Tagged definitions (2628)
Showing 1681-1690 from 2628

Το μικρό τσεκούρι. Αντίστοιχα, «μανάρα» είναι το μεγάλο τσεκούρι. Χρησιμοποιείται στην Κρητική διάλεκτο αλλά και αλλού. Επίσης «μαναριά» είναι η τσεκουριά.

Αποδοκιμαστικός χαρακτηρισμός για κάτι που δεν μας αρέσει και είναι Αμερικανικό.

Συνήθως χρησιμοποιείται για ταινίες. Συχνά εκφράζει περισσότερο την αδυναμία διατύπωσης σοβαρού κριτικού λόγου από τον εκφέροντα και λιγότερο κάποιο χαρακτηριστικό του αντικειμένου της κριτικής.

φάκα (η): ουσιαστικό. Μηχανισμός που χρησιμοποιείται για την παγίδευση ζώων. Πιο συχνά συναντάται στο κυνήγι ποντικών (βλ. παράδειγμα 0). Ενίοτε και στο κυνήγι μαγισσών (βλ. παρακάτω).

Μεταφορικά α: (τα βάζω εγώ -δεν πάμε μακριά έτσι κι αλλιώς)

Χρησιμοποιείται σωρηδόν σε αστυνομικά ρεπορτάζ (βλ. Σόμπολο και λοιπούς ρουφ) για να υποδηλώσει τη σύλληψη του «κακού» απ' τους «καλούς». Η σύλληψη συνήθως γίνεται κατά λάθος ή σκηνοθετείται για τα μάτια του κόσμου, αλλά η λέξη «φάκα» (καταλυτικός ο ρόλος της στο ρεπορτάζ -συνήθως δεύτερη λέξη τίτλου) υπεισέρχεται για να εδραιώσει το κύρος της ελληνικής αστυνομίας, προσδίδοντας τη χάρη μιας καλοστημένης ενέδρας, με έρευνα, σχέδιο δράσης και εμφανή αποτελέσματα, διαποτισμένη ταυτόχρονα από τις αρετές της σοφίας και της εγκαρτέρησης. Η συγκεκριμένη φάκα δεν είναι συνήθως μεγάλη, με αποτέλεσμα να πιάνονται κυρίως χαμστεράκια και να διαφεύγουν οι αρουραίοι (βλ. παραδείγματα 1, 2 και 3).

Μεταφορικά β: (βάλτε ένα χεράκι κι εσείς)

Αόρατος μηχανισμός που χρησιμοποιείται από ένα σύστημα (επίσης αόρατο) για να εγκλωβίσει / παγιδεύσει ένα άτομο το οποίο, μέχρι εκείνη τη στιγμή, ήταν ανένταχτο στο σύστημα αυτό (βλ. παράδειγμα 4). Το αποτέλεσμα, παρά το αόρατο τόσο του μηχανισμού όσο και του συστήματος, είναι καθ' όλα ορατό.

Μεταφορικά γ: (του συ(νει)ρμού)

Το τελευταίο γεύμα. Συνοδεύεται απαραίτητα με κασέρι.

Περαιτέρω χρήσεις της λέξης:

α. για τον ηχητικό προσδιορισμό του γράμματος «φι»: «βήτα, φι... όπως φάκα, φυσαλίδα...» (ρήση γνωστού φ-φαρσέρ)

β. για την περιγραφή μιας μορφής του οιδιπόδειου συμπλέγματος (όχι απαραίτητα γενετήσιας φύσεως): με πρώτο συνθετικό τη λέξη «μητέρα» αγγλιστί (μάδα), υποδηλώνει τον μηχανισμό που δημιουργούν οι μητέρες ώστε να δυσκολέψουν την απαγκίστρωση των τέκνων τους από τους κόλπους (όχι απαραίτητα γενετήσιας φύσεως) της οικογένειας (παραδείγματα μαδαφάκας είναι οι φράσεις: «θα με πεθάνεις μ' αυτά που κάνεις!», «δε σκέφτεσαι καθόλου την έρμη τη μανούλα σου», «εμείς για σένα τα κάνουμε όλα», κλπ)

και τέλος, γ. εννοείται, η χρυσή φάκα: φάκα d' oro, στο μηχανισμό της οποίας πέφτουν συχνά θηλυκά που γυαλίζει το μάτι τους όταν τη βλέπουν σε βιτρίνες, και αρσενικά όταν βλέπουν τα θηλυκά να γυαλίζει το μάτι τους.

φακός (ο): ουσιαστικό, ομόρριζο -και το αντίστοιχο αρσενικό- της προαναφερθείσας «φάκας». Πρόκειται για το εργαλείο που μοιάζει με φωτόσπαθο, κι όχι το άλλο που είναι ομόρριζο (ίδιο δέντρο, άλλος πατέρας) με τις φακές. Χρησιμοποιείται και αυτό για την παγίδευση ζώων. Συναντάται κυρίως στο κυνήγι του λαγού (βλ. παράδειγμα 5).

Τα όβολα

Τα χρήματα, σε μορφή μεταλλικού νομίσματος, τα κέρματα, από το αρχαίο «οβολός», που ήταν νομισματική μονάδα (δεν είχαν δα τότε τραπεζογραμμάτια).

Αλλά και γενικότερα σήμερα το χρηματικό αντίτιμο σε κάθε μορφή του.
Συνώνυμα το μπαγιόκο, αργύρης, παράς, παράδες, τάλαρα, λεφτά, μουρμούρια κλπ.

Τα χρήματα, το χρηματικό αντίτιμο πάσης μορφής (συνήθως σε χαρτονομίσματα).

Συνώνυμα το μπαγιόκο, ο παράς , τα τάλαρα, τα λεφτά , ο αργύρης, όβολα, οι παράδες, κλπ.

Όταν κάποιος έχει πολλά λεφτά, τα κάνει μασούρια:

α) για μεγαλύτερη ασφάλεια και τσιγκουνιά (τα κουβαλάει μαζί του)
β) για εξοικονόμηση χώρου (ώστε να χωρέσουν και οι αυριανές εισπράξεις).

Στην στρατιωτική ιδιόλεκτο, είναι εξαιρετικό είδος πουλάδας και σημαίνει ότι ο αλεξιπτωτιστής που την φέρει έχει κάνει πολλές νυχτερινές πτώσεις, οπότε είναι και γαμώ τους πουλαδερούς.

Άλλη μια «μόρτικη κι αλανιάρικη» έκφραση για να περιγράψει το χρηματικό αντίτιμο σε κάθε του μορφή.

Από το τούρκικο μπακίρ = χαλκός, προφανώς από τα πλείστα όσα μεταλλικά νομίσματα που εμπεριείχαν (και εμπεριέχουν μέχρι και σήμερα) στη σύνθεσή τους το γνωστό και πανάρχαιο μέταλλο.

Συνωνυμα: μπακοτσέτουλα, μπαγιόκο, μουρμούρια, παράδες, όβολα (τα) λεφτά, χρήματα, κλπ κλπ

Αλλη μια έκφραση για να περιγράψει το χρηματικό αντίτιμο σε κάθε του μορφή.

Η έκφραση ακούστηκε ευρέως από τον Σιόρ Διονύσιο (Νιόνιο), τη γνωστή φιγούρα του θεάτρου σκιών του Καραγκιόζη, του Ευγένιου Σπαθάρη και πιθανότατα να έχει Ζακυνθινή προέλευση.

Με δεδομένη την Ιταλική επιρροή των επτανήσων, ο όρος πιθανότατα να προέρχεται από το Banko= τράπεζα και cedole= κουπόνια, δηλαδή κάτι σαν τραπεζογραμμάτια, όπως λέγονται αλλιώς τα χαρτονομίσματα.

Συνωνυμα: μπακίρι, μπαγιόκο, μουρμούρια, παράδες, όβολα (τα) λεφτά, χρήματα.

Οι νταλίκες είναι μεγάλα και μακριά τροχοφόρα οχήματα που, κατά τις νυκτερινές ώρες σε εθνικές και επαρχιακές οδούς, χωρίς οδικό φωτισμό, και ειδικά στις διασταυρώσεις, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να γίνουν ορατές και άρα αντιληπτές σε όλο τους το μήκος και πλάτος. Ιδιαίτερα δε, εάν σύρουν και ρυμουλκούμενο όχημα.

Με σκοπό λοιπόν την αποφυγή των τροχαίων δυστυχημάτων, ο ιδιοκτήτης προβαίνει σε κάλυψη ολοκλήρου του οχήματος και του ρυμουλκούμενου με πλήθος εγχρώμων μικρών φωτεινών λαμπτήρων, προκειμένου το όχημά του να γίνεται έγκαιρα και από μακρινή απόσταση αντιληπτό από τους διερχόμενους και διασταυρούμενους οδηγούς των υπολοίπων Ι.Χ. η Δ.Χ. οχημάτων καθώς και από τους πεζούς.

Ο τρόπος αυτός της καθολικής φωτεινής επισήμανσης-κάλυψης του οχήματος, ονομάζεται “χριστουγεννιάτικο δέντρο”.