Definitions by xalikoutis (322)
Showing 291-300 from 322

Ρουμελιώτικη λέξη που σημαίνει κρυψίνους και ύπουλος, σιγανοπαπαδιά και σιγανό ποταμάκι με την καλή έννοια, δηλαδή με την κακή.

Παρατηρήσεις.
1. Εντελώς πανσπάνιο, αν όχι μοναδικό, το σύλμπεγμα συφμώνων -σκφ-, ε;
2. Ετυμολογία κανείς/καμιά; Πορτοκαλισμοί καλοδεχούμενοι...

Συμπτώματα στέρησης από ουσίες, παράνομες, οπιούχα κυρίως, από αλκοόλ, αλλά και, κατ' εξοχήν, από ορισμένα ψυχοφάρμακα. Απαντά κυρίως στη φράση έχει μαμούνι, και περιγράφει την ψυχολογική διάσταση της στέρησης που εκδηλώνεται ως αναζήτηση τέτοιων ουσιών από τους χρήστες μετά τη θελημένη ή αθέλητη διακοπή, ή κατά τις προσπάθειες διακοπής της ουσίας.

Η στέρηση λένε αυτοί που ξέρουνε εμφανίζει δυο στάδια, το οξύ σύνδρομο, και το παρατεταμένο σύνδρομο (prolonged ή post - acute withdrawal syndrome). Το οξύ που κρατάει λιγότερο έχει περισσότερο σωματικά συμπτώματα. Το παρατεταμένο είναι η δεύτερη φάση χαρμάνας που κι αυτή είναι γάματα, κατά την οποία κυριαρχούν συμπτώματα όπως ψυχοκοινωνική δυσλειτουργία, ανηδονία, ευερεθιστότητα, έλλειψη συγκέντρωσης και διαύγειας, προβλήματα ύπνου, μνήμης, κινητικού συντονισμού, πανικούς, να είσαι δηλαδή σα γαμώ τη μαύρη καταδίκη σου, γαμώ, ΓΑΜΩ! κλπ - you get the picture.

Το μαμούνι, λοιπόν, στη , επιχειρεί να περιγράψει την αναζήτηση του ναρκωτικού, του οποίου η λήψη ως αστραπή, ως σπίθα και κατά κύματα (έτσι το περιγράφουν και επιστημονικά μοντέλα) περνά από το νου του πρώην χρήστη, φαντάζοντας ως ο τρόπος να απαλλαγεί από όλα αυτά τα ψυχολογικά και παρατεταμένης διάρκειας, "ανθεκτικά" συμπτώματα.

(Πολλάπλά ενδιαφέρον, όπως μας πληροφορεί η βικούλα για το σύνδρομο αυτό, το παρατεταμένο, σε αντίθεση με το οξύ, είναι το ότι δεν έχει αναγνωριστεί επισήμως στα διαγνωστικά εγχειρίδια. Φαντάζομαι έχει να κάνει με τα therapy/rehab politics: αφενός πόσο γάμησέ τα είναι να γνωρίζει αυτός που προσπαθεί να απεξαρτηθεί ότι έχει να περάσει κανονικά και με τη νόρμα έναν τέτοιο μακράς διάρκειας γολγοθά, αφού περάσει τα σωματικά συμπτώματα, αφεδύο πόσο μειωτικό για την ίδια την ψυχιατρική είναι το να παραδέχεται ότι η κατάσταση στην οποία προσηλώνεται - αποχή από την ουσία - μπορεί για πολύ καιρό να είναι βασανιστική. Αλλά ας μην γινόμαστε συμπερασματάκηδες...).

Τα παραπάνω - όλα - με επιφύλαξη ως προς τις λεπτομέρειες τουλάχιστο, γιατί είναι και ευαίσθητα θέματα τα οποία και δεν τα κατέχομε τόσο καλά.

Προτείνεται προκειμένου να αποδώσει το αγγλοσαξονικό queer .

Δεν προτείνεται από μένα, δηλαδή, αλλά χρησιμοποιείται παιγνιωδώς/δοκιμαστικά/επιτελεστικά σε προχώ κύκλους του ΛΟΑΤ χώρου που θέλουν να βρουν ελληνικό αντίστοιχο στο δυσμετάφραστο queer / να οικειοποιηθούν πανηγυρικά αυτήν την ωραία ελληνική λέξη με το όχι-και-τόσο μειωτικό περιεχόμενο (λοξός, λοξή, λόξα κ.λπ.). Ωραίο μου φαίνεται και μακάρι να καθιερωθεί. Ο γούγλης δεν το βγάζει πάντως (ή εγώ δεν ξέρω να ψάχνω).

Μουρμουρίζω, φλυαρώ ψιθυριστά, ενδεχομένως διαβάλλω, σουχλίζω.

Ηχομιμητική λέξη, το πιθανότερο.
Από Ανατολική Κρήτη, το περισσότερο.
Αρκετά μαμαδίστικο γιατί αναφέρεται πιο συχνά στην ανώφελη μουρμούρα των παιδιών.

... ή σβώλι. Το χοντρό παιδάκι, ο μικρός μπούλης, που είναι και λιγάκι αργό στη σκέψη, όχι απαραίτητα, όμως, και κινητικά νωθρό.

Μπορεί να είναι, δηλαδή, και ζωηρό παιδάκι, σπανίως, όμως, με την καλή, κυρίως με την κακή έννοια: παρορμητικό, υπερκινητικό, κακότροπο, το οποίο κουτουρντίζει εύκολα. Σαν, με άλλα λόγια, λόγω του σβολο-σφαιρικού του σχήματος, να σου δίνει την εντύπωση ότι κατρακυλάει συνεχώς από δω κι απο κει και προκαλεί αναστάτωση.

Το έχω ακούσει στα Μεσόγεια, αλλά μπορεί να μην έχει να κάνει.

Παλιομοδίτικη αλλά και στάνταρ έκφραση, που σημαίνει ότι το νόημα μιας λέξης είναι ταυτόσημο με την ετυμολογία ή τη σύνθεσή της, άρα και πασίδηλο, ταυτολογικό με την καλή έννοια, αυτονόητο. Συνεπώς, και εδώ αρχίζουν τα ωραία, στο βαθμό που μια κατάσταση σχετιστεί με το νόημα μιας λέξης, η λέξη η ίδια κι από μόνη της εξηγεί τι συνέβη, τι συμβαίνει ή τι πρέπει να συμβεί σε αυτή την κατάσταση. Η λέξη το λέει: το εξηγεί ωραία, το σιάχνει, και το λήγει το ζήτημα.

Ευκολάκι, λοιπόν, το νόημα της λέξης, αλλά για να καταφέρεις να το βρεις μέσω αυτούνων των γλωσσολογικών δεδόμενων, ετυμολογία, σύνθεση κ.λπ., πρέπει να έχεις λιγάκι νιονιό - άρα η φράση υπονοεί ότι είσαι άνιωθος, γι' αυτό και μπερδεύεσαι, γι' αυτό και χρειάζεσαι βοήθεια, κάποιον να σου τα κάνει πενηνταράκια - αν και δε θα έπρεπε γιατί αυτά τα ξέρει και η κυρά ΚαTINA.

Φράση με άλλα λόγια καρακατα-πατερναλιστική, αγαπημένη κάθε είδους δημοδιδασκάλων, κατηχητάδων, πολύπειρων μπαρμπάδων, και γενικά ξερόλων και αποφοίτων της Εκόλ Νορμάλ Σουπεριέρ Ντε λα Βι για τους οποίους οι λέξεις ως έννοιες έχουν ακριβώς τόση σοφία όσο και οι ίδιοι (δηλαδή, καρατσεκαρισμένα και παλαίουρικα πάρα πολλή), γι' αυτό και τις επικαλούνται ως ακλόνητα και σεβαστά επιχειρήματα.

Η έκφραση είναι πολύ διαδεδομένη και γενικής χρήσης, αλλά σήμερα υπάρχουν τρεις μεγάλες κατηγορίες χρηστών/χρήσεων της φράσης (οι δύο πρώτες συχνά συμφύρονται σε ιδιότυπα κοκτέλια σοβινισμού, συντηρητισμού και γλωσσαμυντοροσύνης):
1. Κοινολογικάριοι συνετοί νοικοκυραίοι, οι οποίοι λένε ότι η λέξη σημαίνει αυτό που σημαίνει και άσε τα φιλοσοφικά και κυρίως τα κομμουνιστικά. Αυτό που λένε οι Εγγλέζοι no-nonsense τύποι, που προστατεύουν τα ονόματα γιατί τα ονόματα είναι η ψυχή μας.
2. Πορτοκαλίζοντες αλλά ενδεχομένως και ψιλότίμιοι αρχαιόκαυλοι, που πάντως βρίσκουν διαστημικών διαστάσεων διαστάσεις στις hellenikes λέξεις. Οι λέξεις είναι στην περίπτωσή τους ένα Μάτριξ υπερ-όπλο το οποίο όχι μόνο εκφράζει νοήματα αλλά και παράγει νοήματα και εξηγεί πώς έχουν τα πράγματα αξιωματικά και αδιαμεσολάβητα. Ακραία, παρεκκλίνουσα μορφή του "το λέει κι η λέξη" είναι εδώ η λεξαριθμική οΘντκ θεωρία.
3. Καθώς η φράση έχει φθαρεί από την πολύ χρήση και έχει προχωρήσει και η κενωνία και έχει ανέβει και το μορφωτικό επίπεδο, η φράση χρησιμοποιείται για να ελαφρύνει το κλίμα ή για πλάκα, και συχνά όταν ακριβώς η λέξη δεν το λέει, είναι δηλαδή άδηλο το νόημα ή η προέλευσή της, ή γενικά για να δωθεί μια οτινανίστικη τροπή στη συζήτηση λόγω της δασκαλίστικης κακογουστιάς της φράσης.

Το ρήμα "φαντάσσω" ως αμετάβατο στην Κρήτη σημαίνει ότι ο τόπος είναι στοιχειωμένος. Είναι το περιβάλλον, φυσικό ή ανθρωπογενές, που κάνουν συχνά την εμφάνισή τους φανταξά (φαντάσματα), νεράιδες, τελώνια, διαόλοι και τριβόλοι, κι άλλα πολλά της δεισιδαίμονος πανίδας.

Πέρα από τη στενή σημασία αυτή, το ρήμα χρησιμοποιείται κάπως μεταφορικά, για τόπους, χωριά, γειτονιές, σπίτια, που έχουν ερημώσει, από τους οποίους έχει φύγει η ανθρώπινη παρουσία.

Σπανιότατα (με επιφύλαξη το γράφω) μπορεί να λέγεται και για ανθρώπους με παράξενο παρουσιαστικό, αλλόκοτους ή αλαφροΐσκιωτους που σου φέρνουν ανατριχίλα, αλλά μάλλον σε συνάρτηση με το ανάλογο ντεκόρ ή να εκφέρεται μαζί με άλλους χαρακτηρισμούς.

(με έμπνευση και έναυσμα το μωραΐτικο φυλάει)

1) Τα ορνιθοσκαλίσματα, ο δυσανάγνωστος και τσαπατσούλικος γραφικός χαραχτήρας. Λέγεται στην Κρήτη.

Αλλά γιατί λέγεται έτσι; Άγνωστο (δεν βρίσκω το λήμμα στο διαλεκτικό λεξικό που έχω εύκαιρο). Πάντως, δεν ξέρω στην Κρήτη οι καλικάτζαροι να λέγονται Καλικατσούνες, κατ' αντιστοιχία με όσα συμβαίνουν με τα καλικαντζούρια (το λήμμα που μας ενέπνευσε).

Βέβαια στην Κρήτη αγαπάμε γενικά (το μόρφημα) κατσούνες (και τα καλιτσούνια, αλλά μάλλον άσχετο), γιατί κατσούνα λέγεται η κυρτωμένη βέργα (γκλίτσα) του δυτικοκρητικού βοσκού - από Ψηλορείτη και ανατολικότερα λέγεται απλά βέργα - και κατσουνωτό λέγεται καθετί κυρτωμένο ή κυρτό. Κι έτσι όταν οι παλαιοί μάθαιναν να γράφουν τους έκανε πάντα εντύπωση πόση δύναμη έχουνε αυτά τα "κουλουράκια και τα κατσουνάκια", τα γράμματα δηλαδή. Αλλά γιατί τα κακά γράμματα λέγονται καλικατσούνες δε μπορούμε να το απαντήσουμε - όμως, λιγάκι περισσότερη εικοτολογία για την ετυμολογία μετά τα παραδείγματα.

Για την ευρύτητα της χρήσης της λέξης δείτε τα λίγα αλλά δηλωτικά διαδιχτυακά παραδείγματα (στα οποία φαίνεται ότι καλικατσούνες ενίοτε ονομάζονται γενικά προβλήματα στο γραπτό λόγο, όχι μόνο κακός γραφικός χαρακτήρας - μάλλον "λάθος" χρήση αυτή).

Λίγα περισσότερα για την ετυμολογία: από τη μπροστινή μεριά της λέξης έχουμε αυτό το καλι- που μπορεί να ήταν κάποτε και καλ-ι- (δηλαδή με ένα ευφωνικό -ι-, όπως στα καλτσούνια-καλιτσούνια) και η λέξη να ήταν καλκατσούνες. Και το καλι- ως μπροστινό μέρος υπάρχει και σε άλλες λέξεις της Κρήτης, όπως το καλικώνω (βάζω παπούτσια, αλλά άσχετης προς τους εδώ σκοπούς μας ετυμολογίας - βλ. καλιγώνω ψύλλο) και το καλιμέντο (=καλό αποτέλσμα) που ίσως να έχει σχηματιστεί από το καλός+ μέντο (κατ' αναλογία προς το φαλιμέντο, τραταμέντο κ.α.). Άρα κάτι βρίσκουμε με το καλι- ως πρώτο συνθετικό, που θα μπορούσε ίσως να μας εξηγήσει ότι καλι-κατσούνες = (ειρων.) ωραίες κατσούνες. Αλλά πολύ εικοτολογία.

2) Από κει και πέρα καλικατσούνες βρίσκω ότι λέγεται και ένα είδος πτηνού στα Αιγαιοπελαγίτικα Νησιά. Λέτε οι καλικατσούνες να είναι τα σκαλίσματα της καλικατσούνας και όχι της όρνιθας;

.

Έκφραση με την οποία ο χρήστης δηλώνει προς το συνομιλητή του τη βαθιά και μάλλον αγεφύρωτη διαφωνία του, που έχει να κάνει με ζητήματα κοσμοθεωρίας και αρχών. Σημαίνει, πιο κοντά στην κυριολεξία, ότι τα διαβάσματα με τα οποία ο χρήστης συγκρότησε τη σκέψη και κατάλαβε τον κόσμο είναι πολύ διαφορετικά ή και αντιθετικά με του συνομιλητή.

Μάλλον οι πιο συνηθισμένες εκδοχές της φράσης: εγώ ξέρω/έχω διαβάσει/είμαι (από) άλλα βιβλία, με επιτονισμό στο άλλα βιβλία.

Κουράζοντάς το λιγάκι περισσότερο, με τη φράση ο χρήστης δηλώνει ότι είναι "από άλλο ανέκδοτο", ώστε από ένα σημείο και μετά η συζήτηση είναι άσκοπη και η πρόθεση συνέχισής της από πλευράς του άλλου του φαίνεται σάπια στο βαθμό που μοιάζει να εκβιάζει το να βρεθεί κοινό έδαφος και άρα κάποια συναίνεση / νομιμοποίηση εκεί που δεν υπάρχει.

Ακούγεται, λοιπόν, και είναι αμυντικό, γιατί σηματοδοτεί μια διάθεση να την Κάνιγγος από το διάλογο, χωρίς όμως να παραχωρήσουμε καν στο συνομιλητή ένα πολιτισμένο συμφωνούμε ότι διαφωνούμε (σημαντική διαφορά) αν και ως έκφραση είναι σε χρήση ακριβώς ως γείωση ενάντια σε μεταμοντερνιάρικους ή μη αναθεωρητισμούς και, αν και λιγάκι - ως πολύ - μπαμπαδίστικη, ενάντια σε πατερναλιάρικους σχετικισμούς ακριβώς του στυλ διαφωνούμε ότι συμφωνούμε.

Όποιος, λοιπόν, λέει για "άλλα βιβλία" θέλει να φαίνεται ότι απεκδύεται ή αγνοεί την αστική ευγένεια, όχι, όμως, και την (αστική, με την έννοια του διαφωτισμού) παιδεία του, θέλει να δηλώσει ότι είναι από χωριό (εφόσον ούτε παραχωρεί ούτε αξιώνει ιδιαίτερα το σεβασμό με την έννοια της ανοχής) όπου χωριό, όμως, δεν είναι συνήθως κάποια πατροπαράδοτη αγράμματη μούχλα, αλλά μάλλον κάποια "μεγάλη αφήγηση", συνήθως προοδευτική - ριζοσπαστική, από αυτές που κάτι έχουν οι έρμες και ψοφάνε - ψοφάνε; μπροστά στη θολή νεοφιλελέρα.

Σλανγκιο-μαγκιόρικη παραλλαγή της έκφρασης "καλύτερα να το ντύνεις, παρά να το το ταΐζεις". Όπως και η ορίτζιναλ, η εκδοχή αυτή χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα πολύ φαγανιάρικα παιδάκια που τρώνε τον αγλέορα και χορτασμό δεν έχουνε.

Η αρχική φράση έχει το νόημα ότι στην περίπτωση των παιδακιών* που είναι σβόλια και τρώνε τον πατέρα τους και τη μάνα τους, η συνήθης σχέση ανάμεσα στο κόστος των παιδικών ρούχων (υψηλό) και στο κόστος του φαγητού των παιδιών (υποτίθεται υποφερτό) αντιστρέφεται, με το δεύτερο να κοστίζει περισσότερο**.

Η πιο μπρουτάλ και αντι-παιδαγωγική εκδοχή την οποία καταγράφω, δεν πετυχαίνει την έμφαση μέσα από την υπερβολή μιας κανονικής σχέσης που αντιστρέφεται, αλλά (α) μέσω περιττολογίας, γιατί προφάνουσλυ από την άποψη κόστους είναι καλύτερα, δηλαδή φτηνότερο, να χαστουκίζεις το παιδί παρά να το ταΐζεις (τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα). Υπό αυτήν την έννοια, της περιττολογίας, θυμίζει και την έκφραση "καλύτερα πλούσιος και υγιής παρά φτωχός και άρρωστος". (β) μέσω σκανδάλου, του να χαστουκίζεις ένα παιδί που ζητάει φαγητό. (γ) του συνδυασμού (α) και (β).

*διαλεκτικός γραμματικός τύπος: ο συγγραφέας του ορισμού είναι από τα Χανιά της Κρήτης, όπου τα υποκοριστικά του ουδετέρου έχουν γενική, π.χ. παιδάκι - παιδακιού, παιδάκια - παιδακιών.

**Βέβαια, αυτό είναι μάλλον το κανονικό και μάλιστα για όλα τα παιδιά, αφού τα παιδιά θέλουν κάθε μέρα φαΐ, και πάντα έκανα εικασίες ότι αυτή η παροιμιώδης φράση είτε εκφράζει την οπτική γωνία του νονού, για τον οποίο τα ρούχα του παιδιού κοστίζουν περισσότερο από το φαγητό τους, εφόσον αυτό δεν είναι υποχρεωμένος να τους το παρέχει, ή ότι ίσως προέρχεται από μια εποχή τέτοιας φτώχειας και ένδειας όπου το κόστος των ρούχων ήταν εξωφρενικά μεγαλύτερο από το κόστος του φαγητού, επειδή τα ρούχα γενικά ήταν κάτι σαν είδος πολυτελείας.