Definitions by Galadriel (185)
Showing 161-170 from 185

Το βρακί σου ανάποδα: Συνήθης απάντηση στο ερώτημα «(χμμ) τί να φορέσω (άραγε)». Η σημασία της είναι αντίστοιχη των: φόρεσε ό,τι θες, δεν θα μπορούσα να ενδιαφέρομαι λιγότερο, μη μου ζαλίζεις τον έρωτα, ξεσκότα μου τομπούτσο, δεν με αφορά το θέμα, κόψε τον σβέρκο σου.

Στην μορφή το βρακί μου ανάποδα εκφράζει ίδιου βαθμού αδιαφορία ως απάντηση στο «τί θα φορέσεις», ενώ επιπλέον εκδηλώνει έμμεσα την περιφρόνηση για το κοινωνικό γεγονός (χάπενινγκ) στο οποίο αναφέρεται.

Επεξήγηση: Είναι αδιευκρίνιστη η ακριβής σημασία του «ανάποδα», αλλά συνήθως υπονοείται «το μέσα-έξω» (βλ. επεξηγ. μήδι 1). «Το μπρος-πίσω» είναι δυσχερής πρακτική, ειδικά σε περιπτώσεις στρινγκ, ενώ δημιουργεί θέματα υγιεινής εφόσον πρόκειται για φορεμένο εσώρουχο. «Το πάνω-κάτω» (βλ. επεξηγ. μήδι 2) σκαλώνει στο κεφάλι και ισοδυναμεί με το να μην φοράς βρακί, συνεπώς ξεφεύγει από τον παρόντα ορισμό.

Προέλευση: Η έκφραση προέρχεται από την λαϊκή δοξασία ότι, το να φορέσεις το βρακί σου ανάποδα φέρνει γούρι και προστατεύει από τη γλωσσοφαγιά.

Λοιπές σημασίες: Στο πιο κυριολεκτικό του, να αναφέρω ότι μια Μαρία (υπαρκτό πρόσωπο, Μυτιληνιά, καλή της ώρα της κοπέλας) με είχε πληροφορήσει ότι, όταν ξέμενε από καθαρά βρακιά, φορούσε τα φορεμένα της ανάποδα – σε εξτρίμ περιπτώσεις που εξαντλούνταν και διπλοφορεμένα, σταματούσε να φοράει και καθόταν κατάμουνα. Ισχυριζόταν ότι αυτό ήταν οικονομικό και της έφερνε τύχη. Το να βάλεις το βρακί σου ανάποδα λοιπόν μπορεί να έχει και τέτοια έννοια, το οποίον δεν είναι σλανγκ ως φράση, αλλά είναι σαφώς σλανγκ ως πρακτική, επομένως σπεκ.

Διαφωνία: Ο ένας περιγράφει το ίδιο πράγμα σαν να είναι δύο αντίθετα, ο ένας το λέει μακρύ και ο άλλος κοντό. Ο καθένας λέει τα δικά του και οι δυο μαζί λένε ό,τι να 'ναι και τεσπά δεν υπάρχει συνεννόηση.

Συνήθως, εκτός από την διατύπωση διαφορετικών απόψεων, ο καθένας από τους διαφωνούντες προσπαθεί να πείσει κάποιον τρίτο για την ορθότητα των λεγομένων του. Σε πιο προχώ περιπτώ, σου ζαλίζουν, είτε γιατί δεν σε ενδιαφέρει το θέμα και δε γουστάρεις ηχορύπανση και βαβούρα (παράδειγμα 1), είτε (ακόμα χειρότερα) γιατί σου θέτουν ένα επιπλέον πρόβλημα από όσα σε έχει φορτώσει η ζωή για να λύσεις: να σκεφτείς και να αποφασίσεις ποιος έχει δίκιο (παράδειγμα 2).

Και δηλαδή γιατί όχι «το χοντρό και το λιγνό του», «το άσπρο και το μαύρο του», «το φωτεινό και το σκοτεινό του» (λέμε τώρα...) που είναι κι αυτά αντίθετα; Εικάζεται ότι πρόκειται για αναφορά στα παιδικά παιγνίδια, όπου σε περιπτώσεις που πρέπει να γίνει επιλογή, το μακρύ και το κοντό μας βοηθούν να αποφασίσουμε ποιος «κερδίζει»:

Πρόκειται για την γνωστή πρακτική (εναλλακτική του αμπεμπαμπλόμ) για να επιλεγεί αυτός που «τα φυλάει» στο κρυφτό, που κυνηγάει στο κυνηγητό, που τρώει τις μπάτσες στο μπιζ, που κάνει την τυφλόμυγα, που είναι μάνα στην μακριά γαϊδούρα κ.λπ.: παίρνουμε δυο ξυλάκια διαφορετικού μήκους, ένα κοντό κι ένα μακρύ / τα δίνουμε σε έναν να τα κρατάει και να τα δείξει στους άλλους από την αντίθετη πλευρά έτσι ώστε οι άκρες να φαίνονται ίσες / διαλέγουν και τραβάει ο ένας το μακρύ κι ο άλλος το κοντό. Αυτός που τράβηξε το κοντό χάνει συνήθως, η ζωή είναι σκληρή, όπως γνωρίζουν τα κορίτσια και όσοι έχουν το κοντό, αλλά κάποιος μπορεί να αντιπαραθέσει ότι σημασία έχει το πάχος και όχι το μήκος, σο δεν κλαίμε εκ των προτέρων α-α.

Σοφή παροιμία των αρχαίων Σουμερίων, επίσης συναντάται και στην μορφή τρεις τον πούτσο κλαίγανε με πολλαπλές χρήσεις στην καθομιλουμένη. Για έμφαση μπορεί πριν την έκφραση να χρησιμοποιηθεί και το άιντεεεεεεε και για ακόμα μεγαλύτερη έμφαση να συνοδεύεται από χαρακτηριστική κίνηση παλινδρόμησης της χούφτας.

Με την έκφανση αυτή, συχνά χρησιμοποιείται ανάλογα με την περίσταση, ως συνώνυμη με άλλες εκφράσεις (χαμηλότερου και λαϊκότερου επιπέδου ασφαλώς) όπως άρες μάρες κουκουνάρες, άρτσι μπούρτζι και λουλάς, ό,τι να 'ναι να ‘χαμε να λέγαμε, καλά κρασιά, εδώ ο κόσμος καίγεται και το μουνί χτενίζεται ή σε διάφορους συνδυασμούς αυτών.

Σε κάθε περίπτωση χρησιμοποιείται ως σχόλιο σε κάποιο γεγονός ή κάποια δήλωση άλλου, σε έκφραση διαφωνίας, απαξίωσης, αποδοκιμασίας, περιφρόνησης, βδελυγμίας κ.λπ. ή και ως διαπίστωση πλήρους ασυνεννοησίας μεταξύ δύο ομιλητών.

1. Κλητική προσφώνηση, σαν να λέμε στα ελληνικά «τρόπος για να φωνάζεις κάποιον», τονιζόμενη όταν απευθύνεσαι:

• Σε κάτι που ζυγίζει 1000 κιλά (ποσότητα του ενός τόνου), δυνητικά και έναν χοντρό άθρωπα. Π1.
• Σε ένα ψάρι τόνο. Π2.

• Σε έναν τόνοαπ' αυτούς που μπαίνουν στις λέξεις πάνω από φωνήεντα για να δείξουν ποια είναι η συλλαβή με την έμφαση. Π3.

  1. Αντωνυμία («τον») με αύξηση («-ε») ως γλωσσικός ιδιωματισμός (τον χάνει - τονε χάνει, ρώτησέ τον - ρώτησέ τονε). Σε αυτή την μορφή συναντάται συχνά:

• Σε λαϊκές ρήσεις. Π4, 5.

• Σε μαντινάδες κι άλλες στιχουργικές μορφές και άσματα. Π6.
• Σε λογοτεχνικούς ιδιωματισμούς που απαγγέλλονται στα γήπεδα, αλλά ασφαλώς έχουν προεκτάσεις και στην καθομιλουμένη (μπινελίκι). Π7, 8.

Πρόκειται για το πρώτο (γνωστότερο, δημοφιλέστερο και περισσότερο χρησιμοποιούμενο) μέρος της παροιμίας: Του κώλου τα εννιάμερα - του πούτσου τα σαράντα.

Background / παρασκήνιο: Τα «εννιάμερα» και τα «σαράντα» είναι μνημόσυνα. Τα μνημόσυνα είναι τελετές που γίνονται στην μνήμη νεκρών και αφορούν σε τρισάγια και επιμνημόσυνες δεήσεις. Τρισάγιο γίνεται στο τριήμερο («τριήμερα») και στις εννιά ημέρες («εννιάμερα») από τον θάνατο του νεκρού, ενώ επιμνημόσυνη δέηση ψάλλεται στο «σαρανταήμερο» ή «στα σαράντα» (δηλαδή στις σαράντα ημέρες), στους τρεις μήνες («τρίμηνα»), στους έξι μήνες («εξάμηνα») και στο χρόνο (ετήσιο) από τον θάνατο καθώς και στα τρία χρόνια από την κηδεία.

Στο θέμα μας: Τα «εννιάμερα» γίνονται πριν τα «σαράντα». So, όταν τρώμε κόλλυβα για τα «εννιάμερα» του κώλου, ήδη τρώμε τα κόλλυβα για τα «σαράντα» του πούτσου. Τουτέστιν, πρώτα πεθαίνει ο πούτσος και μετά ο κώλος κι αυτό το ξέρει ο κόσμος όλος.

Επικρατεί, ο πιο θλιβερός θάνατος να είναι ο πρώτος, δηλαδή αυτός του πούτσου. Η θλίψη μας για τα «σαράντα» του πούτσου είναι μεγαλύτερη, κατά πολύ, από αυτή για τα «εννιάμερα» του κώλου.

Συνεπώς, η έκφραση «του κώλου τα εννιάμερα» αναφέρεται σε γεγονότα των οποίων η σημασία κρίνεται ως μικρή σχετικά, δεδομένου ότι υπάρχουν άλλα πολύ πιο σημαντικά για να κλάψει κανείς...

Και εδώ έρχεται και δένει ο παρών ορισμός με τον προηγούμενο (σπεκ στους προλαλήσαντες), όπου αναφέρεται μεταξύ άλλων:

«Χρησιμοποιείται ... για να δηλώσει κάτι ... ανάξιο λόγου, με μια δόση αγανάκτησης ή επιδεικτικής αδιαφορίας.»

Έχεις δίκιο, το ζητάς και δεν το βρίσκεις. Πας για μαλλί και βγαίνεις κουρεμένος:

...ξαφνικά ο αντικειμενικά κακός της ιστορίας σου εμφανίζει επιχειρήματα από το πουθενά, τόσο πειστικά, που ενδεχομένως πείθει ακόμα και σένα ότι αυτός έχει το δίκιο. Και εκεί που 'χεις το πάνω χέρι στη συζήτηση και πιστεύεις ότι θα έχει θετική έκβαση για σένα (σ.ς. και είσαι έτοιμος να γαμήσεις και να δείρεις μια και έχεις δίκιο και είναι η ευκαιρία σου για επικράτηση σε αυτό τον ανταγωνιστικό κόσμο), ξαφνικά βρίσκεσαι στην δυσάρεστη κατάσταση να απολογείσαι για τα αυτονόητα.

Εμ σε έψησε, εμ σε γυρνάει να ψηθείς κι από την άλλη. Εν ολίγοις, φέρνει την κατάσταση τούμπα, όπως ακριβώς γυρνάει ένας ψήστης τα μπιφτέκια να ψηθούν και από την άλλη πλευρά. Τούμπα τα μπιφτέκιααα.

Είναι μια εντελώς ενοχλητική κατάσταση (όταν το παίρνεις χαμπάρι τι παίχτηκε) γιατί μένεις μαλάκας, αλλά αν κάποια στιγμή ξεκολλήσεις καταλαβαίνεις το παράλογο του θέματος. Σε αυτή την περίπτωση τα παίρνεις στο κρανίο με τον άλλο και με τον εαυτό σου επίσης. Υπάρχει βέβαια και η περίπτωση να μην το πάρεις χαμπάρι, οπότε ψήστης ρουλζ (βλ. παράδειγμα).

Ομάδες υψηλού κινδύνου ως λεκτικοί ψήστες είναι κατά κύριο λόγο:

• δικηγόροι
• ζώδια του αέρα που το 'χουν το μπίρι-μπίρι (υδροχόοι, δίδυμοι και ζυγοί)
• γυναίκες (γενικώς το 'χουν λίγο παραπάνω οι γυναίκες γιατί αναντάμ παπαντάμ ο αγώνας προς επιβίωση σε ανδροκρατούμενες κοινωνίες τις έχει κάνει να ξέρουν να ελίσσονται)
• πούστρες (ομοίως με παραπάνω)

Σχετικά λήμματα (εμμέσως πλην σαφώς): Δηθενιά, Λέμε και καμια μαλακία να περνάει η ώρα

Θέλω να κάνω κάτι - θέλω όμως οι υπόλοιποι να νομίζουν ότι και καλά δεν θέλω, ώστε να τηρηθούν τα προσχήματα. (βλ. παράδειγμα #1 και #2)

Ή το αντίστροφο: δεν θέλω να κάνω κάτι – θέλω όμως οι υπόλοιποι να νομίζουν ότι και καλάθέλω ώστε να τηρηθούν τα προσχήματα. (βλ. παράδειγμα #3).

Πρόκειται για χαρακτηριστική περίπτωση θεάτρου, που παίζεται συχνά από απλούς θνητούς στα πλαίσια της προσπάθειας για κοινωνική αποδοχή - τα προσχήματα που λέγαμε.

Κι έτσι πολύ όμορφα, κάνω αυτό που θέλω, ή δεν κάνω αυτό που δεν θέλω, αλλά πάντα φταίνε οι κακές συγκυρίες, οι καταστάσεις, οι άλλοι που εμπλέκονται, ο Θεός και η κακούργα κοινωνία.

Κι όλοι ξέρουμε και κάνουμε ότι δεν ξέρουμε. Όμορφα. Έτς.

Τράκα:

• βούτηγμα τσιγάρου (αλλά και γενικά αντικειμένων ενδιαφέροντος) γιατί έτσι, χωρίς αντάλλαγμα, αντίτιμο ή επιστροφή. Ο τρακαδόρος δρα εκμεταλλευόμενος την ανοχή που προκύπτει από φιλική σχέση ή απλή έκπληξη στο θράσος που επιδεικνύει (περίπτωση 1). Σχετικά: Τρακαστράτος, αμάκα, Απόλλων, απόλλων τσιγάρα, τζαμπέισον, τζαμπαντάν.
• τρακάρισμα (συντόμευση): (μέινστριμ έννοια - επίσης με τη μορφή «τράκο») τροχαίο ατύχημα, σύγκρουση οχημάτων / απρόοπτη συνάντηση (περίπτωση 2).

σ.ς. Το λήμμα μεν υπάρχει στις τριανταφυλλιές όμως εδώ δίνει χαρακτηρισμό σλανγκ και ειδικά για την πρώτη έννοια από πάνω συμφωνώ, δεν θα πεις στον βρετανό αριστοκράτη αφεντικό σου του μπι «κύριε τάδε μου να σας κάνω μια τράκα» - αατα.

Η ευαίσθητη, η μη-μου-άπτου (με την καλή έννοια), η τρυφερή και εύθραυστη, η ευάλωτη, αυτή που το μουνάκι της είναι φτιαγμένο από ροδοπέταλα (μεταφορικώς).

Έχετε αγγίξει ποτέ τα πέταλα ενός τριαντάφυλλου να δείτε πόσο βελούδινη αίσθηση αφήνουν στις άκρες των δαχτύλων - και πόσο εύκολα ένας, έστω και ανεπαίσθητα, άτσαλος χειρισμός μπορεί να αφήσει γραμμή πάνω τους; Το τριαντάφυλλο είναι εκεί, ανάμεσα στα δάχτυλά σου, κάτω από τα χείλη σου, ευάλωτο στη βούλησή σου. Σε σένα μένει να αποφασίσεις αν θα του φερθείς με την απαλότητα που του αρμόζει και να απολαύσεις αυτό το λεπτό, ντελικάτο, αδιόρατα γλυκό άρωμα, ή όχι.

Τέτοιες γυναίκες τις προσέχουμε, τους φερόμαστε με φροντίδα, τρυφερότητα και χαδάκια. Αν τις πονέσεις, δεν θα ακούσεις γκρίνια, κλάμα ή επιθετική αντίδραση, θα δεις τα υγρά μάτια τους να σε κοιτούν, απλά. Γιατί η τριανταφυλλομούνα είναι μια πρώιμη έκδοση της αρχοντομούνας και μόνο με αυτήν μπορεί να συσχετιστεί ως -μούνα. Σο, δεν τις πονάς.

Τρομπλόν - κυριολεξία: Όπλο άμυνας που έκανε στράκες τον 17ο αι. με πλατύ στόμιο σαν τρομπέτα που φορτώνεται από μπροστά, οπότε οι χρήστες την πάλευαν με ό,τι να 'ναι, σφαίρες, πέτρες, καρφιά, θραύσματα γυαλιού κλπ. Στόχος δεν ήταν η μεγάλη εμβέλεια βολής, αλλά το μπραφ από κοντά που να γαμάει τα πρέκια σε όποιον τολμούσε να πλησιάσει, επειδή σίγουρα θα τον έπαιρνε κάτι από όλα αυτά που σκάγανε.

Τρομπλόν - παπουδοσλανγκιά: στην φράση «γίνομαι τρομπλόν» έχει αντίστοιχη σημασία με τα ντίρλα, σκνίπα, λιάρδα, φέτες, λιώμα κ.λπ. με την καλή την έννοια όμως. Δηλαδή, είμαι φτιαγμένος από τα ξίδια και γουστάρω τρελά, είμαι ωραίος, έχω πιει, είμαι γκολ και είμαι γαμάτος, χικ, όλοι μαζί παιδιά, γιοχοχό κι ένα μπουκάλι ρούμι.

Τολμηρός συσχετισμός των δύο εννοιών: ήπια τα πάντα όλα κι έχω φουσκώσει από χαρά τόσο, που είμαι έτοιμος να σκάσω στα μούτρα όποιου βρεθεί σε απόσταση βολής, μπουμ. Λέμε τώρα.