Definitions by poniroskylo (304)
Showing 271-280 from 304

Η κιμωλία. Κατά συνεκδοχή, η αγορά επί πιστώσει. Κι αυτό γιατί οι παλιοί ταβερνιάρηδες είχαν ένα μικρό μαύρο πίνακα –την πλάκα– και εκεί σημείωναν με κιμωλία, με το τεμπεσίρι, τα βερεσέδια των πελατών, τα χρωστούμενα.

Η λέξη έχει επιβιώσει (just) με αυτή την έννοια στην έκφραση γράφω τεμπεσίρι –θέλει να πει η έκφραση πως σημειώνω ότι κάτι μου χρωστάς αλλά είτε δεν με νοιάζει να το ξεπληρώσεις, γιατί είναι ασήμαντο, είτε ξέρω ότι δεν πρόκειται να το ξεπληρώσεις, γιατί είσαι μπαταχτσής.

Υπάρχει επίσης και η έκφραση εσύ έχεις την πλάκα, εσύ και το τεμπεσίρι –δηλαδή, όλα τα εργαλεία και τα ατού τα έχεις στα χέρια σου και κάνεις κουμάντο.

Η προέλευση της λέξης, όπως έχει ήδη πει ο vikar, είναι από το τούρκικο tebeşir που σημαίνει ακριβώς κιμωλία και η σαφώς πιο συνηθισμένη σημασία της είναι η κιμωλία του μπιλιάρδου.

Κάτι που έχει περάσει από μπλέντερ. Κυριολεκτικά, όχι μεταφορικά.

Τα πάντα μπορούν να περάσουν από μπλέντερ. Το έχει αποδείξει αυτό η εταιρεία κατασκευής μπλέντερ Blendtec στο καλτ σάιτ Will it blend;

(Ασίστ από τον ο αυτοκτονημένος. Εκ παραδρομής μάλλον είχε γράψει «να μπλεντεριστεί» στον ορισμό του λήμματος γκαβός, διορθώθηκε σε «να μπλενταριστεί» και μετά ανέβηκε και το λήμμα μπλενταρισμένος. Οπότε, μπλενταρισμένος με -α, μεταφορική σημασία, μπλεντερισμένος με -ε, κυριολεξία)

... αλλά δεν το λέω. Ξέρω πολύ καλά τι θέλω να πω, αλλά συγκρατούμαι, είμαι ανώτερος άνθρωπος, δίνω τόπο στην οργή, το καταπίνω και δεν το λέω και μπορείς να θεωρείς τον εαυτό σου ωσεκτουτού τυχερό.

Σε ό,τι αφορά τις χειρονομίες, ενώ στην περίπτωση της προσωρινής αμνησίας που πραγματεύεται ο jonas ο δείκτης όντως δείχνει προς το στόμα του ομιλούντος και ενίοτε ακουμπά ελαφρά το κάτω χείλος ή και τη γλώσσα, στην περίπτωση του καταπιεσμένου μπινελικίου παίζει αντίχειρας, με το νύχι προς τα μέσα, να ακουμπάει στιγμιαία στην άνω οδοντοστοιχία και να φεύγει προς τα μπρος - έρκος οδόντων κλπ.

Απαντάται συνήθως στον αόριστο - «εδώ το 'χα». Συνήθως επίσης, της φράσεως προηγείται το αχ ή το να.

Κραυγή. Δεν κυριολεκτεί. Δεν έχει σταθερή σημασία. Ανάλογα με την κατάσταση και τα συμφραζόμενα μπορεί να δηλώνει επιθετικότητα ή αγανάκτηση ή στέρηση ή κορεσμό ψυχής ή νοσταλγία. Ή, ό,τι άλλο θέλεις να βγάλεις από μέσα σου - ειδικά αν είσαι φαντάρος ή μετανάστης ή, γενικώς, κοντεύεις να πλαντάξεις.

Η αρχική χρήση της φράσης ήταν στο στρατό. Με την μορφή Αχ Μαρία, τα μπούτια σου την ξεκινούσε ο βαθμοφόρος, δίκην παραγγέλματος, και ακολουθούσαν οι φαντάροι για να κρατούν ρυθμό στο βήμα: ταν τατάτα τατά τα ταν ...

Την φράση, με αυτή τη μορφή, κατέγραψε ο Νικόλας Άσιμος στο τραγούδι «Καλέ Στρατιώτη», στο στέκι που είχε μετά τη Μεταπολίτευση του '74 στον Λευκό Πύργο στη Σαλονίκη (βλ. Παρ.1 και μήδι 1).

Πιο γνωστή είναι η φράση στην μορφή τα μπούτια σου Μαρία, όπως την είπε ο Τζίμης Πανούσης στο τραγούδι «Κάγκελα Παντού» στα μέσα της δεκαετίας του '80 (βλ. Παρ.2 και μήδι 2).

Γιατί Μαρία; Και γιατί τα μπούτια της;

Μαρία, εικάζω, γιατί είναι μάλλον το πιο συνηθισμένο γυναικείο όνομα στην Ελλάδα. Θα μπορούσε να είναι εξ ίσου εύκολα - και είναι - το κορίτσι της διπλανής πόρτας με το οποίο ο Έλληνας αρσενικός ονειρεύεται ν' ανοίξει σπίτι αλλά και η καραπουτανάρα που γουστάρει να την ξεσκίσει μέχρι εκεί που δεν παίρνει. Ιδανικά, βέβαια, η γυναίκα που κάνει και τα δύο - κάτι που ούτε η Αφροξυλάνθη (με την παραδοσιακή έννοια), ούτε η Λίλιαν μπορούν να συνδυάσουν. Το δε οικείο του ονόματος Μαρία κάνει και το όλο πράγμα πιο προσιτό.

Σε ό,τι αφορά τα μπούτια, σημειώνω απλώς ότι στα Ελληνικά η λέξη αυτή έχει πολύ εντονότερη σεξουαλική φόρτιση απ' ό,τι έχουν εξίσου κοινές λέξεις για τους μηρούς σε άλλες γλώσσες - π.χ. thighs στα αγγλικά, cuisses στα γαλλικά - βλ. και μπουτάρες, άνοιξε τα μπούτια της, ανοιχτομπούτω, πάλι δεν έκλεισε μπούτι όλη νύχτα, στα μπούτια τα γιαούρτια.

Λέξη γνωστή κυρίως από ρεμπέτικα τραγούδια - αναφέρεται και σε άνδρες και γυναίκες και, όπως λέει κι ο hodjas, σημαίνει αγαπητικός, αγαπητικιά. Θα έλεγα μάλιστα ότι είναι ο επίσημος γκόμενος, ή η επίσημη αγαπημένη, κατα πως τραγουδούσε κι ο μακαρίτης ο Μπιθικώτσης.

Είναι, βέβαια, τούρκικη λέξη, yavuklu και στα τούρκικα έχει ακόμα πιο συγκεκριμένη σημασία - είναι ο αρραβωνιαστικός, η αρραβωνιαστικιά, ο μνηστήρ και η μνηστή. Yavuklanmak είναι το ρήμα - αρραβωνιάζομαι.

Είναι ίσως η μόνη (;) λέξη που έχει περάσει στα Ελληνικά ως γένους αρσενικού αλλά με την κατάληξη -ου. Στο γνωστό φόρουμ rembetiko.gr είχε ανοίξει ένα φεγγάρι μια κουβέντα αν η λέξη είναι γένους αρσενικού η θηλυκού ή και τα δύο - τελικά, είναι και τα δύο όπως φαίνεται χαρακτηριστικά από το κάτωθι παραδοσιακό Χιώτικο ανέκδοτο - για την καταγραφή, δες εδώ:

«Μια γιαβουκλού (αρραβωνιασμένη) ήγραψεν του γιαβουκλού της, που ήλειπε στη ξενιτειά: «Εις υγείες και χαιρετίσματα εις ελόγου σου, Κωνσταντάρα μου. Και μάθε πως εψόφησεν η αγελάα μας τσ’ ο γάραός μας. Μα εμ πειράντζει Κωνσταντάρα μου, εσύ να ‘σαι καλά. Εσύ ‘σαι η’ η αγελάα μας τα’ ο γάραός μας».

Υπάρχει, τέλος, και το ποίημα του Νίκου Εγγονόπουλου με τον τίτλο «Γιαβουκλού» - δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Λέξη» το 1981.

Δες και σχετική αναφορά και το σχόλιο στο λήμμα ντερβίσης.

Όπου κλάνα, η κωλότρυπα. Και όπου μπουρί, αυστηρά το κλασικό μπουρί σόμπας πετρελαίου - όχι αυτά τα φλώρικα σωληνάκια των εξατμίσεων.

Ήγουν, θα σου κάνω την κλάνα μπουρί μεθερμηνεύεται ως θα σε γαμήσω τόσο άσχημα που η κωλότρυπα σου θ' ανοίξει και σε διάμετρο θα γίνει σα μπουρί - 6 ίντσες μίνιμουμ.

Εννοείται ότι θα το κάνω α) διότι είσαι τόσο παλιόπουστας που το αξίζεις και β) διότι μπορώ. Το subtext είναι ότι για να σου κάνω την κλάνα μπουρί έχω πούτσα που είναι μπουρί - και να πάτε οπωσδήποτε στο λήμμα να δείτε το βιντεάκι.

Απειλή που υπό κάπα σίγμα δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί - τουλάχιστον όχι χωρίς προσφυγή σε μηχανικά μέσα. Απειλή, όμως, που δεν πρέπει να την παίρνει κανείς αψήφιστα καθώς καθιστά πασίδηλη την οργή αυτού που την εκστομίζει, οργή που ψάχνει να εκτονωθεί, αν όχι σε γαμήσι τότε σε ξύλο (στον πουσταρά το θρύλο - άσχετο). Ίσως με κουτσαβάκικες καταβολές.

Πού εντάσσεται το θα σου κάνω την κλάνα μπουρί στην ευρύτερη γκάμα των απειλών που έχει ο ελληνόφωνος στη διάθεσή του σήμερα; Θα έλεγα ότι είναι:

• σαφώς πιο συγκεκριμένη από τα θα σου ξηγηθώ αλμυρό φυστίκι, θα σου 'ξηγήσω το όνειρο και θα σου χέσω το λιβανιστήρι
• πιο άμεση από το θα σου γαμήσω ό,τι έχεις και δεν έχεις !
• σε βάθος χρόνου, πιο οδυνηρή από το θα σου ισιώσω τα παΐδια
• πιο ρεαλιστική από το θα σου πιω το αίμα
• λιγότερο περίπλοκη από το θα σε γαμήσω με αμμοχάλικο

• ισοδύναμη με το θα σου κάνω τον κώλο φινιστρίνι - τηρουμένων των αναλογιών, βεβαίως, διότι ως γνωστόν στη θάλασσα όλα φαίνονται μεγαλύτερα.

  Στο σημείο αυτό, δείτε και το άρτι αναρτηθέν λήμμα μπουργάνα. Θα σου κάνω την κλάνα μπουργάνα ακούγεται έτι ισχυρότερο - άσε δε που έχει και ρίμα. Ατυχώς, όμως, δεν λέγεται - απ' όσο ξέρω. Το χαρακτηρίζω χαμένη ευκαιρία.

Υπάρχει και μια βαριάντα σε παθητική διάθεση: μου έγινε η κλάνα μπουρί. Δεν κυριολεκτεί. Έχει εφαρμογή σε περιπτώσεις που κάποιος (παλιόπουστας) μας ταλαιπώρησε υπέρ το δέον, μας τρέλανε στο καψώνι, μας ξεπάτωσε.

Έχω τον απόλυτο έλεγχο του τηλεκοντρόλ και επιλέγω κανάλια κατά το δοκούν.

Αργκό της ψαροταβέρνας.

Ψάρι πλατύ σεβαστού μεγέθους. Παντόφλες χαρακτηρίζονται ιδιαίτερα οι γλώσσες, ενίοτε και οι τσιπούρες. Σε μπόι παντόφλας, πανάκριβα είδη πλέον.

Παραπέμπει στην κλασική σπιτική παντόφλα, ξώφτερνη αλλά κλειστή μπροστά, χωρίς τακούνι.

στειλιάρι, στυλιάρι

Αργκό της ψαραγοράς.

Κατά πρώτο λόγο αναφέρεται σε μεγάλο κεφαλόπουλo ή σκουμπρί. Μπορεί να το πουν και για λαυράκια και γοφάρια. Είναι όλα στενόμακρα ψάρια κι αν είναι ψωμωμένα και φρέσκα - άρα σφιχτά - μοιάζουν με στειλιάρια. Με λίγη φαντασία. Όπως και άλλα πράγματα.

Περιέχει μια υγιή δόση υπερβολής.

Ο,τιδήποτε υπερμεγέθες και ειδικότερα, στην αργκό της ερασιτεχνικής αλιείας, το μεγάλο ψάρι.

ΟΚ, το πολύ μεγάλο ψάρι. Το ψάρι για φωτογραφία. Το ψάρι που πήρε το Νόμπελ το '54 μαζί με τον Γέρο και τη Θάλασσα. Τηρουμένων των αναλογιών για τα Ελληνικά νερά.

Περιέχει, εξ ορισμού, την υπερβολή. Τέρας είναι το Κράκεν και ο Λεβιαθάν, άντε και το γατόψαρο των 293 κιλών που έπιασαν (και έφαγαν) στην Ταϊλάνδη. Μια συναγρίδα, έστω οχτάκιλη, τέρας δεν είναι. Είναι ένα καθώς πρέπει γεύμα.

Απαντάται και ως τέρατο.