Definitions by poniroskylo (304)
Showing 231-240 from 304

Από το τούρκικο edepziz —σημαίνει ανάγωγος, άνθρωπος χωρίς τρόπους, αυθάδης και βωμολόχος.

Έχω την εντύπωση ότι η λέξη, στην τρέχουσα, έχει εξαφανισθεί. Μπορεί να την ακούσετε από άνθρωπο μικρασιατικής καταγωγής μιας κάποιας ηλικίας που θυμήθηκε τις ρίζες του την ώρα που του ήρθε να ρίξει μπινελίκια. (παρ. 1)

Πάντως, η λέξη απαντάται σε λογοτεχνικά κείμενα (παρ. 2) και τη χρησιμοποιεί πού και πού και ο Δημήτρης Ψαθάς.

Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι ο Γ. Σεφέρης έχει γράψει μια συλλογή ποιημάτων με τον γενικό τίτλο «Τα Εντεψίζικα». Εκδόθηκαν μετά τον θάνατό του και ο ποιητής εμφανίζεται με το ψευδώνυμο Μαθιός Πασχάλης. Είναι από αθυρόστομα έως πορνογραφικά (παρ. 3 και παρ. 4).

Αν κάποιος θέλει να διαβάσει όλα τα «Εντεψίζικα», μπορεί να τα βρει εδώ.

Στο Δυτικό Ημισφαίριο, ένα άθλημα (τέλος πάντων) όπου ο καμπόης καβαλάει ένα αδάμαστο άλογο ή έναν άγριο ταύρο και προσπαθεί να κρατηθεί επάνω του όσο πιο πολύ μπορεί πριν από την αναπόφευκτη σαβούρδα. Επίσημο σπορ του Τέξας και του Γουαϊόμινγκ.

Εν Ελλάδι, μια σεξουαλική στάση και μια σεξουαλική φάση.

Στη γλώσσα των μπουρδελιάρηδων, ροντέο λέγεται η στάση στην οποίαν ο άντρας είναι ξαπλωμένος ανάσκελα και η γυναίκα κάθεται επάνω του. (παρ.1)

Σύμφωνα με κλασικό ανέκδοτο (παρ.2), ροντέο είναι και η φάση που προκύπτει αν την ώρα που πηδάς την γκόμενα/γυναίκα σου πεις κάτι για κάποια άλλη, ειδικά αν την ξέρει.

Η κοπέλα -σχεδόν όλες είναι γυναίκες- που έχει την ευθύνη να βρει και να κλείσει τους διάφορους μαϊντανούς οι οποίοi θα εμφανισθούν στα τηλεοπτικά παράθυρα για τον γνωστό σωκρατικό διάλογο με τον εισαγγελάτο του καναλιού. Είναι δημοσιογράφοι, συχνά έμπειρες, αλλά από τη στιγμή που θα εξειδικευθούν στο ρόλο της κλείστρας, οι δημοσιοκάφροι τις θεωρούν, εννοείται, παιδιά ενός κατώτερου θεού.

Συνώνυμο: παραθυρατζού. Δες και: σουπερατζού

Αρχικά, χαρακτηρισμός ανθρώπου εξακριβωμένα φαύλου και διαβόητου για την ανηθικότητα του.

Στην πράξη, χρησιμοποιείται με μεγάλη δόση υπερβολής και με διάθεση πειραχτική για κάποιον που υπέπεσε σ' ένα αμελητέο παράπτωμα και είτε έχει ψαρώσει είτε έχει κορδωθεί από καμάρι.

Συναντάται συνηθέστατα στη φράση «καλό κουμάσι είναι και του λόγου του».

Η ετυμολογία της λέξης είναι προβληματική. Και ο Μπαμπινιώτης και το Ίδρυμα Τριανταφυλλίδη αλλά και ο φίλος krepsinis λένε ότι προέρχεται από την τούρκικη λέξη kumaş που σημαίνει κομμάτι υφάσματος, ρετάλι. Το ρετάλι, και το παρτάλι, χρησιμοποιούνται έτσι κι αλλιώς στα Ελληνικά για να δηλώσουν άτομο χαμηλής υποστάθμης.

Μια θεωρία λέει ότι η σύνδεση ανάμεσα στη λέξη kumaş με τον απατεώνα προέκυψε όταν δυο καζικτσήδες έμποροι από την Πόλη έκαναν εισαγωγή ρετάλια τελευταίας διαλογής από την Αγγλία και τα φούσκωσαν πανάκριβα για μέγκλα πράμα. 'Οταν η απάτη αποκαλύφθηκε αυτοί την είχαν κάνει αλλά τους έμεινε ο χαρακτηρισμός «καλά κουμάσια».

Ίσως, όμως, η εκδοχή αυτή να είναι τραβηγμένη. Κουμάσι είναι βέβαια, όπως έχει σημειώσει και ο panos2, και το κοτέτσι, ο ορνιθώνας —από το τούρκικο kümes που σημαίνει το ίδιο— και, όπως και το κοτέτσι, έτσι και τον διεφθαρμένο άνθρωπο τον χαρακτηρίζει η βρώμα και η δυσωδία. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι το κουμάσι από το kümes είναι αντιδανεισμός διότι οι Τούρκοι πήραν αυτή τη λέξη από το βυζαντινό κουμάσιον που ήδη απαντάται στον 5ο μ.Χ αιώνα —δες σχετικά και εδώ.

Το νεύρο, η ψυχή.

Όποιος έχει τσαγανό έχει ζωντάνια, αποφασιστικότητα, θάρρος και αντοχή. Έχει άντερο και δεν εγκαταλείπει όταν βρεθεί σε ζόρι.

Όποιος δεν έχει τσαγανό είναι ράθυμος, μούχλας και κλασομπανιέρας.

Ο τσαγανός, κυριολεκτικά, είναι το μικρό καβουράκι χρώματος γκριζοπράσινου που συνήθως ζει στις πέτρες στα ρηχά. Είναι αεικίνητο κι έχει τη φήμη ότι είναι εφευρετικό και εφτάψυχο. Κλίνεται όπως ο αχινός.

Ενδιαφέρουσα λέξη - χρησιμοποιείται στον Ελλαδικό χώρο ευρέως τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1920 και οι συνδηλώσεις της έχουν επανειλημμένα αλλάξει.

Αρχικά, μπακούρι ήταν ουδέτερη λέξη και σήμαινε απλώς τον ανύπαντρο άντρα, τον εργένη.

Αργότερα, για ένα διάστημα, η λέξη απέκτησε και θετικές συνδηλώσεις - εννοούσε τον εκ πεποιθήσεως εργένη, αυτόν που δεν πιάνεται κορόιδο να παντρευτεί. Αλλά, βαθμιαία πήρε την έννοια του τύπου που έχει μείνει πολύ καιρό χωρίς γυναίκα και σήμερα η λέξη μπακούρι δηλώνει και επιπλέον, ότι το συγκεκριμένο πρόβλημα του τύπου αυτού δεν πρόκειται να λυθεί σύντομα (και άρα ο τύπος θ' αργήσει να γαμήσει), διότι οι λόγοι για τους οποίους το πρόβλημα παρουσιάστηκε καταρχήν είναι υπαρκτοί και σοβαροί: ο τύπος είναι αδέξιος, απότομος και πιθανότατα μυρίζουν οι κάλτσες του (μέσα από τα παπούτσια).

Εσχάτως, η λέξη χρησιμοποιείται και ως αυτοχαρακτηρισμός γυναικών που, την ανάγκην φιλοτιμίαν ποιούμενες, ανάγουν την αγαμία σε μαγκιά.

Το μπακούρι, με την αρχική σημασία, είναι λέξη συνώνυμη με την παππουδίστικη λέξη μπεκιάρης - και πιθανώς παραφθορά της, καθώς θυμάμαι ηλικιωμένους Κωνσταντινουπολίτες να μεταχειρίζονται τις δυο λέξεις αδιάκριτα. Πιστεύω ότι έχουν κοινή προέλευση την τούρκικη λέξη bekâr που σημαίνει ακριβώς ανύπαντρος. Στα τούρκικα υπάρχει και η λέξη bakire που σημαίνει παρθένος/α αλλά χρησιμοποιείται κυρίως για γυναίκες και μάλλον δεν κολλάει. Η ετυμολόγηση από το τούρκικο bakir=χαλκός (δες το λήμμα μπακούρης) είναι ενδιαφέρουσα, αλλά μάλλον δεν ευσταθεί.

Το αμορτί, κυριολεκτικά, είναι ένα μικρό, αμελητέο κέρδος στο λαχείο. Συγκεκριμένα, αν το τελευταίο νούμερο του λαχείου που κρατάμε συμπίπτει με το τελευταίο νούμερο του πρώτου αριθμού, του αριθμού που κερδίζει το τζάκποτ, τότε κι εμείς κερδίζουμε δυο φορές την αξία του λαχείου μας –την σήμερον ημέρα, ας πούμε, θα πάρουμε 20 ευρώ. Κι αν συμπέσουν τα δυο τελευταία νούμερα, τότε παίρνουμε 40 ευρώ –δες και το μήδι 1. Βγάζουμε, δηλαδή, την επένδυση μας –την αποσβένουμε– και κάτι παραπάνω. Αυτό τα μικρά κέρδη από τα αμορτί είναι που νομιμοποιούν την Διεύθυνση Κρατικών Λαχείων να μας πλασάρει χρόνια τώρα το κατ' εξοχήν παραπλανητικό και μούφα σλόγκαν «Ο Ένας στους Δύο Κερδίζει» –δες το μήδι 2.

Εννοείται ότι αυτοί που παίζουν τακτικά λαχεία τα κέρδη του αμορτί δεν τα παίρνουν ποτέ σε ρευστό αλλά πάντα σε λαχεία για την επόμενη κλήρωση.

Μεταφορικά, την έκφραση αμορτί (το πιάσαμε, το πήραμε ή ήρθε) την χρησιμοποιούμε για να δηλώσουμε ότι:

• μπορεί να μην ήρθαν τα πράματα όπως ιδανικά θα θέλαμε και να μην κερδίσαμε τον πρώτο αριθμό αλλά δεν φάγαμε και την απόλυτη ήττα και κάπου έχουμε συμβιβαστεί και πάλι καλά είμαστε λέμε –έτσι το μεταχειρίζεται ο Μητροπάνος στο μήδι 3– ή, ότι

• στο τσακ του τσακός ήτανε να κάνουμε την καλή αλλά –γαμώ την ατυχία μου μέσα– κάτι δεν έκατσε πάλι και πάλι μείναμε στα ψιλολόγια.

  Η τέλεια πανωλεθρία, βεβαίως, συνοψίζεται στην έκφραση ούτε αμορτί. Ρε πστ μου!

Από τη γαλλική λέξη amortir, που σημαίνει ακριβώς κάνω απόσβεση. Είναι η ίδια λέξη από την οποία προκύπτει και το αμορτισέρ (amortisseur) που, στη λόγια γλώσσα, λέγεται αποσβεστήρας κραδασμών.

To YouTube.

Εννοείται ότι η συγκεκριμένη λεξιπλασία δεν θα μπορούσε να προκύψει αν δεν είχαν προηγηθεί τα εμπνευσμένα σωλήνας, ο, εσύ-σωλήνα, το, συσιφόνι και παιδί του σωλήνα, το - ώμοι, γίγαντες, Νεύτων κ.λπ.

Ειδικά δε από το εσύ-σωλήνα οι διαφορές είναι πολύ μικρές, αλλά οι λεπτομέρειες αυτές, κατά τη γνώμη μου, δίνουν στο συσωλήνα και ένα μικρό συγκριτικό πλεονέκτημα. Συγκεκριμένα, ο συσωλήνας:

• είναι κατά ένα γράμμα και μια συλλαβή συντομότερος από το εσύ-σωλήνα Αυτή ακριβώς η προτεινόμενη αποβολή του αρχικού ε- κάνει την λέξη απλούστερη στην εκφορά. Βασικά, λέγεται πιο εύκολα. Δοκιμάστε το.
• είναι γένους αρσενικού και κλίνεται όπως ακριβώς ο σωλήνας, αποφεύγοντας έτσι κάποιες δυσκαμψίες που ίσως παρουσιάσει στο λόγο ο κατασκευασμένος ουδέτερος τύπος, ειδικά στην ονομαστική και, αύριο-μεθαύριο, και στον πληθυντικό.
• παραπέμπει στην αλήστου μνήμης Τσιτσιολίνα και, συνεπώς, μας βοηθά να θυμόμαστε τη λέξη πιο εύκολα.

Θέτω τον συσωλήνα στην κρίση του σλανγκεπώνυμου πλήθους.

Τα λιβάδια, τα βοσκοτόπια. Επίπεδες εκτάσεις με χαμηλή βλάστηση από χόρτα και θάμνους.

Από το τούρκικο cayir που σημαίνει το ίδιο - cayir στα Τούρκικα μπορεί να δηλώνει επιπλέον και τη σαβάνα και τα αμερικάνικα prairies.

«Πάω στα τσαΐρια» σημαίνει περιπλανώμαι σε τόπο αφιλόξενο, στην ερημιά. «Για τα τσαΐρια» όταν λέμε σημαίνει ότι κάτι ή κάποιος δεν είναι για κόσμο - τουλάχιστον, για κόσμο πολιτισμένο, για τα σαλόνια.

Παράγωγη είναι και η λέξη τσαϊράδα που σημαίνει εκδρομή στην εξοχή άλλα σε μέρη μάλλον άγρια ή κι έναν άσκοπο περίπατο στα χωράφια. Η λέξη τσαϊράδα έχει εξασφαλίσει την αθανασία χάρη στο ομώνυμο ποίημα του Ντίνου Χριστιανόπουλου.

Η λέξη τσαΐρια επιβιώνει και σε διάφορα τοπωνύμια - π.χ. ήξερα περιοχές που οι ντόπιοι αποκαλούσαν «τα Τσαΐρια» στην Επανομή και στον Άγιο Μάμα της Χαλκιδικής.

Παράβαλε και το λήμμα μπαΐρια.

Τα χέρσα χωράφια, γεμάτα πέτρες και αγριόχορτα. Οπωσδήποτε όχι ποτιστικά.

Προέρχεται από το τούρκικο bayir που έχει λίγο διαφορετική σημασία - είναι η πλαγιά, ο λόφος. Αυτή η σημασία ίσως να επιβιώνει σε τοπωνύμια στη Μακεδονία - π.χ. μπαΐρια στο Λιτόχωρο λένε τις διάφορες γειτονιές του χωριού το οποίο είναι χτισμένο σε πλαγιές και κάτι ανάλογο υπάρχει, νομίζω, και στις Σέρρες.

Από τα χουριάτκα η λέξη πέρασε το 2008 στην αστική αργκό χάρη στους Ενδοπαλαμικούς Παλινδρομιστές και το τραγούδι My Secret Combination που μνημονεύει την έξοδο του Νικοπολίδη στα μπαΐρια - όπως παρατήρησε και η mes που έδωσε την παραγγελία για το λήμμα. Προφανώς ο τερματοφύλακας της Εθνικής πήγε περίπατο σε κάποια χωράφια στη συγκεκριμένη φάση - ως μη έδει.

Παράβαλε και το λήμμα τσαΐρια