήποτε και σας αρέσει, να ετοιμαστείτε για τις συνέπειες.

Η έκφραση φυσικά και απέδρασε από την βαρετή και για λίγους (και ίσως αντιεμπορική, αν και γι' αυτό πρέπει να δω τη βαθμολογία για το λήμμα φαγητό ντινγκ-ντονγκ που έχω στα σκαριά) σλανγκ των μαγειρείων και έχει περάσει στην καθομιλουμένη. Κάθε φορά που κάτι μας πάει δεξιά (εννοώ καλά, όμορφα, χωρίς προβλήματα) περιμένουμε να μας έρθει και μια κατραπακιά, γιατί δεν είναι δυνατόν να μονοπωλούμε την ευτυχία. Τότε είναι που η έκφραση ταιριάζει περισσότερο από γάντι. Η αναγνώριση δηλαδή του ότι δεν μπορεί, η καταστροφή θα έρθει. Ακριβώς όπως με το παραπάνω παϊδάκι, όταν έρχεται ο λογαριασμός.

1. Αναγκάζομαι να εμφανιστώ κάπου ή να κάνω κάτι εντελώς τελείως απροετοίμαστος, αιφνιδιασμένος, σε μη κόσμια κατάσταση...
   Σιχαμερή παραλλαγή της έκφρασης με την τσίμπλα στο μάτι. Όπως δηλαδή μας βρήκε κάποιος ή κάτι πριν καλά-καλά προλάβουμε να πλύνουμε το πρόσωπό μας και να καλοξυπνήσουμε και να είμαστε εμφανίσιμοι, το ίδιο συνέβη όχι απλώς πριν καλά-καλά πλύνουμε τον κώλο μας, αλλά την ώρα που ακόμα δεν είχαμε καλοχέσει...

2. Ίσα που προλαβαίνω, στο τσακ.

Κάνω μάγια σὲ κάποιον, τὰ ὁποῖα θὰ ἐπιδράσουν διὰ τοῦ πεπτικοῦ.

Σὲ παλαιότερες, προφεμινιστικὲς ἐποχές ἕνα βασικὸ ζήτημα, ποὺ ἀπασχολοῦσε κάθε οἰκογένεια, ἰδίως δὲ τὶς φτωχότερες, ἦταν ἡ «ἀποκατάστασι» τῶν θηλέων.(*****)

Γιὰ ὅποια κόρη δὲν διέθετε προσόντα γιὰ γάμο (βασικῶς δηλ. σπίτι), ὑπῆρχε ἡ ρομαντικὴ ἑλπίδα τοῦ ἀρχοντόπουλου, ποὺ θὰ τὴν ἐρωτευόταν καὶ θὰ τὴν ἔβγαζε ἀπὸ τὴ μίζερη τύχη της (ἀγαμία, ἀνέχεια, αὐταρχικὴ πατρικὴ οἰκογένεια κλπ), χωρὶς νὰ ζητήσῃ προίκα. Προκειμένου νὰ ἰσχυροποιηθῇ ἡ ρομαντικὴ αὐτὴ ἐκδοχή, οἱ γρηὲς κυρίως τοῦ σπιτιοῦ ἀνελάμβαναν νὰ «κάνουν μάγια» σὲ ὅποιο παλληκάρι τοὺς γυάλιζε. Τὰ μάγια ἦσαν διαφόροων εἰδῶν. Γιὰ τὶς ἀνάγκες τοῦ λήμματος τὰ συνοψίζω σὲ ἐπαγγελματικὰ (ἀπαιτοῦσαν μαγίστρα) καὶ οἰκιακά. Τὰ ἐπικρατέστερα ἀπὸ τὰ οἰκιακὰ ἦσαν τὸ αἶμα περιόδου, τὰ οὖρα καὶ τὰ κόπρανα τῆς ἐπιδόξου νύφης. Ὡς ὄχημα μεταφορᾶς στὸν «γαμπρὸ» (the marked down victim κατὰ τὸν παμμέγιστο μισογύνη B. Shaw) ἐπελέγετο συνήθως τὸ καφεδάκι (δὲν ὑπῆρχε τότε φραπέ), τὸ γλυκάκι (κουταλιοῦ κυρίως) καὶ σπανιότερα κανένα ἄλλο τρόφιμο. Ὅλα αὐτὰ τὰ μαγικὰ φίλτρα τὰ ἀποκαλοῦσαν οἱ ἴδιες οἱ γυναῖκες «σκατά», συνεπῶς δὲ καὶ τὴν ὅλη διαδικασία «σκατοτάϊσμα».

Μερικὲς φορὲς τὸ ὅλο διπλάρωμα τοῦ θύματος μαζὶ μὲ καμμιὰ πουτανιὰ τῆς νέας, ἢ καὶ ἐπειδὴ τὸ κορίτσι ἦταν πράγματι ἀξιόλογο, τὸ σκατοτάϊσμα ἀπέδιδε, ἢ ἔτσι τὸ ἔβλεπαν οἱ ἐνδιαφερόμενοι. Πολλὲς φορὲς ἡ δουλειὰ ὅμως χάλαγε, εἴτε πρό, εἴτε μετὰ τὸν γάμο. Τότε, ἄλλες γρηές, μὲ φιλοσοφικὴ διάθεσι, ἔλεγαν κουνώντας τὸ κεφάλι: «Τί τὰ θές; Ἄντρας μὲ μάγια καὶ παιδὶ μὲ βότανα... Προκοπή περιμένεις;»

*Asist: Vrastaman από ΔΠ*

(*****) Ὡς «ἀποκατάστασι» ἐννοοῦσαν τὴν κοινωνικὴ ἀποκατάστασι γενικῶς (περιελάμβανε καὶ τὸ ἐπάγγελμα), εἰδικότατα δὲ τὸν γάμο μὲ ἄνδρα οἰκονομικῶς ἀνεξάρτητο. Ὡς ἀνεξάρτητο, ἐννοοῦσαν νὰ ἔχῃ τοὐλάχιστον μεροκάματο. Βασικὸ προσὸν τῆς κόρης τὸ σπίτι (γιὰ λεπτομέρειες βλ. τὰ περισσότερα Ἑλληνικὰ ἔργα).