Tagged definitions (774)
Showing 521-530 from 774

Αποστομωτική απάντηση σε κάποιον που διορθώνει τα λεγόμενα μας, σε γραμματική, συντακτικό, και νόημα.

Αντικατοπτρίζει τον πρωταρχικό λόγο ύπαρξης της γλώσσας, την επικοινωνία. Στην επικοινωνία, κάποια λαθάκια συγχωρούνται, ιδίως στον προφορικό λόγο. Σκεφτείτε ακόμα και το αδόκιμο της συγκεκριμένης ατάκας.

Επίσης, κλασική απάντηση σε λάθος προφορά ξένων λέξεων.

ΥΓ: Αν ζοχαδιάζετε όταν σας διορθώνουν, χώνετε και το «ρε μαλάκα», ώστε μαζί με το μήνυμα να επικοινωνήσετε και την αγανάκτηση σας. Συνήθως η προσθήκη γίνεται όταν διορθωνόμαστε από κάτι γεροντοκόρες φιλόλογους ή από σπασοκλαμπάνιες τελειομανείς ή ψώνια ξενομανείς, που ως μοναδικό στόχο στη ζωή τους, έχουν βάλει την σωστή εκφορά του λόγου. Και οι οποίοι διορθώνουν συνήθως κάτι λάθη που δεν υπάρχουν.

Τούτη η παλαιά έκφραση, με την οποία οι ελληνόφωνοι εφιστούσαμε και εφιστούμε την προσοχή ο ένας στον άλλο εν όψει κινδύνων, τείνει πλέον να μετατραπεί σε απλό φιλικό αποχαιρετισμό, κι εν μέρει να αντικαταστήσει το τα λέμε προς φίλους, μιας και προς αυτούς αυτό το «τα λέμε» ακούγεται λίγο και περιττό («σιγά που δε θα τα ξαναλέγαμε») -αντισταθμιστικά, το «τα λέμε» ακούγεται όλο και περισσότερο ως κατακλείδα σε εφήμερες μη φιλικές γνωριμίες, αν και είναι σαφές ότι δεν θα ξαναϋπάρξει συνάντηση, μισή υποκρισία δική μου, μισή δική σου, δλδ. (στην Αγγλία λένε αυτό το φρέντλι «see you» έτσι χαζά, ακόμα και στα τηλεφωνικά κέντρα, και δε χρειάζεται να πω ότι αυτό το c u έχει συμβάλει και στην καθιέρωση της καθ΄ ημάς «τα λέμε»- culture ).

Επανερχόμενος στο λήμμα: οι χρήσεις στις οποίες εστιάζω είναι εκείνες κατά τις οποίες αυτό το «το νου σου» ακούγεται σκέτο στο τέλος ενός διαλόγου -αντικαθιστά, δηλαδή, ακόμα και τα «γεια σου», «άντε γεια» κ.τ.ο. καμιά φορά- και, κυρίως, ενώ δεν δικαιολογείται από την περίσταση (δεν έχει, δλδ, επισημανθεί, συζητηθεί κάποιος κίνδυνος, ενώ δεν συντρέχει κάποια άμεση εύλογη απειλή).

Κοινωνιοψυχοανθρωπολογικά αν το δει κανείς, το «το νου σου» αυτό δεν είναι παρά η σλανγκική έκφραση της Κοινωνίας του Ρίσκου, εσχάτως και του Πανικού, την οποία έχουν αναλύσει οι κοινωνιολόγοι και διανοητές της ύστερης κυρίως νεωτερικότητας. «Το νου σου» παναπεί κατά βάση «πρόσεχε», ο κίνδυνος είναι καταστατικό στοιχείο της ζωής (η οποία, βέβαια, ζωή ΣΟΥ είναι και πολύτιμη, αν έχεις γεννηθεί από τη σωστή πλευρά των εσωτερικών και εξωτερικών συνόρων). Παναπεί επίσης: πονηρέψου μη σε φάνε, μην επαναπαύεσαι γιατί την πούτσισες. Παναπεί τελικά κοινωνία = κίνδυνος, μην εμπιστεύεσαι κανέναν -α, και μαλακίες έλεγα, κοινωνία δεν υπάρχει.

Το «το νου σου» που περιγράφω, θεωρώ ότι έχει δυο ορίζουσες:

α) η μια είναι η ανάγκη να υπάρξει ένα αντίστοιχο του αγγλοσαξονικού αποχαιρετισμού take care = πρόσεξε τον εαυτό σου. Η τάση των αγγλοσαξόνων, ρεκτών καθετί χυδαίου τις τελευταίες δεκαετίες προς την κουλτούρα της ασφάλειας (safety, security), γιγαντώθηκε μετά τους δίδυμους πύργους, κι έτσι φτάσανε στα ντεκαβλέ have a safe trip και τους λοιπούς δολοφονικούς του ζην επικινδύνως και της χαράς της ζωής γλωσσικούς αυτοματισμούς. Ως γνωστόν η κουλτούρα μας είναι αμερικανοποιημένη ως ένα βαθμό...

β)... κι έτσι έχουμε κι εμείς πλέον αυτό το «το νου σου» που, ναι μεν είναι πιο λαϊκότροπο και μάγκικο ως προέλευση, καθώς μάλιστα προς το παρόν εκφέρεται από άτομα που είναι ή -κυρίως- φαντασιώνονται ότι είναι της πιάτσας, άρα και παίρνουν «ρίσκα», και αισθάνονται καθήκον να εφιστούν ο ένας στον άλλον την προσοχή.

Δεν είναι, λοιπόν, τόσο φλώρικο όσο το take care αυτό το «το νου σου», αλλά αυτά είναι προσχήματα, υφολογικοί φερετζέδες, φόβο εκφράζουν και τα δύο.

Πολιτισμικά θα έλεγα εν τέλει ότι, ως αποχαιρετισμός, χρησιμοποιείται είτε από κάγκουρες και ανακλά την πρόθεσή τους να φανούν σχετικά εκλεπτυσμένοι («το νου σου, κι εμένα που με βλέπεις έχω πολλές φορές μπλέξει, σκατοκοινωνία, αλλά μπορείς να επιβιώσεις, αν έχεις... το νου σου»), η οποία τάση του κάγκουρα αλληλεπικαλύπτεται με την εκμάγκευση του φλώρου που προσπαθεί να επιβιώσει υπό αντίξοες πλέον συνθήκες -ανταγωνισμός, κοινωνικοποίηση της εξαπάτησης, επισφάλεια κλπ («το νου, μην είσαι μαλάκας, θέλει κωλοπετσοσύνη και μυαλό για να επιβιώσεις»).

Τέλος, να επισημάνω ότι το «το νου σου» ως αποχαιρετισμός απευθύνεται σε ένα άτομο και εκφράζει αυτήν ακριβώς τη συνθήκη του ατομισμού. Το «το νου σας» χρησιμοποιείται ως ειλικρινής προειδοποίηση και συνδηλώνει συνήθως μια συλλογική μορφή αλληλεγγύης.

Μαγικό ξόρκι που χρησιμοποιούσαμε στο δημοτικό όταν παίζαμε κρυφτό και αμέσως ελευθερώνονταν όλοι οι φυλακισμένοι. Όταν έφτανες στο σημείου που φύλαγε ο αντίπαλος, έφτυνες δείχνοντας έτσι την αποστροφή σου στο πρόσωπό του και ο τελευταίος έπρεπε να πει «φτου ξελευθερία για όλους» ώστε να ελευθερώσει, σαν άλλη διάσωση του στρατιώτη Ράιαν, τους πιασμένους στο παιχνίδι.

Ο παλαιός Κρης, εις την προσπάθεια να θίξει το αεικίνητο ενούς συμπατριώτη του, χρησιμοποιούσε τοιαύτη φράση, δεδομένου του ότι ο «διάολος» (δηλ. ο δαίμων) αεικίνητος και ακατάπαυστος εστί. Πόσω μάλλον οι χίλιοι διαόλοι! Καμία σχέση δεν υπάρχει μετ' εξορκισμών, μαγείες τε και βουντού. Έμφαση δίδεται εις τον τονισμόν της αρχικής φράσεως, τουτέστιν η φράση εκφέρεται ως εξής: «ΣΣχχίλιοιοιοι διαόλοιοι μέσα σουου!»

Πληρώνω στη μάγκικη διάλεκτο, η οποία τείνει να κόβει τις τελευταίες συλλαβές από λέξεις.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της εν λόγω διαλέκτου το γνωστό άσμα «εφτά νομά σ' ένα δωμά και δε μπορώ να κλείσω μα», δηλαδή εφτά νομάτοι σε ένα δωμάτιο και δε μπορώ να κλείσω μάτι (κοιμηθώ).

Έκφραση δυσπιστίας έναντι επικαλουμένων ιδιοτήτων κομπορρήμονα συνομιλητή. Δηλαδή, εννοείται «πού τα 'χεις δει αυτά που λες», «πού γίνονται αυτά» κ.λπ., αντικαθιστώντας την ανύπαρκτη χρονική διάσταση των εικαζομένων επιτευγμάτων «πότε;», το οποίον υφίσταται μόνον ως απάντηση (βλ. παλιά στο Τέξας κ.λπ.) με αναφορά σε τοπική αναρμοδιότητα. Συνήθως, χρησιμοποιείται με το πρόσφυμα «μωρέ», ενώ το «πού» μπορεί να επαναλαμβάνεται.

Χαρακτηριστικά, η επίθεση τόνου στην αντωνυμία «πού», την τρέπει από αναφορική σε ερωτηματική, αλλάζοντας εντελώς το νόημα της πρότασης. Π.χ. (Καββαδίας 7 Νάνοι στο S/S Cyrenia): «Ραμάν αλλήθωρε τρελέ, που λύνεις μάγια» σε «Ρε αμάν αλλήθωρε τρελέ, πού λύνεις μάγια;» (δηλαδή σιγά μη λύνεις και μάγια τρομάρα σου, δεν κοιτάς την τύφλα σου)...

Καταφατικό μόριο της νεοελληνικής καθομιλούμενης νέας κοπής. Δηλώνει πρόθεση συμμετοχής και σύμπνοια του ομιλητή με την εκπεφρασθείσα πρόταση του συνομιλητή.

Από το νωρίς απαρχαιωμένο ψήνομαι με κόψιμο και της κατάληξης και του χαρακτήρα του ρήματος και γενικά του ό, τι περίσσευε χωρίς ματιές πίσω από την πλάτη και συναισθηματισμούς, στο πνεύμα της εποχής. Να μη συγχέεται με τα ομόηχα ψι.

Αφηγηματικό μη καλολογικό στοιχείο που απαντά σε μακροσκελείς προφορικές επικίλες τις οποίες απαγγέλουν γλωσσοκοπανίζοντα και αεροκοπανίζοντα θήλεα νέας κοπής με ακροατήριο όμοιές τους. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα μόριο με το οποίο δηλώνεται το τέλος μιας κατά λέξη εξιστορούμενης συνήθως τηλεφωνικής συνομιλίας, σπανιότερα δε και συνομιλίας που είχε γίνει πρόσωπο με πρόσωπο.

Περ' από τη λειτουργία του αυτή ως ένα είδος προφορικής στίξης, το γεια γεια στο λόγο επιτελεί μια σειρά από δραματικές λειτουργίες. Προσδίδει παραστατικότητα αλλά και ένταση, καθώς πλεοναστικά υπερτονίζει τη λήξη της συνομιλίας ώστε να αφήνεται να εννοηθεί ότι αυτή αποτελεί τομή στην έως τώρα πλοκή-αφήγηση. Έτσι παίζει κι ένα ρόλο προοικονομίας, καθώς αναπλάθει τη συνθήκη ευτυχούς άγνοιας για την επερχόμενη μοίρα των συνομιλητών που λένε αμέριμνοι κι ευγενικοί γεια γεια, προκειμένου η συνέχεια της αφήγησης να την ανατρέψει άρδην. Δημιουργείται, δηλαδή, κι ένα είδος τραγικής ειρωνείας, εφόσον στο άκουσμα και μόνο του γεια γεια ο ακροατής αντιλαμβάνεται ότι κάτι θα συμβεί στους ήρωες της συνομιλίας που δεν τους ήταν τότε διαυγές.

Μέσα από την απόλυτη περιττότητά του, μπορούμε να εντοπίσουμε στο γεια γεια την πληγή από την οποία ο σημερινός προφορικός λόγος ματώνει.

Μετεξέλιξη της πολύ γνωστής έκφρασης «Δε μας χέζεις ρε Νταλάρα;». Ο εκκενωτής αυτή τη φορά όμως δεν είναι ο γνωστός βάρδος.

Ο Εδουάρδος Αλοίσιος Μέρφυ ο νεότερος (Edward Aloysius Murphy Jr.) γεννήθηκε το 1917 και υπηρέτησε στην Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ (USAF), ως μηχανικός αεροσκαφών. Το 1949, συμμετείχε στο πρόγραμμα MX981, με το οποίο γίνονταν δοκιμές για τις αντιδράσεις του ανθρώπινου οργανισμού στις απότομες επιταχύνσεις. Το πρόγραμμα αυτό θα έκρινε το μέλλον των υπερηχητικών αεροσκαφών αλλά και των πυραύλων που οι Αμερικανοί σκόπευαν από τότε να στείλουν στο διάστημα.

Σε ένα από τα πειράματα που γινόταν κατά την διάρκεια αυτού του προγράμματος έπρεπε να τοποθετηθούν στο σώμα του πιλότου δεκαέξι αισθητήρες για τη μέτρηση της επιτάχυνσης και κάθε αισθητήρας μπορούσε να τοποθετηθεί με δύο τρόπους, έναν σωστό και έναν λανθασμένο. Όπως θα φαντάζεστε εδώ έγινε το μεγάλο λάθος… ένας από τους τεχνικούς που βοηθούσε τον Μέρφυ τοποθέτησε και τους δεκαέξι αισθητήρες λάθος!! Ο Μέρφυ τότε φώναξε:

— Εάν κάτι μπορεί να πάει στραβά, θα πάει!

Ο πιλότος (Τζον Πολ Σταπ) που θα πραγματοποιούσε το πείραμα κατά την διάρκεια μιας συνέντευξης τύπου ανάφερε το περιστατικό και μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα η φράση του Μέρφυ έκανε τον γύρο της Αμερικής. Το 1958, μια δεκαετία αργότερα «Ο Νόμος του Μέρφυ» καταγράφτηκε στο λεξικό Γουέμπστερ. Στην συνέχεια κυκλοφόρησαν διάφορες παραλλαγές, από τις πιο απλές και καθημερινές όπως: «η ουρά στο διπλανό ταμείο κινείται πάντα πιο γρήγορα» μέχρι τις πιο φιλοσοφικές όπως: «κάθε φορά που τα πράγματα δείχνουν να πηγαίνουν καλύτερα, κάπου έχεις κάνει λάθος».

Ο Arthur Bloch εκμεταλλευόμενος όλη αυτή την κατάσταση έκδωσε και ένα βιβλίο γνωστό ως «Οι Νόμοι του Μέρφυ» και έτσι ο Μέρφυ από μια αυθόρμητη φράση του έγινε παγκοσμίως γνωστός!

Αυτή η αποστομωτική έκφραση λοιπόν πηγαίνει σε όλους τους απαισιόδοξους και ιδιαίτερα εκνευριστικούς, που πάντα θεωρούν δεδομένη την καταστροφή και την αποτυχία σε οτιδήποτε επιχειρούν αυτοί ή κάποιος από την ομήγυρή τους, όχι απαραίτητα επειδή έχουν ακούσει για τους νόμους του Μέρφυ.

Το λέμε κοροϊδευτικά όταν κάποιον τον έχει πιάσει η απληστία και θέλει να βγάλει όλο και περισσότερα λεφτά, γι΄αυτό και συμπεριφέρεται σαν τον Σκρουτζ (αν και ο Σκρουτζ έβλεπε δολάρια) (βλ. παράδειγμα 1).

Μερικές φορές το ευρώ μπορεί να αντικατασταθεί με κάτι άσχετο, λόγω του ότι το άτομο αυτό κάνει σαν τρελό για αυτό το πράγμα (βλ. παράδειγμα 2).