Tagged definitions (12)
Showing 1-10 from 12

Το μπουζούκι είναι ένα έγχορδο μουσικό όργανο, με ρίζες από την Αρχαία Ελλάδα (θεωρείται απόγονος της πανδούρας –πληροφορίες εδώ) και πολλά ερεθίσματα από την ανατολή (κυρίως από την περίοδο της τουρκοκρατίας). Βέβαια, είναι αυτονόητο ότι το συγκεκριμένο λήμμα δεν αναφέρεται στο όργανο αυτό στον πληθυντικό αριθμό.

Κι αυτό γιατί, η λέξη αυτή ζει ανάμεσά μας για να περιγράψει λιτά, λακωνικά και εύστοχα τα νυχτερινά κέντρα στα οποία –και όσον αφορά τα μουσικά όργανα– κύριος πρωταγωνιστής είναι το μπουζούκι.

Κάθε κλασσικός Ελληναράς (καθώς και e-λληνάρας ή e-λληναράς τολμώ να πω, εφόσον κάποια πράγματα είναι αναλλοίωτα στο πέρασμα των ετών), που σέβεται τον εαυτό του, επισκέπτεται αυτού του είδους μουσικές στέγες προκειμένου, αφενός να διασκεδάσει (όχι τόσο με τα μουσικά ακούσματα, όσο με το τρίπτυχο ποτό-γυναίκες-χαβαλές) και αφεδύο για να πουλήσει μούρη στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον του.

Από την λέξη αυτή προκύπτουν αρκετοί παράγωγοι slang όροι, όπως οι παρακάτω ήδη υπάρχοντες ορισμοί: μπουζουκλερί, μπουζουκοδάνειο, μπουζουκομάγαζα, μπουζουκομούνι κ.ά.

Σε καμία περίπτωση ο παραπάνω ορισμός δεν υποτιμά το μπουζούκι ως όργανο. Είναι δεδομένο ότι είναι ένα από τα πλέον εκφραστικά όργανα και μία κύρια πηγή έμπνευσης και ψυχισμού των Ελλήνων. Είδη όπως το γνήσιο λαϊκό και το ρεμπέτικο (που χρησιμοποιείται κυρίως αυτό το όργανο) είναι κάτι παραπάνω από αξιοσέβαστα για όλους μας.

Επίσης, όπως τόνισα και παραπάνω, το μπουζούκι είναι ναι μεν το πρώτο από τα όργανα σε τέτοιου είδους κέντρα, αλλά σε καμία περίπτωση ο κεντρικός πρωταγωνιστής. Γιατί πολύ απλά, βασικός πρωταγωνιστής ή πρωταγωνίστρια για να γίνω πιο συγκεκριμένος, είναι η τουλάχιστον μία αοιδός (τις περισσότερες φορές και πολλές περισσότερες) που έχουν από φωνή μουνί κι από μουνί φωνάρα. Οι συγκεκριμένες αποτελούν πόλο έλξης για μεγάλο αριθμό των ανδρών παρευρισκομένων σε τέτοια κέντρα. (Βλέπε φώτος).

Όρος της ιδιολέκτου των μουσικών. Σημαίνει παίζουμε χωρίς παρτιτούρα, από μνήμης. Τώρα γιατί Γαλλία και όχι κάτι άλλο δεν είναι σαφές αλλά, καλλιτέχνες είναι αυτοί, κάτι θα βλέπουν που εμείς όχι...

Το σχετικό πρόσταγμα του επικεφαλής είναι: «Πάμε Γαλλία».

Παγιωμένος όρος της ιδιολέκτου των μουσικών που παίζουν κάποιο όργανο. Δηλώνει την βασική περιποίηση και συντήρηση του οργάνου που πρέπει να γίνεται μετά από κάθε παράσταση ή και περιοδικά.

Για παράδειγμα, το μπάνιο-ξύρισμα μιας κιθάρας περιλαμβάνει γενικό καθάρισμα από σκόνες, στάχτες τσιγάρων, λουλούδια και άμμο που χώθηκαν στο ηχείο της (ανάλογα με το που θα κληθεί ο φουκαράς καλλιτέχνης να βγάλει το νυχτοκάματο του τρόμου), γυάλισμα των τάστων και προσεκτικό πέρασμα με ειδικά λάδια. Η αφοσίωση του μουσικού την ώρα της διαδικασίας έχει κάτι το ερωτικό για όποιον είχε την τύχη να την παρακολουθήσει. Η τυχόν αλλαγή ταλαιπωρημένων χορδών μάλλον δεν εντάσσεται στην αναλυόμενη έκφραση.

Διακρίνεται από το σέρβις του οργάνου το οποίο γίνεται μετά από πολλά μουσικά «χιλιόμετρα» προς αποκατάσταση του σχήματος του σκαριού και των υλικών.

Τουρκογενές επιφώνημα κυρίως προτρεπτικό κινήσεως, με θετικό ή αρνητικό περιεχόμενο. Προέρχεται από το τούρκικο Ya Allah (παλιότερα στρατιωτικό πρόσταγμα εφόδου στο όνομα του Μεγαλοδύναμου, όπως γιουρούσι-γιούρου-γιάγμα κ.λπ. και νεωστί: Για τ’ όνομα του Θεού, άντε στην ευχή του Θεού κ.α. αντίστοιχα στα εγκλέζικα Jesus Christ, by Jove, Godspeed, κέλτικα Begorrah, ιταλικά Dio Santo, ισπανικά por Dios, γερμανικά zum Donnawetter/um Gotteswillen κ.λπ.). Οι Τούρκοι σταμπουλούδες ταρίφες (που οδηγούσαν τα Μουράτ=Φίατ ταξί αυτοκίνητα), το χρησιμοποιούν κατά κόρον, εν είδει «άιντε, κουνήσου μαλάκα ξημερώσαμε!» (δηλ. ντούρ!/γκίτ!).

Όπως και με πολλές άλλες τούρκικες λέξεις, συμβαίνει να συμφύρεται η έννοια της με αντίστοιχη εν μέρει ομόηχη ελληνική δηλ. γιάλα - για έλα < έρχομαι (όπως π.χ. μέραμπα - καλημέρα, μπρε - μωρέ / βρε / ρε / ορέ Ρούμελη-Μοριάς / βορέ Κεφαλλονιά κ.λπ)., ώστε συχνά να αλλοιώνεται τεχνηέντως η ετυμολογία τους. Ομοίως, οι απόψεις για την προέλευση του προτρεπτικού μορίου ά(ι)ντε διίστανται: Προέρχεται από το ιταλο-ισπανικό andar(e) (προστακτική: anda!=περπάτα, προχώρα) ή από το τούρκικο hayti = άντε / μπρος (π.χ. hayti bacalum = άντε να δούμε); Μάλλον το δεύτερο.

Στην Ελλάδα σχετίζεται περισσότερο με τα τσακίσματα του ρεμπέτικου, δηλαδή είτε ως επιφώνημα επιδοκιμασίας για τις τσαλκάντζες του τραγουδιάρη (π.χ. Έλα, άντε, δώσ' του, αμάν-αμάν τα βεραμάν, ωχαμάνα άλα της, ολούρμι, γιαχαμπίμπι, έτσι, γκιουζελίμ, αυτά είναι, ώπα, γειά σου, ντιριντάχτα, να μου ζήσεις, μπιραλλάχ, σσσσσ... κ.λπ.), είτε ως προτροπή προς χορευτή, να φέρει τις βόλτες του με όμορφες (αλλά απέριττες) φιγούρες. Αξιοσημείωτο είναι, ότι παλιότερα σφύριζαν χαρούμενα οι θαμώνες των καφωδείων κι ακόμη παλιότερα έριχναν και πιστολιές στον αέρα (ή στο ταβάνι), σαν την Άγρια Δύση!

Εκτός της συνηθισμένης χρήσης του, το νατουραλιζέ ελληνικό πλέον «γιάλα» (εκ του υποτιθέμενου «έλα»), συνέχισε και μετά το ’50 να προσφωνεί ειρωνικά τους βλαχόμαγκες, που σηκώνονταν να τσουρο-χορέψουν (βλ. γιέλλλα!). Συγκεκριμένα, ο Τσιτσάνης το’ λεγε συχνά είτε κοροϊδευτικά, είτε γιατί έτσι του 'βγαινε αφού ήταν από τα Τρίκαλα κι οι Πειραιώτες ρεμπέτες τον αποκαλούσαν υποτιμητικά «Βλάχο» ή «Πονηρό» ή «Τσίλα» (=Βασίλης στα βλάχικα), καθώς έσκωπταν όσους έμπαιναν στο ταράφι και δεν προέρχονταν από 3-4 πόλεις (λιμάνια) που διέθεταν βιομηχανικό υποπρολεταριάτο.

Τέλος, σημειωτέον ότι υφίσταται και νεο-κουτούκι με τη λογοπαιγνιώδη επωνυμία «Πάμε γι’ άλλα», στα Εξάρχεια.

Σχετικά με την μουσική:

1. Η κονσέρβα αναφέρεται σε ένα στάνταρ ρεπερτόριο συγκροτήματος, ορχήστρας, συνόλου, ή μεμονωμένου μουσικού το οποίο δεν ανανεώνεται, αλλά απλά αναπαράγεται αυτούσιο σε ζωντανό περιβάλλον, συχνά δε χωρίς να αλλάζει ούτε καν η σειρά εκτέλεσης των κομματιών. Και ενίοτε κρατάει χρόνια αυτή η κολώνια...

Οι λόγοι που μπορούν να οδηγήσουν ένα συγκρότημα σε αυτή την κατάσταση ποικίλλουν. Άλλες φορές είναι καθαρά απώλεια έμπνευσης ή ευελιξίας των μελών του (ή του μεμονωμένου μουσικού), άλλες φορές είναι απλά βαρεμάρα (ιδιαίτερα αν υπάρχουν αρκετά χρόνια ζωής στις μουσικές πιάτσες), άλλες φορές είναι το ζήτημα είναι καθαρά εμπορικό (όπως στις περιπτώσεις μουσικών που παίζουν σε εκδηλώσεις, συνεστιάσεις, γάμους, μπαράκια, ξενοδοχεία κλπ.). Κάποιοι την βλέπουν τη δουλειά και απομακρύνονται, άλλοι επιμένουν στο ίδιο μοτίβο μετατρέποντας εν τέλει το μουσικό λειτούργημα σε μία εντελώς μηχανική δουλειά που δεν αποφέρει πλέον κανένα δημιουργικό όφελος, αλλά μόνο χρηματικό. Ή, απλά, τη μούρη του να λες ότι «παίζω 30 χρόνια και τα 'χω κάνει όλα».

1. Σχετικά με ντιτζέι ή έτοιμες ηχογραφήσεις: η κονσέρβα δηλώνει είτε το ετοιματζίδικο πρόγραμμα ενός ντιτζέι (και καλά τώρα, γιατί όλοι νομίζουν πως ο ντιτζέι το μόνο που έχει να κάνει είναι απλά να αλλάζει σιντί και να επιλέγει κομμάτια -και πάρα μα πάρα πολλοί δηλώνουν ντιτζέι κάνοντας ακριβώς αυτό και μόνο αυτό) με ελληνικό και/ή ξένο ρεπερτόριο, ή την χρήση ετοιματζίδικης μουσικής σε καταστάσεις όπου παραδοσιακά επιβάλλεται η παρουσία μίας ορχήστρας (π.χ. παραδοσιακοί γάμοι με κλαρίνα και νησιώτικα από σιντί).

Βέβαια για να λέμε τα πράγματα με τ' όνομά τους, πολλοί θεωρούν την (κατά την γνώμη του συντάκτη) επιβεβλημένη παρουσία ορχήστρας ως κάτι όχι απλά δευτερεύον, αλλά ούτε καν τριτεύον (άσε που οι γαμιάτικες ορχήστρες κοστίζουν τα κέρατά τους), αλλά τι να λέμε τώρα...

Έκφραση που υποδηλώνει την ζημιά που υφίστανται τα ηχεία υψηλών συχνοτήτων (πρίμα) όταν αναπαράγουν ήχους σε υπερβολικά μεγάλη ένταση.

Ο τζουράς.

Νυκτό μουσικό όργανο, οκτάχορδο ή εξάχορδο. Έχει μανίκι και κεφαλάρι μπουζουκιού αλλά μικρότερο σκάφος, περίπου διπλάσιο από τον μπαγλαμά. Κατασκευάζεται από τα ίδια υλικά και με παρόμοιες τεχνικές με το μπουζούκι.

Ο ήχος του θυμίζει μπουζούκι αλλά έχει τη δική του ιδιαίτερη χροιά, γι' αυτό ο τζουράς έχει κατακτήσει την θέση που έχει σήμερα στην ελληνική λαϊκή ορχήστρα.

Μαγαζί τύπου κλαμπ ή μπαρ που εξειδικεύεται στην διοργάνωση και πραγματοποίηση συναυλιών (live < λάιβ στο ελληνικότερο).

Η διαφορά του κατ' εξοχήν λαϊβάδικου σε σχέση με τα διάφορα μπαράκια ή κλαμπάκια που διοργανώνουν περιστασιακές εμφανίσεις μουσικών ή συγκροτημάτων, έγκειται στην ειδική διαμόρφωση του χώρου (ύπαρξη σκηνής, υπερυψωμένης ή στο επίπεδο του πατώματος) έναντι της δημιουργίας χώρου μέσω της αφαίρεσης τραπεζιών, πάγκων, καναπέδων στα δεύτερα, καθώς και στον ιδιόκτητο ηχητικό και μουσικό εξοπλισμό (π.χ. ολοκληρωμένο σετ ντραμς, ενισχυτές, κονσόλες, P.A. κλπ συναφή), αν και το δεύτερο δεν αποτελεί πάντα κανόνα. Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό είναι τ' ότι στις περισσότερες περιπτώσεις δεν έχουν στάνταρ εβδομαδιαίο πρόγραμμα εμφανίσεων, αλλά φιλοξενούν διάφορες διοργανώσεις, συχνά με συνεχή ροή διαφορετικών συναυλιών.

Τα λαϊβάδικα δεν περιορίζονται σε συναυλίες συγκεκριμένων μουσικών ιδιωμάτων, αν και στα καθ' ημάς ασχολούνται περισσότερο με ροκ / μέταλ και έντεχνη ελληνική μουσική. Πρέπει επίσης να αναφερθεί τ' ότι όσον αφορά το σκέλος της παροχής αλκοολούχων, τα λαϊβάδικα δεν διαφέρουν σχεδόν σε τίποτα απ' τα παραδοσιακά κλαμπάκια-μπαράκια-ελληνάδικα, είτε ως προς τις τιμές και την ακρίβεια, είτε ως προς την ποιότητα - η μπόμπα πάει σύννεφο και στα μεν και στα δε.

Οι ιδιοκτήτες των μαγαζιών αυτών λέγονται λαϊβάδες.

Αναφερόμεθα στην λεγόμενη ψευτοφωνή (άκα φαλτσέτο): την ενίοτε εκνευριστική τεχνική του να τραγουδά κάποιος μερικές οκτάβες πιο ψηλά από το κανονικό εύρος της φωνής του.

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις ψεύτικων λαρυγγισμών: τα τσιριχτά dream-on! dream-on! του Steven Tyler των Aerosmith, τα ποντικοειδή stayin' alive - stayin' alive των Bee Gees και τα living in a material world της πρώιμης Θεοτόκου, οι γκλαμουροροκιές του Freddie Mercury και του ανιψιού του Mika, οι πάσης φύσεως καφρομεταλλισμοί.

Πιο ανατολικά του Μισσισσιπή, ψεύτικες συχνά συνοδεύουν municipal κλαρίνα, νταλαροιειδείς ψευτοφωνές πλουμίζουν μπουζουκοροκιές, ακόμα και ο καληνυχτάκιας Laurent Petit-Couteau ψεύτικα ρωτάει το αντικείμενο του πόθου του εάν κοιμάται μαζί με τον γάτο της, ή εάν μ' άλλον αν στο κρεβάτι τον αλλάζει, κατσιμηχέσω!

Διεθνιστί: falsetto.

Σαπόρτ (αγγλ. support) καλείται το συγκρότημα που εμφανίζεται πριν από την κύρια μπάντα της βραδιάς, η οποία και αποτελεί το μεγάλο όνομα της συνολικής διοργάνωσης. Ή, όπως λέγεται σε αυτές τις περιπτώσεις, το σαπόρτ συγκρότημα είναι αυτό που ανοίγει τη συναυλία.

Σκοπός του σαπόρτ είναι τυπικά να προλογίσει την μπάντα, να αποτελέσει δηλαδή την εισαγωγή της εκδήλωσης πριν από την μεγάλη ατραξιόν της βραδιάς, εξυπηρετώντας έτσι διάφορους σκοπούς: αφενός γεμίζει ικανοποιητικά το ευρύτερο πρόγραμμα της βραδιάς, δίνοντας στον θεατή την αίσθηση και την ικανοποίηση ότι έχει παρακολουθήσει ένα ολοκληρωμένο θέαμα, αφετέρου προσφέρει στα συγκροτήματα την ευκαιρία να παρουσιάσουν το υλικό τους σ' ένα ευρύτερο κοινό, παρέχοντας έτσι στους θεατές την ευκαιρία να γνωρίσουν νέες μπάντες, και να ακούσουν νέους ήχους και νέους θορύβους.

Βέβαια, η παραπάνω παράγραφος αποτελεί την πολιτικώς ορθή άποψη περί των σαπόρτ σχημάτων. Υπάρχει και μία άλλη άποψη που υποστηρίζει ότι οι σαπόρτ μπάντες βρίσκονται στο πρόγραμμα προκειμένου να αναδεικνύεται η υπεροχή του κυρίου ονόματος της διοργάνωσης. Μ' άλλα λόγια, η παρουσία του σαπόρτ υφίσταται ως μέτρο σύγκρισης, ανάλογα πάντα με την περίσταση: ερασιτέχνες και επαγγελματίες, ανερχόμενοι και καταξιωμένοι, ντόπιοι και ξένοι, παιχταράδες και wannabes, κ.ο.κ. Η αντίληψη αυτή πολλές φορές ενισχύεται από την συμπεριφορά των διοργανωτών απέναντι στα σαπόρτ σχήματα: λιγότερος χρόνος για soundcheck ή και καθόλου soundcheck, απουσία βασικών παροχών (το καμαρίνι το διαγράφουμε στο 90% των περιπτώσεων), γενικότερη αδιαφορία και απαξίωση και πάει λέγοντας. Πολλές φορές βέβαια αυτό δεν έχει να κάνει με εμπάθεια εκ μέρους των διοργανωτών. Οι λαϊβάδες, όντας επιχειρηματίες, ενδιαφέρονται κατά κύριο λόγο να κόψουν εισιτήρια και αυτό το έχουνε ήδη πετύχει με το μεγάλο όνομα. Ως εκ τούτου, τα υπόλοιπα δεν είναι παρά μικρολεπτομέρειες. Το σωστό βέβαια να λέγεται: υπάρχουν και λαϊβάδες που συμπεριφέρονται εξίσου ισότιμα (βλέπε: επαγγελματικά) σε όλα τα σχήματα της βραδιάς. Το ίδιο, ευτυχώς, ισχύει και για αρκετούς ηχολήπτες.

Υπάρχουν ωστόσο και περιπτώσεις όπου, παρά τις αντιξοότητες, τα σαπόρτ σχήματα φέρνουν τούμπα τα μπιφτέκια και αποδεικνύονται όχι μόνο άξια της περίστασης, όχι μόνο κερδίζουν τις εντυπώσεις και την εκτίμηση του κόσμου, αλλά αποδεικνύονται και πολύ καλύτερα από τους κράχτες της βραδιάς. Δυστυχώς όμως, αυτό δεν συνεπάγεται πάντα ενίσχυση του κύρους τους ως μπάντα, παρά μόνο σε ελάχιστες περιπτώσεις. Τα αταβιστικά αντανακλαστικά του κοινού απέναντι στους «διάσημους» της βραδιάς συνήθως υπερισχύουν, ακόμη και μετά το πέρας της συναυλίας.

Η απήχηση και η προσέλευση των σαπόρτ σχημάτων σε περιπτώσεις συναυλιών που δεν περιλαμβάνουν σχήματα του εξωτερικού ή διάσημες μπάντες του εσωτερικού (βλέπε: μεγάλα ονόματα) είναι αντιστρόφως ανάλογη της σειράς με την οποία θα εμφανιστούν. Επειδή στις περισσότερες συναυλίες τέτοιου τύπου το κοινό απαρτίζεται από φίλους / συγγενείς / γκόμενες των σχημάτων που εμφανίζονται και λιγότερο από μουσικόφιλους (οι οποίοι εξ ορισμού θα κάτσουν να παρακολουθήσουν τη συναυλία μέχρι τέλους), το αν το σχήμα που εμφανίζεται θα έχει κοινό ή όχι (πέραν των προαναφερθέντων σταντέθεατών) εξαρτάται από την ώρα που θα βγει: αν βγει πρώτο η τελευταίο τότε πούλο, είτε γιατί στην πρώτη περίπτωση γενικά ελάχιστοι πάνε από την αρχή της συναυλίας, είτε επειδή η ώρα εμφάνισης στη δεύτερη περίπτωση είναι περασμένη, οπότε και οι περισσότεροι έχουν ήδη φύγει ή για άφτερ, ή για να προλάβουν τα τελευταία δρομολόγια των μέσων συγκοινωνίας. Συνήθως, η καλύτερη θέση, συχνά με αναπρογραμματισμό της όλης διοργάνωσης, πλειστάκις αυθαίρετο και της τελευταίας στιγμής, και έπειτα από γερούς (έως ακραίους) καυγάδες, είναι στη μέση του line-up της βραδιάς, δηλαδή δεύτερο ή τρίτο συγκρότημα σε σειρά εμφάνισης, ανάλογα με το πόσα συγκροτήματα παίζουν. Οι θέσεις αυτές είναι συνήθως σιγουράντζες και με εγγυημένη προσέλευση -το αν βέβαια γενικά μετράει η μπάντα βάσει αντικειμενικών (ή ό,τι) κριτηρίων είναι αλλουνού παπά ευαγγέλιο.

Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί ότι τα παραπάνω τίθενται σε πολύ γενικά πλαίσια. Οι συναυλίες, όντας κοινωνικά (πρωτίστως) και πολιτιστικά (δευτερευόντως) συμβάντα, πού και πού δεν ακολουθούν καμία πεπατημένη. Αυτό σημαίνει ότι όντως υπάρχουν, καθόλου σπάνια μάλιστα, εκείνες οι μαγικές βραδιές όπου ο κόσμος είναι πολύς, καλός, και γουστάρει, ο ήχος είναι εξαιρετικός, και η μπάντα βρίσκεται σε μεγάλα κέφια, τα δίνει όλα και με το παραπάνω και όλοι επιστρέφουν στα σπίτια τους ευχαριστημένοι και με όμορφες αναμνήσεις από τη βραδιά. Το μυστικό, εν τέλει, είναι ένα: καλή συναυλία σημαίνει να παίζεις με την ίδια ενέργεια και ενθουσιασμό. είτε εμφανίζεσαι στο μπαράκι της γειτονιάς σου, είτε στο πιο άρτιο και διάσημο λαϊβάδικο της χώρας σου. Τίποτε άλλο.

Βλ. και σαπορτάρω.