Οικογένεια πολιτικών ή μεγαλοκεφαλαιούχων, το κύτταρο της Ελληνικής άρχουσας τάξης.
Ξεκινώντας από τους πολιτικούς, η ιδιότητα αυτή στην Ελλάδα ήταν εξαπανέκαθεν κληρονομική. Στη μήτρα της κάστας των πολιτικών βρίσκουμε Φαναριώτες και κοτζαμπάσηδες, που φρόντισαν για την κληρονομική μεταβίβαση του επαγγέλματος στους απογόνους τους. Και μάλιστα η κληρονομικώ δικαίω μεταβίβαση της ιδιότητας του πολιτικού ζώου (κατ’ αντίθεση προς τη μάζα των ιδιωτών - idiots) ισχύει τόσο για τους πολιτευτές, τους στρατιώτες καθώς λέμε της παράταξης, όσο και για τους αρχηγούς.
Μιλώντας για αρχηγούς, ας μην έχουμε υπόψη μόνο τα πιο κραυγαλέα και πρόσφατα παραδείγματα, όπως Παπανδρέου, Καραμανλής, Μητσοτάκης, αλλά και τα παλιότερα, όπως Βενιζέλοι, Ράλληδες, Τρικούπηδες, Δεληγιάννηδες κ.α. (δες εδώ. Μεταπολεμικά βέβαια η οικογενειοκρατία φτάνει να ερμηνεύεται από τα κόμματα ως ονοματαλατρεία, απότοκο της προσωπολατρίας, ούτως ώστε να έχουμε τρεις και δύο πρωθυπουργούς με το ίδιο επώνυμο. Ας μη λησμονούμε όμως ότι και ο έτερος μεγάλος παίκτης της εξουσίας, Αντώνης Σαμαράς, από πολιτικό τζάκι προέρχεται.
Από την άλλη πλευρά υπάρχουν τα οικονομικά-επιχειρηματικά τζάκια, που κι αυτά κρατούν σφιχτά στα χέρια τους τον πλούτο της χώρας, ό,τι κρατάνε δηλαδή ως προμήθεια -διαχρονικά- για την εκποίηση των πόρων και του πλούτου της στο ξένο κεφάλαιο. Οικογένειες εφοπλιστών, βιομηχάνων, μεγαλοεργολάβων και τραπεζιτών. Που, με ελάχιστες παλιότερα εξαιρέσεις, ανήγαγαν την καταγωγή τους επίσης στους προεπαναστατικούς κατόχους του πλούτου, εφοπλιστές, εμπόρους και τσιφλικάδες.
Κύριο μέλημα του Ανδρέα Παπανδρέου κατά τη 10ετία του 1980 ήταν όχι να πολεμήσει, ελέγξει ή περιορίσει τα επιχειρηματικά τζάκια που βρήκε να κατέχουν τον πλούτο της χώρας, αλλά να δημιουργήσει μια γενιά από «νέα τζάκια», να προσθέσει, κοντά στα παλιά τζάκια, μια νέα γενιά συνεταίρων στην αρπαγή του εθνικού πλούτου, που ν’ αποτελεί και το οικονομικό και κοινωνικό έρεισμα του ΠΑΣΟΚ. Και αν ο πολιορκητικός κριός των νέων τζακιών Γιώργος Κοσκωτάς κατέληξε στη φυλακή κινδυνεύοντας (λέμε τώρα) να συμπαρασύρει και τον ηγέτη του ΠΑΣΟΚ, άλλα νέα τζάκια μακροημέρευσαν, με βέλτιστο παράδειγμα τον ιδιοκτήτη του Εθνικού μας προμηθευτή Σωκράτη Κόκκαλη.
Ο υιός Παπανδρέου δεν θα μπορούσε να υστερήσει, τουλάχιστον σ’ αυτό τον τομέα, καθώς είχε παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο και στη δημιουργία των νέων τζακιών της 10ετίας του '80. Σε πείσμα λοιπόν των συνθηκών κατάρρευσης, ή ίσως και χάρη σ’ αυτές, επιδιώκει και πάλι τη δημιουργία ορισμένων «νέων τζακιών» (δες εδώ κι εδώ).
Έτσι λοιπόν έχει προκύψει η διάκριση των τζακιών σε «παλιά» και «νέα», ενώ με τις επισημάνσεις στη σχετική αρθρογραφία ότι τα νέα τζάκια παλιώνουν (εδώ) και ότι σκάνε «νέα» νέα τζάκια, σε λίγο προφανώς η ταξινόμηση ενός τζακιού σε «νέο» ή «παλιό» θα είναι αντικείμενο εξειδικευμένης και επισταμένης μελέτης και θα χρειαστούν υποκατηγορίες. Σε τελευταία ανάλυση όμως αυτό δεν έχει παρά μόνον, ενδεχομένως, ιστορική σημασία. Σημασία έχει ποιος έχει το πάνω χέρι και καθορίζει τους όρους του παιχνιδιού.
Τα παραδείγματα, για να διευκολυνθεί η κατανόηση, παρατίθενται εμμέτρως.
Πολιτική
Αν δεν είσαι από τζάκι,
σύρε να’βρεις το Λαμπράκη.
Κάλλιο να’σαι από τζάκι
παρά με το Θεοδωράκη.
Είμαι παιδάκι έξυπνο και Αμερικανάκι
όλοι με θέλουν γι’ αρχηγό γιατ’ είμαι από τζάκι.
Οικονομία
Ρίξε ξύλα μες στο τζάκι
και μάζευε το παραδάκι.
