Tagged definitions (178)
Showing 81-90 from 178

Το λήμμα αυτό αποτελεί μια απόπειρα καταγραφής των συνηθισμένων αργκό ή απλώς καθημερινών εκφράσεων που χρησιμοποιούνται σε διάφορες περιστάσεις χαιρετισμού, πχ τηλεφώνημα, συνάντηση στον δρόμο, κλπ.

Θα χρειαστεί η συνεισφορά σας οπωσδήποτε, όπως έγινε και σε άλλα λήμματα (πχ γαμοσλανγκοτέτοια (= σλανγκογραμματική), πούστης κλπ).

disclaimer: είμαι εντελώς τελείως άσχετη από χεσεμές καθότι δεν το 'χω, επιπλέον δεν τσατάρω, οπότε όλα τα καλωσορίσματα κλπ μέσω κινητού ή τσατ δεν τα ξέρω, άρα προσθέτετε αβέρτα στα σχόλια, και μετά θα τα χώνω μες το λήμμα.

Τα κομμέ είναι μια διάλεκτος παρόμοια με τα ποδανά σε ό,τι αφορά τη χρήση της. H ίδια η λέξη είναι η κομμέ version της λέξης «κομμένα».

Και εδώ τα χρησιμοποιούμε για να μη μας πάρουν χαμπάρι, αλλά το θέμα παίζει αλλιώς εδώ. Παίρνουμε τη λέξη που θέλουμε και την κόβουμε στην πρώτη συλλαβή συνήθως, ή όπου αλλού βολεύει προς αποφυγή μπερδέματος. Άμα τα συνδυάσουμε με τα ποδανά στον προφορικό λόγο, τότε το αποτέλεσμα είναι απλά ούμπερ!

Επίθημα που σχηματίζει ουσιαστικό πληθυντικού από απόλυτο αριθμητικό δεκάδας (δέκα, είκοσι, τριάντα...) και το οποίο δηλώνει την αντίστοιχη δεκαετία: τα δέκαζ (η δεκαετία του '10), τα είκοσιζ (η δεκαετία του '20), τα τριάνταζ (η δεκαετία του '30) και λοιπά. Από την αντίστοιχη αγγλική κατάληξη -ies/-s.

Τρελή νεόκοπη αμερικανιά, που είχα την αφελή εντύπωση ότι ανήκε στην ιδιόλεκτο εδώδιμων χρηστών, αλλά είπα σήμερα να γκουγκλάρω σχετικά και είδα το φως. Να σημειωθεί ότι ο εξελληνισμός αυτός των τενζ, τουέντιζ, θέρτιζ και τα λοιπά, επεκτείνεται καί στα νότιζ (naughties), αν και ανώμαλα, με το επίθημα -ς (δες τελευταίο παράδειγμα): ούτε μηδέναζ ούτε κουλούραζ βρήκα στο διαδίκτυο –που δεν αποκλείει καθόλου φυσικά να λέγονται στους δρόμους, ας μιλήσουν οι μάρτυρες.

Κλάδος (παρακλάδι) της ελληνικής γραμματικής. Όσοι έχουν σπουδάσει ελληνικιά γραμματικιά τείνουν να αλλάζουν τις καταλήξεις των λέξεων, με τρόπο εσφαλμένο για όσους γνωρίζουν μόνο ελληνική γραμματική.

Για παράδειγμα, η κατάληξη της ελληνικής γραμματικής των θηλυκών ουσιαστικών και επιθέτων -ή, στην ελληνικιά γραμματικιά τείνει να γίνεται -ιά.

Επίσης, στην ελληνικιά γραμματικιά εντάσσεται και τροπή των καταλήξεων -αι (α, β, γ πρόσωπο ενικού και γ πρόσωπο πληθυντικού) σε -ε και -ε (α και β πρόσωπο πληθυντικού) σε -αι.

Αυτά και άλλα πολλά παραδείγματα χρήσης της ελληνικιάς γραμματικιάς μπορούμε να αριθμήσουμε. Ας σημειωθεί ο δημιουργός της ελληνικιάς γραμματικιάς, κος Μπουμπουνιώτης.

Αργκοτικός σχηματισμός της προστακτικής ενικού στην ενεργητική φωνή, για (υπερδισύλλαβα) ρήματα που λήγουν σε -ώνω.

Τα πιο συνηθισμένα, που έχουν παγιωθεί ευρύτατα ώστε να στέκουν και εκτός αργκοτικών συμφραζομένων, είναι τα εξής: τσάκω από το τσακώνω, πλέρω από το πλερώνω/πληρώνω (να μη συγχέεται με το πλερώ), σήκω από το σηκώνω (να μη συγχέεται με το σήκω της μεσοπαθητικής φωνής).

Ο σχηματισμός εξηγείται πιθανά ως εξής: τσάκωσε/τσάκωνε > τσάκωσ'/τσάκων' (έκκρουση του έψιλον) > τσάκω (αποβολή και του συμφώνου για λόγους ευφωνίας).

Μόριο της αργκό και διαλέκτων της ελληνικής, που προτάσσεται σε ρήμα: α το κάνουμε, α σου δείξω εγώ, α δε ξέρεις μή μιλάς. Προέρχεται είτε από το θα ή το να, είτε από τον σύνδεσμο αν.

Ειδικά για την περίπτωση των θα/να

Στην εδραίωση του α στον προφορικό λόγο (σπάνια να το αναγνωρίσει ή να το σεβαστεί κανείς σε κείμενο) συνέβαλε φαίνεται δραστικά η πολύ συχνή σημασιολογική ταύτιση των θα και να, ωστε ενδεχόμενη αμφισημία του (τί δηλώνεται, μέλλοντας χρόνος ή υποτακτική έγκλιση;) να αποκλείεται:

Αυτός είναι και ο λόγος που σηκώνει, απ' ότι καταλαβαίνω, να το θεωρούμε αυτούσιο μόριο, διαφορετικό από τα άλλα δύο, αλλά και ισότιμο μ' αυτά.

Παραπέρα, χρησιμοποιείται και σε περιπτώσεις όπου η διάκριση μπορεί να κουβαλάει πληροφορία, οπότε το μπαλάκι πάει στα συμφραζόμενα. Για το θα:

Και για το να:

Στην περίπτωση αυτή πρόκειται περισσότερο για απλό αλλόμορφο του θα ή του να, και για σαφήνεια θα μπορούσε κανείς να το γράφει με απόστροφο: 'α.

Ετυμολογικό σχόλιο

Είναι ενδιαφέρον οτι ο τύπος α ενώνει τους τύπους θα και να, τη στιγμή που έχουν ήδη πολύ στενή ετυμολογική σχέση: σε τυπικά λεξικά βρίσκουμε οτι το μεν προέρχεται από το θέλω ίνα και το δε βέβαια από το ίνα (άσχετο, αλλά συγκρίνετε και με την ετυμολογία του δεικτικού μόριου νά). Είναι λοιπόν πιθανό η τάση αντικατάστασης των θα και να από τον τύπο α να επικρατήσει κάποτε γενικά, και να κλείσει έτσι ένας μακρύς ετυμολογικός κύκλος.

Από την άλλη, ένα τέτοιο σενάριο σκοντάφτει ίσως στην περίπτωση σύνταξης με ρήμα που αρχίζει από φωνήεν: λέμε πιο εύκολα α πάω αντί για θα πάω, παρά α ανέβω αντί για θα ανέβω (όπου προτιμάμε την έκθλιψη, θ' ανέβω).

Ευτυχώς που δεν θα πεθάνουμε ποτέ βασικά, και έτσι θα δούμε τι μπορεί να επιφυλάσσει το μέλλον γι' αυτές τις λεξούλες, που όπου και α κοιτάξεις α τις δεις (τις γλυκές μου!...).

Σημείωση

Το ζήτημα αυτού του λήμματος –που είχα για μήνες στο πρόχειρο και το έφτιαχνα σιγά-σιγά (απομέσα προς τα έξω, που έλεγε κι' ο Γιάννης Νάστας για το στούντιό του μιά ζωή κι' ας έμενε όλο το ίδιο)– το έχει πιάσει πολύ όμορφα και ο εαυτομίσητος: παράλειψη των να και θα.

Παρόλα 'φτά (προσοχή στις απομιμήσεις!), είπα τελικά να τ' ανεβάσω κι' εγώ, μιά και το πιάνω κάπως διαφορετικά, κι' ελπίζω οτι αξίζει τον κόπο. Τα λήμματα άς διαβαστούν συμπληρωματικά.

Η χρήση αόριστου ή παρακείμενου χρόνου ως μέλλοντα, που εκφράζει την απόλυτη βεβαιότητα ή συμφωνία του ομιλητή για κάτι που αναμένεται ή προτάθηκε να γίνει. Για έμφαση συντάσσεται και με τα χρονικά ήδη, κιόλας.

Προέρχεται φαίνεται από το υποθετικό σχήμα «πες/θεώρησε ότι (αυτό που ειπώθηκε) έγινε/έχει γίνει», με αποκοπή του κύριου μέρους για λόγους συντομίας.

Το φαινόμενο δεν είναι αποκλειστικά αργκοτικό, ούτε και καινούργιο (βλέπε πρώτο παράδειγμα), αλλά στην αργκό χρησιμοποιείται πολύ πιο γενικευμένα.

Η χρήση του δεύτερου ενικού προσώπου χρησιμοποιείται εκτενώς για να θολώσει τα νερά στους τυχόν αδιάκριτους ακροατές μιας κουβέντας μεταξύ δυο ατόμων.

Αντί ο ομιλών να αναφέρεται στα πεπραγμένα του στο πρώτο ενικό ως είθισται, αναφέρεται σε δεύτερο ενικό, ώστε να μην καταλαβαίνει κανείς ότι πρόκειται γι' αυτόν.

Εάν και ο συνομιλητής χρησιμοποιεί την ίδια «διάλεκτο», τότε στις αποκρίσεις του που αφορούν το συνομιλητή του μπορεί να χρησιμοποιεί πρώτο ενικό αντί για δεύτερο (πήγαινε κατευθείαν στο παράδειγμα αν κουράστηκες ή μπερδεύτηκες).

Εάν πάλι ο συνομιλητής δεν είναι μυημένος σε αυτή τη μέθοδο, υπάρχει κίνδυνος ασυνεννοησίας μέχρι παρεξηγήσεως.

Παρότι εκ πρώτης όψεως τα άτομα που το χρησιμοποιούν εκτενώς φαίνεται να πάσχουν από διατάραξη προσωπικότητας (ας το κον-φιρμάρει κανένας ψυχολόγος), είναι μια εύκολη, εθιστική και αποτελεσματική μέθοδος να μπερδεύεις τους γύρω σου για τα τι και πώς.

Σε διάφορες περιοχές της Ελλάδος (π.χ. Ήπειρο, Αρκαδία κ.α.), οι καταλήξεις (είτε ρημάτων, είτε ουσιαστικών) -άσεις, -ήσεις, -ίσεις, -ώσεις προφέρονται με σίγηση του -σ- και μετατροπή του τελικού -ς σε -ζ, λίγο παχύ, από άτομα μεγάλης ηλικίας. Σπάνιο σε νέους, αλλά άμα ακούσετε καναν τέτοιονα, πάρ' τε το μπούλο γιατί θα 'ναι πολύ γύφτουλας.

Οι παλαιοί κουτσαβάκηδες συχνά χρησιμοποιούσαν όπως όπως και λανθασμένα αρχαιοπρεπείς και λόγιες εκφράσεις και λέξεις στο λόγο τους. Έτσι οι λέξεις αυτές αποκτούσαν μια καινούργια δυναμική και ποιητική.

Βλ. και λήμματα στυλιανοπούλου, αντιλαβού, καταλαβού.

Το συγκεκριμένο λήμμα δεν ανήκει βέβαια στην κουτσαβάκικη αργκό, είναι πολύ μεταγενέστερο. Αποτελεί όμως κατάλοιπο ή και συνέχεια αυτής της μεθόδου της αργκό και της πιάτσας, να εκφέρονται δηλαδή με τρόπο αρχαιοπρεπή κάποιες λέξεις.

Mου κάνει για ανύπαρκτος αόριστος β΄, τάχαμου εις την αρχαία ελληνικήν, του δόκιμου ρήματος μαγκεύω (βλ. και ξετσουτσουνεύω).

Λέγεται ειρωνικά σε κάποιον ή για κάποιον που το παίζει [μάγκας]. Εννοούμε δηλαδή να κάτσει στ' αυγά του και να μην κομπάζει, αφού δεν το 'χει γενικώς. Εναλλακτικά, άραξε στα κυβικά σου.

Ο συνηθέστερος τύπος είναι του 1ου πληθυντικού, παρόλο που συνήθως λέγεται για ένα άτομο, βλ. παράδειγμα 1 και 2 αλλά ευρίσκεται και σε άλλες πτώσεις, βλ. παράδειγμα 3.

Όποιος ξέρει πώς κλίνεται το ρήμα στον προπερσυντέλικο, να σηκώσει το χέρι του και θα κερδίσει μια γραμματική του Τζάρτζανου.