Η φράση σημαίνει είμαι άκρως επιφυλακτικός, φοβάμαι και τον κώλο μου. Την πρωτάκουσα προς το τέλος της δεκαετίας του '80, όταν ο φόβος για το AIDS είχε φτάσει σε επίπεδα υστερίας.
Τώρα με το AIDS, μαλακία ...και με καπότα!
(Όπως την πρωτάκουσα από το Μανώλη, έναν αυθεντικό λαϊκό άνθρωπο με έμφυτο χιούμορ, χωρίς επιτήδευση και "δήθεν".)
Got a better definition? Add it!
έμπος (το)
Χαμηλή νέφωση, προμήνυμα βροχής (στη ντοπιολαλιά της Κύθνου). Από μια μικρή έρευνα στο γούγλη, βρήκα ότι, στην μεν Κρήτη, σημαίνει ομίχλη, στη δε Λευκάδα, καταρρακτώδη βροχή, δηλαδή παρεμφερείς έννοιες. Αγνώστου (σε μένα) ετυμολογίας. Πάντως, και στα τρία αυτά μέρη, είχαμε κάποιους αιώνες ενετοκρατίας. Αυτό ίσως μπορεί να δώσει κάποια κατεύθυνση στην αναζήτηση πιθανής προέλευσης και ετυμολογίας. Ευπρόσδεκτη κάθε βοήθεια από γνωρίζοντες περισσότερα.
Είχε ένα έμπος, μιά μαυρίλα,ένα κακό, εκεί, κατά το Πετροβούνι. Έσμιξ' ο ουρανός κι η γης."Τρεχάτε να σπηλιώσουμε*!" φώναξε ο πάππους. Ίσα-ίσα που προλάβαμε να μπούμε στο κελί** και τό 'φερε σαρανταπόταμο!
*σπηλιώνω: βρίσκω καταφύγιο από τη βροχή (στη ντοπιολαλιά της Κύθνου)
**κελί: αγροικία από ξερολιθιά για χρήση από ανθρώπους και ζώα.
Got a better definition? Add it!
Θαλασσινός "τόπος" που δεν έχει ψαρευτεί για κάποιο διάστημα και ως εκ τούτου "πολλά υποσχόμενος" (στις μέρες μας υπάρχει μόνο στα όνειρα και τη φαντασία μας). Την άκουγα στα παιδικά μου χρόνια από τον παππού μου, τον καπτα-Μήτσο, κάποιες φορές που ετοιμαζόμαστε να πάμε για ψάρεμα. Πιθανή ετυμολογία από το αμάλαγος: αγνός, ανέγγικτος, παρθένος.
Θα πάμε να ζώσουμε το κάβο της τραμουντάνας*. Είχε δεκαπέντε μέρες γερό μελτέμι και είναι αμαλαγιά!
*τραμουντάνα: ο βόρειος άνεμος (από το ιταλικό tramontana, προερχόμενο από το λατινικό trans montanus: δια του όρους)
Got a better definition? Add it!
Το ποτ-πουρί είναι συλλογή (ομοειδών, κατά προτίμησιν) ασμάτων, αδομένων εν σειρά και άνευ διακοπής, συνοδεία κιθάρας συνήθως, του τύπου τρίο Ατένε, τρίο Γκιτάρα, αφοι Τζαβάρα, αφοι Κατσάμπα και οι τοιούτοι. Εκ του γαλλικού pot-pourri, κατά κυριολεξίαν "πλήρες δοχείον". Δεν πρέπει να συγχέονται με το δοχείον νυκτός (το γνωστόν εις τους παλαιοτέρους καθοίκι) μολονότι άδονται (και αυτά) κατά τας νυκτερινάς ώρας. Εις τα καθ' ημάς "πλαίει-λιστ λάιβ". (Καμμία σχέσις με το "πνέει τα λοίσθια", παρά το προχωρημένον της ηλικίας τραγουδιστών και κοινού).
Ενίοτε η συλλογή δεν περιέχει ομοειδή άσματα, λόγω σχετικών απαιτήσεων του κοινού. Εν τούτοις, όλα (από παπαλάμπραινα, μέχρι μπέσαμε μούτσο) εκτελούνται καθ' όμοιον τρόπον. Εις την περίπτωσιν αυτήν έχομεν ποτ-πουρέ ή παπαχελληνιστί μέλτινγκ-ποτ.
Τέλος οι θαμώνες νυκτερινών κέντρων τοιούτου μουσικού είδους, λόγω του προκεχωρημένου της ηλικίας, αποκαλούνται ποτ-πουρά.
-Τι να σου πω Ευτέρπη μου! Πήγαμε στη χοροεσπερίδα του συλλόγου ραχητικών,
-Έχουν σύλλογο τα ραχητικά;
-Όχι καλέ, από την Άνω Ραχούλα, το χωριό της Δωροθέας. Τραγούδησαν τα Κατσαμπάκια, ένα ποτ-πουρί, τί παπαλάμπραινα, τί μάτια μπλέ, τι κουκουρουκουκού,
-ποτ-πουρέ, τότε. Και ποιοί ήσασταν;
-Ολη η παρέα απ' το ΚΑΠΗ!
-Κατάλαβα, ποτ-πουρά!
Got a better definition? Add it!
Παράφραση του αρχαίου ρητού "το τερπνόν μετά του ωφελίμου". Στη "προκυμαία περίπτωση", το ρητό μας αναφέρεται σε κυρία η οποία, φρονίμως ποιούσα, απολαμβάνει τα θέλγητρα του νεαρού εραστού, άνευ απωλείας των, εκ της συζυγικής σχέσεως απορρεόντων, ωφελημάτων.
Είδες τεκνό που κυκλοφορεί η Μπέτυ; Τι έγινε, χώρισε με τον άντρα της;
Τι λες τώρα; Και ν' αφήσει τη βίλα, το σκάφος και τα λούσα; Το τεκνό μετά του ωφελίμου χρυσό μου!
Got a better definition? Add it!
Άλλη μια "ποιητική" έκφραση από την Κύθνο, που σημαίνει δεν κάνω τίποτα, κωλοβαράω ή ασχολούμαι με κάτι, ανάξιο λόγου ή χωρίς αποτέλεσμα.
-Άστα μωρή Αννεζίνα, θα τα καθαρίσει η Μαρία!
-Ναι, αμή*! Θα κάμει τον άνεμο κουβάρι η ανεπρόκοπη!
*αμή: αμέ
-Είδα το Γιαννούλη στο χωράφι σας και πολεμούσε κατιτίς, μα δε κατάλαβα ηντά'κανε**.
Ήντα νά 'κανε ο άχρηστος! Τον άνεμο κουβάρι!
** ηντά'κανε: τι έκανε (η πλήρης έκφραση είναι "ήντα έκανε", αλλά με την έκθλιψη του τονιζόμενου "ε" ο τόνος του "η"κατεβαίνει στην επόμενη συλλαβή, όπως στο γνωστό Ναξιώτικο τραγούδι: "... ήντα σού'καμα κ' ηντά'χεις..." Ο ρυθμός στον καθημερινό λόγο, όπως αναφέρεται και στον πολύ ενδιαφέροντα διάλογο που ακολουθεί το λήμμα μανάβης.
Got a better definition? Add it!
Ενέργεια, κατάσταση, εργασία, φάση με μεγάλο ρίσκο, υψηλού κινδύνου.
Περάσαμε τον Καβοντόρο με εφτάρι σ' αυτό εδώ το καρυδότσουφλο! Σκέτο σμερνοτσίμπουκο!
Δεν ξαναμπαίνω στ' αμάξι του! Ούτε γράμμα δεν στέλνω! Ρε αυτός είναι δημόσιος κίνδυνος! Δε χαμπαριάζει, τον δίνει πίπα σε σμέρνα!
Επίσης αναφέρεται σε πεολειχία με υπερβολική χρήση οδόντων.
Μού'κανε ένα σμερνοτσίμπουκο η "έτσι", μιλάμε μου τον έγδαρε!
Got a better definition? Add it!
Άλλη μια λέξη από το πλούσιο λεξιλόγιο του Στεφάκια που σημαίνει τον "εκ των όπισθεν ωθούμενον", τον κίναιδο. Συνώνυμα οπισθογεμής (μια λέξη που επίσης χρησιμοποιούσε), πισωγλέντης, πισωγλεντζές, πισωγιομίδης
(Από αφήγηση του Στεφάκια): Ήταν εδώ, στη Κατοχή, ένας παπάς πισοδέχτης. Είχε,που λες, βάλει στο μάτι, ένα παλληκάρι. Πεινούσε ο κόσμος, τί να κάνει, από 'δω τον είχε, από κεί τον είχε,το κατάφερε το παλληκάρι να τονε πρατιγάρει. Και δε φτάνει πού΄χασε τη ψυχή του ο άθρωπος, έχασε και τ' όνομά του. Τον είδε κάποιος, την ώρα που είχε σηκώσει τα ράσα του παπά, για να του κάνει τη δουλειά και είπε: "Για 'δές τονε! Σα φωτογράφος είναι!" Κι από τότε τονε βγάλανε φωτογράφο.
(Ως γνωστόν οι φωτογράφοι τότε έβαζαν ένα μαύρο πανί πάνω από το κεφάλι τους για να βγάλουν φωτογραφίες με τις τεράστιες μηχανές με το τρίποδο).
Το δεύτερο παράδειγμα δεν περιέχει τον όρο, αλλά είναι σχετικό. Πρόκειται για πραγματικό περιστατικό, κάπου γύρω στο '60, όπως μου το διηγήθηκαν.
Σέ μονάδα, κάπου στη Βόρεια Ελλάδα, έχει φθάσει ο Σωτηράκης, που, όπως όλα δείχνουν, το πάει το γράμμα;. Σε κάποια "χειμερινή διαβίωση" κάποιοι "μερακλήδες" τον "στριμώχνουν" στο αντίσκοινο. Γίνεται το σχετικό σούσουρο, που φτάνει στ' αυτιά του ταγματάρχη. Μετά την επιστροφή στη μονάδα, κατά την επιθεώρηση, ο ταγματάρχης βγάζει σχετικό λογύδριο:
"Ως επληροφορήθην, είς εξ υμών ωθείται εκ των όπισθεν! Εάν τούτο αληθεύει τί να σας πώ; Άει σιχτίρ ξεφτιλισμένο τάγμα!"
Got a better definition? Add it!
Ο έχων σχέσιν εξαρτήσεως με το σάη και ξημεροβραδιάζεται γράφοντας σχόλια, λήμματα, ορισμούς και τα κέρατά του τα τράγια.
Έχω καταντήσει σλανγκοτζάνκι.
Ξημερώνει και βραδιάζει πάντα στο σάη μεσ' αυτό!
Άντε γεια! Πάω γι' αποτοξίνωση!
Got a better definition? Add it!
Σλανγκασίστ από ψωλάρπαγας.
Η ασχολουμένη με την συλλογήν πεών. Η πεοσυλλέκτρια.
Συνώνυμο πουτσομαζώχτρα. Κατά το Παπαδιαμάντειο "Ἡ Σταχομαζώχτρα"
Ἡ ψωλομαζώχτρα
Τὸν Ἰούλιον κατ᾽ ἔτος ἐπεβιβάζετο εἰς πλοῖον, ἔπλεεν ὑπερπόντιος καὶ διεπεραιοῦτο εἰς Μύκονον. Περιεφρόνησε τὸ ὀνειδιστικὸν ἐπίθετον τῆς «καραβωμένης», ὅπερ ἐσφενδόνιζον ἄλλα γύναια κατ᾽ αὐτῆς, διότι ὄνειδος ἀκόμη ἐθεωρεῖτο τὸ νὰ πλέῃ γυνὴ εἰς τὰ πελάγη. Ἐκεῖ, μετ᾽ ἄλλων πτωχῶν γυναικῶν, ἠσχολεῖτο συλλέγουσα τά πέη τῶν γυμνιστῶν, ἀδιαφορούσα διά τὸ σκῶμμα: «Νά! οἱ π᾽τάνες! μᾶς ἦρθαν πάλιν οἱ π᾽τάνες!»
Ας με συγχωρήσουν όσοι, όπως κι εγώ άλλωστε, αγαπούν τον κοσμοκαλόγερο των ελληνικών γραμμάτων, για το "πείραγμα" της θαυμάσιας γραφής του. Αν και τύποις "ασεβές", δεν θέλει με κανένα τρόπο να μειώσει την αξία του κειμένου ή του συγγραφέα. Απεναντίας μάλιστα κρύβει απέραντη αγάπη και θαυμασμό για το συγγραφέα και το έργο του.
Got a better definition? Add it!
