Προέρχεται από τον κόσμο του λαϊκού θεάτρου κι ετυμολογείται από τον Μπαλαφάρα, έναν μπουλουξή. Επίσης συναντάται και σαν «μπαλάφα», «μπαλαφαρία».
Στο θέατρο και τον κινηματογράφο είναι μια κωμωδία καταστάσεων όπου κυριαρχούν η υπερβολή, το χοντροκομμένο χιούμορ (συχνές αναφορές σ’ αχαμνά, βυζιά, κώλους και όλες τις λειτουργίες τους με έμφαση στα ηχητικά εφέ), η φωνακλάδικη αθυροστομία, οι έντονες κινήσεις (οι ηθοποιοί είναι υπερδραστήριοι επί της σκηνής), η ακατάσχετη πολυλογία που εκφέρεται ταχύτατα και γενικά κάθε είδους χοντράδα (μέχρι τη χυδαιότητα) με σκοπό την εύκολη πρόκληση γέλιου (ενίοτε, σαν είδος κωμωδίας, δεν είναι τόσο αθώο όσο δείχνει και είναι μόνο επιφανειακά ελαφρύ· απαιτεί δε από τη μεριά του ηθοποιού που συνήθως αυτοσχεδιάζει, μεγάλο ταλέντο και σωματική αντοχή).
Έχει καταντήσει να σημαίνει:
A. Όταν μιλάμε για ένα έργο τέχνης (κυρίως θεατρικό και κινηματογραφικό αλλά όχι μόνο) την κιτσάτη χοντροκοπιά, μπαρούφα, την μπούρδα, τη σαχλαμάρα, την αρλούμπα, τη μούφα, την ανώδυνη διασκέδαση για κοινό χωρίς απαιτήσεις (π.χ. εφήβους, μπασκλασαρία), τη δηθενιά, την αποτυχημένη (προσπάθεια για) σάτυρα λόγω έλλειψης μέτρου ή ταλέντου, την αμερικλανιά (ως προς το περιεχόμενο τουλάχιστον).
[Παρ’ όλ’ αυτά κάποιοι κάνουν καινούργιο συκώτι απ’ τα γέλια και κάποιοι άλλοι βγάζουν τρελό χρήμα]
B. Σαν χαρακτηρισμός μιας δράσης, κατάστασης, εξαγγελίας, ανακοίνωσης σημαίνει πάνω κάτω τα ίδια κι επιπλέον την άνευ περιεχομένου μεγαλοστομία με σκοπό τον εύκολο εντυπωσιασμό, τα φούμαρα / τις υπερβολές / τις παραφουσκωμένες αερολογίες / μαλακίες που λέγονται από φορείς, ελίτ, ΜΜΕ είτε σαν δικαιολογίες είτε για να χαϊδέψουν αυτιά, το κακοστημένο θέαμα με σκοπό τη χειραγώγηση οποιοδήποτε κοινού του οποίου υποτιμάται η νοημοσύνη.
Γ. Όταν μιλάμε
i) για χαλαρές καταστάσεις μεταξύ φίλων: ο χαβαλές / η πλάκα / οι παρεΐστικοι αστεϊσμοί,·
ii) για χιούμορ / ανέκδοτα: τα πικάντικα, τα σκαμπρόζικα, τα σόκιν.
Δ. Υπάρχουν και τα «μπαλάφας», «μπαλαφάρας» για τους εκφέροντες μπαλαφάρες.
Σημειωτέον πως πρόκειται και για σύγχρονα επίθετα συμπολιτών μας που δεν εκφέρουν ούτε κάνουν -κατά κανόνα- μπαλαφάρες.
Α.1) «…Στα μισά της επίσημης προβολής της χαριτωμένης μπαλαφάρας «Το κλάμα βγήκε απ' τον Παράδεισο» …γυρίζει ο Α. Μ.. της Σπέντζος Φιλμ και αυθορμήτως εκφωνεί χαμηλοφώνως μια προφητεία, ταμειακής υφής: «Ξεκινάνε με ένα εκατομμύριο εισιτήρια»…».
Α.2) «…αυτή η αμφιβολία είναι μέρος της μαγείας του φιλμ του Tomas Alfredson. Κι αν ο τελευταίος δεν επέλεγε να κορυφώσει το δράμα του με την εύκολη λύση της 'εκδίκησης των τραμπούκων', που παραπέμπει σε νεανική αμερικανική μπαλαφάρα των '80s, θα είχε υπογράψει ένα καθαρό αριστούργημα!...» (για το Låt den rätte komma in)
Α.3) «…το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι το «Soon Over babaluma» δεν έχει καμμία σχέση, ας πούμε με το «Tago mago», ως μουσική, αυτό δεν σημαίνει πως είναι μπαλαφάρα ολκής - όπως αβασάνιστα ειπώθηκε από τον Μ. …..»
Α.4) «…Ο κακομοίρης ο Λουντέμης ήταν ένας μετριότατος γλυκανάλατος συγγραφεύς αλλά βέβαια κάποτε βασίλευσε ως μονόφθαλμος στους τυφλούς , δηλαδή την δεκαετία του 60 και του 70 που όλοι το είχαν ρίξει στην ποίηση και δεν είχαμε λογοτέχνες της προκοπής. Σήμερα ο Λουντέμης θα κατατάσσονταν πανηγυρικώς στους ιδίοις αναλλώμασσιν συγγραφείς. Παρόλα αυτά οι μπαλαφάρες του συνεχίζουν να στοιχειώνουν τις παιδικές βιβλιοθήκες και βέβαια ευτυχώς παραμένουν αδιάβαστα...»
Β.1) «….Όσο για τα υπόλοιπα κόμματα, εγώ δε το τρώω πως επειδή επιχορηγούνται απ' τον κρατικό προϋπολογισμό είναι κι ανεξάρτητα, γιατί ξέρω πολύ καλά πως οι επιχειρηματίες τα χώνουν σε όλα τα κόμματα, μηδενός εξαιρουμένου. Απλώς, το κάθε κοινοβουλευτικό κόμμα έχει το ρόλο του στην αστικοκοινοβουλευτική μπαλαφάρα. Ε, εμένα δε μ' αρέσει η μπαλαφάρα αυτή, δε γουστάρω να βλέπω το θίασο και δε θέλω να πληρώνω εισιτήριο, να πάνε να πηδηχτούνε. Ας αυτοχρηματοδοτούνται, λοιπόν, ας τους τα χώνουν τα λαμόγια κι οι επιχειρηματίες…»
Β.2) «..Έλεος πια με την αυταπάτη της “συμπρωτεύουσας”, που μονίμως αποδεικνύεται αποτελεσματικότατη μπαλαφάρα των “ημεδαπών” πολιτικάντηδων…Ένα μεγάλο αστικό κέντρο είναι η Θεσσαλονίκη, με κάθε μορφής εγγενή παθογένεια, ενδημική σε όλα τα αντίστοιχα πολεοδομικά μεγέθη….»
Β.3) «…Ο ΛΑ.Ο.Σ. είναι ένας πραγματικός μπαξές! Τηλεοπτικοί βιβλιοπώλες που εννοούν να μας σώσουν ακόμη κι αν κανείς δεν τους το έχει ζητήσει, ξεπεσμένοι δημοσιογράφοι που επιθυμούν να σταδιοδρομήσουν ως σχολιαστές τηλεοπτικών εκπομπών της μεσημβρινής ζώνης, τηλεπερσόνες και μόνιμοι πολιτευτές, πιστοί οπαδοί του Δ.., στοιχίζονται πίσω από τον Μεγάλο Αρχηγό. Το όραμα τους πάντως έχει εικαστική απεικόνιση: τον Λ.Γ. εκστασιαζόμενο όταν ο ακαταπόνητος αδελφός του Σ.–Ά. εξαπολύει τις ... μπαλαφάρες του!...»
Β.4) «…Ας αφήσουμε κατά μέρος και την απίστευτη μπαλαφάρα με την κατάργηση της ανωνυμίας για τους κατόχους καρτοκινητών, λες και μια χούφτα κακοποιών που είναι ικανοί να οργανώσουν για δεύτερη φορά ολόκληρη υπερπαραγωγή με ελικόπτερα και χειροβομβίδες θα κολλήσουν στο αν το κινητό είναι με σύνδεση ή με κάρτα…»
Β.5) «….Μόλις ο πρύτανης αρχίζει την προπόνηση για να γίνει κι αυτός Μάνθος (εδώ που τα λέμε μ’ αυτούς τα βρήκε για να εκλεγεί! – ή κάνω λάθος;) και κάποιος τον εγκαλεί ως ανακόλουθο με τις κατηγορηματικές δεσμεύσεις και άλλες προεκλογικές μπαλαφάρες, τσουπ ξεθάβουμε την Π…, βρίσκουμε την Τ…, και το guilt by association με τον Μ…»
Γi) «…Στην πολιτικοποιημένη παρέα των 35+ η οποία μαζεύτηκε για να δούμε τον ημιτελικό Ισπανία – Γερμανία, το ερώτημα που δημιούργησε κόντρες ήταν –μια μπαλαφάρα πες, αλλά πέρασε η ώρα με τα κέφια στην τσίτα – το ποια ομάδα θα υποστήριζε στο Μουντιάλ ο Κάρολος Μαρξ, με βάση την οργάνωση, τα χαρακτηριστικά του ποδοσφαίρου της χώρας που θα πλησίαζε περισσότερο στη φιλοσοφία του…»
Γii) -Και κοίτα όταν έρθουν οι φίλες μου ν’ αρχίσεις εκείνες τις μπαλαφάρες σου με τον καψιμιτζή και τον κώλο του επιλοχία σου.
-Καλά! θα πω ένα με τον Καράμπελα και τη Χάιδω, να σπάσει ο πάγος.
Δ) «…Το χιούμορ που συγκεντρώνει τους χυμούς που παράγουν το γέλιο έχει να κάνει με ανατροπές, με φάρσα, με υπερβολή, με ξάφνιασμα μυαλού, με μιμητικές, με ερεθισμό χορδών του εγκεφάλου που αγγίζουν φιλόδοξα επίπεδα πνευματικών συγκινήσεων, με ανεκδοτόμορφες νύξεις, με σύγχρονες και παλιές τεχνικές κωμωδίας, αλλά και με τον τύπο της καρπαζιάς και με τον μπαλαφάρα…»
(Όλα απ' το δίχτυ πλην του Γii)
