Tagged definitions (5850)
Showing 651-660 from 5850

Διακεκορευμένη, κοινῶς ξεπαρθενεμένη, σπασμένη.

Ὁ χαρακτηρισμὸς αὐτὸς λέγεται (λεγόταν καλλίτερα) πάντοτε γιὰ νεαρὲς ἐνήλικες γυναῖκες, ἐκ μέρους ἀνδρῶν, ὡς διαβολή. Ὅταν, σπανίως, ἐξεστομίζετο ἐκ μέρους γυναικῶν, τότε ἡ κακοήθεια χτυποῦσε κόκκινο, καθ´ ὅτι ἐσκόπευε νὰ προσβάλῃ ἀπ´ εὐθείας τὴν τιμὴ καὶ τὴν ὑπόληψι τῆς νύφης των (βλ. παράδειγμα 3).

Ἡ τρύπια καὶ ἡ σπασμένη δὲν ἔχουν πραγματολογικὴ διαφορά• διαφέρουν ὅμως κατὰ τὸ ποιός τὸ ἐκστομίζει, κατὰ τὴν πρόθεσι, καὶ κατὰ τὴν ψυχολογικὴ βάσι ἐκκινήσεως τοῦ χαρακτηρίζοντος (βλ. συμπληρωματικῶς τὸ λῆμμα σπασμένη).

Συνεταιρικὸ λῆμμα μὲ Galadriel

Αυτός που σου «πρήζει τ' αρχίδια». Ο απόλυτα εκνευριστικός και επίμονος άνθρωπος, που επιμένει μέχρι να σε πείσει γι' αυτό που θέλει.

Συνώνυμο: Ο σπασαρχίδης, σπαζαρχίδης, σπασαρχίδας

Διακεκορευμένη, κοινῶς ξεπαρθενεμένη.

Λέξι τοῦ συρμοῦ τὴν ἐποχὴ ποὺ πήγαινα δημοτικό. Οἱ πιτσιρικάδες χαρακτήριζαν ἔτσι κάποια ἀπ´ τὰ κορίτσια, μὲ συνομωτικὸ τρόπο. Ἡ ἔκφρασι ἐμπεριέχει ὅλη τὴ μαγεία τῆς ἄρρενος προεφηβίας, ὅπου μπερδεύεται ὁ ἄγουρος καὶ ἀνεπίγνωστος ἔρως, ἡ τόσο χρήσιμη στὴ φᾶσι ἐκείνη ἐχθρότης πρὸς τὸ ἄλλο φῦλο, οἱ προκαταλήψεις τῆς ἐποχῆς καὶ ἡ ἐξ ἀκριτομυθιῶν γνῶσι γιὰ τὰ συμβαίνοντα στὰ ἀπόκρυφα τῶν κοριτσιῶν. Στὸ μυαλὸ τοῦ πιτσιρίκου τῆς 5ης-6ης τὸ ξεπαρθένεμα ἐφάνταζε ὡς μείζων ἀναπηρία γιὰ τὸ κορίτσι, μὲ συνέπειες ἀκόμη καὶ στὸν τρόπο βαδίσματος.

Παλαιοτάτης κοπής πολιτικό μπινελίκι βασιλοφρόνων από την εποχή του Εθνικού Διχασμού.

Η λέξη εξέλειπε με την εκπνοή των τελευταίων παππούδων που πρωταγωνίστησαν τότενες. Ίσως να αναβιώσει ένεκα που ήρθε η ώρα του Μπένι.

Νέτη σκέτη η λέξη ένεκα σημαίνει «εξαιτίας» και συντάσσεται με γενική.

Φαίνεται όμως πως λόγω κάποιας δυσκολίας ως προς τον ήχο της (ακούγεται λίγο σαν εξωγήινη) ή το εξαιρετικά λιτό της (είναι σύντομη για το βάρος που σηκώνει) ή την εφαρμογή της (σύνταξη με γενική, μια πτώση που τείνει να εξαλειφθεί), έχει αποκτήσει με τον καιρό διάφορες παραλλαγές, οι οποίες ξεκίνησαν από λάθος, τείνουν όμως να καθιερωθούν, είτε ως σλανγκ είτε ως κανονικές, δόκιμες.

Γνώμη μου: είναι από τα λάθη που δεν πρέπει να υποστούν τον βιασμό της διόρθωσης, είναι από τα λάθη που δημιουργούν νέα ή συμπληρωματικά γλωσσικά πράγματα (ένα από τα 2983948 λήμματα του προχείρου μου είναι αφιερωμένο σε αυτά, θα).

Μία λοιπόν από τις παραλλαγές του ένεκα, είναι η προσθήκη-πλεονασμός του που (παρ. 1, 2), η οποία αναφέρεται και στο ΛΚΝ, που σημαίνει «εξαιτίας του ότι». Εδώ το «εξαιτίας του ότι» πέφτει μεγάλο, το «ένεκα» μικρό, κι έτσι το «ένεκα που» φέρνει την μπαλάντσα στα ίσα της.

Άλλη μία είναι η σύνταξή της με αιτιατική (παρ. 3, 4) ή με ονομαστική (παρ. 5.).

Για κάποιο λόγο, ως νέο συντακτικό φαινόμενο, το συνδέω με την περίπτωση του αφού. Πέραν αυτού είναι και συνώνυμα, με τη διαφορά ότι το ένεκα (που) μπαίνει στην αρχή, ενώ το αφού στο τέλος της πρότασης.

σ.ς.: διάλεξα για λήμμα το συνηθέστερο από τα τρία, για λόγους αναζήτησης. σκέτο ένεκα, δεν.

Ἡ παροχὴ ἀγαθοῦ τινος, ἐν ἀνεπαρκείᾳ εὑρισκομένου, πρὸς ὁμάδα ἀνθρώπων, ἔτσι ὥστε αὐτοὶ νὰ πρέπῃ νὰ διαγκωνισθοῦν, προκειμένου νὰ τὸ ἐξασφαλίσουν γιὰ τὸν ἑαυτόν τους ἕκαστος.

Ἡ λέξις προέρχεται εἴτε ἀπὸ τὴν «βουτιά» (plongeon), ποὺ χρειάζεται νὰ κάνῃ κάποιος γιὰ ν' ἁρπάξῃ τὸ ἀντικείμενο, εἴτε ἐπειδὴ αὐτὸς ποὺ τὸ ἅρπαξε, τὸ «βούτηξε» ἀπὸ τοὺς ἄλλους.

Ἡ βουταρία ἦταν συνηθισμένη ὅταν ἤμουν στὸ Δημοτικό. Κάποιοι πιτσιρικάδες γούσταραν πότε-πότε νὰ βλέπουν τοὺς ἄλλους νὰ πλακώνωνται γιὰ καμμιὰ γκαζὰ ἢ καμμία κάρτα μὲ σημαῖες κρατῶν, ποὺ ἦταν τὸ συλλεκτικὸ ἀντικείμενο τοῦ πόθου, στὰ χρόνια ἐκεῖνα. Συχνότερα εἶχε τὸ κίνητρο τοῦ νὰ αἰσθανθοῦν ὑπεροχὴ ἔναντι τῶν ὑπολοίπων, καὶ σπανίως τὴν πραγματικὴ πρόθεσι νὰ χαρίσουν κάτι ποὺ τοὺς περίσσευε ἢ δὲν ἤθελαν πιά.

Φαίνεται ὅτι ἡ βουταρία ἐπανέρχεται στὴ μόδα, διότι ἐχρησιμοποιήθη ἀπὸ τὴν Προεδρία τῆς Δημοκρατίας (μας), βλ. παράδειγμα 2.

Ἐκτὸς ὅλων τῶν ἄλλων σημαίνει καὶ διακινῶ στὸ κατάστημά μου.

Κοροϊδεύω κάποιον, γελάω με την πάρτη του. Τον αντιμετωπίζω με ελαφρότητα. Όπως ο μεζές είναι για τσίμπημα, ορεκτικό δηλαδή, και δεν είναι για χόρταση, έτσι και αυτός τον οποίον παίρνουμε στον μεζέ δεν είναι, κατά τη γνώμη μας, τπτ το πολλά βαρύ (εκείνη τη στιγμή τουλάχιστον).

Συνώνυμο: παίρνω κάποιον στο ψιλό.

Το λήμμα υπάρχει στο ΛΚΝ, αλλά χωρίς ανάλυση και παράδειγμα. Να πω κι ότι ήταν ξεχασμένο και ξαραχνιάστηκε, επικαιρότητα αφού.

Τώρα όλο και κάποια esprits esprits mal tournés εδώ μέσα θα το συνδέσανε με άλλον μεζέ, αλλά εγώ δεν λέω τπτ, τους αφήνω να αυτοσχεδιάσουν...

Απαντάται, μάλλον αποκλειστικά, στην κρητική διάλεκτο -παρά το γεγονός ότι πρόκειται για μεσαιωνική λέξη- και σημαίνει: μαλλί / μαλλιά, τούφα. Για την ακρίβεια, χρησιμοποιείται κυρίως στον πληθυντικό, σκουλιά, που σημαίνει μαλλιά, συνήθως λυτά και πάντως απεριποίητα.

Η ετυμολογία της λέξης (σύμφωνα με το λεξικό της Πάπυρος Larousse): σκουλί < μσν. σκουλλίν < αμάρτυρο τ. *σκολλίον, υποκορ. τού σκόλλυς «τρόπος κουρέματος», με κώφωση τού -ο- σε -ου- (πρβλ. κώδων: κουδούνι), ενώ η ίδια η λέξη συνδέεται πιθανώς και με το φυτό «Πράσιον το ξενικόν», aka «σκουλόχορτο», ευρύτερα γνωστό σαν ασπροπρασιά, καλάνθρωπο και μαρμαράκι (για την ετυμολογία και τη σύνδεση με το φυτό, βλ. και εδώ).

Στο ίδιο forum εντόπισα κάποιες επιπλέον έννοιες του όρου τις οποίες δε γνώριζα. Πρόκειται για τις κάτωθι:
1. Δεμάτι από λαναρισμένο λινάρι, καννάθι ή μαλλί, που είναι έτοιμο για κλώσιμο.
2. Δέσμη από τυλιγμένο νήμα, κούκλα, ματσάκι.
3. Σύνολο από πράγματα που έχουν δεθεί μαζί, μάτσο, δεσμίδα.

Πρέπει να σημειωθεί πως το ευρέως διαδεδομένο κρητικό επώνυμο Σκουλάς (συναντάται και το «Σκουλάκης») προέρχεται από αυτή τη λέξη. Σχετική ιστορία για το επώνυμο αυτό μπορείτε να βρείτε εδώ.

Disclaimer: Αποφασίζοντας να ορίσω το λήμμα που είχα στο πρόχειρο από τότε που βγήκαν οι λάσπες και γουγλάροντας είδα πως με πρόλαβε άλλος και του 'δωσε και κατάλαβε στην ανάλυση, ρισπέκτ. Για λόγους πληρότητας σλανγκρ συνεχίζω ακάθεκτη για να υπάρχει αλλά περιληπτώ:

Τσίμα τσίμα, κατά περίπτωση σημαίνει:

• ίσα ίσα,
• οριακά,
• άκρη άκρη,
• μετά δυσκολίας έως μόλις και μετά βίας,
• στήθος με στήθος,
• στο τσακ και παρατρίχα,
• στενά,
• στριμωγμένα και χωρίς περιθώρια.

Γενικώς το βρήκα και ως τσύμα-τσύμα, ή και τσῦμα-τσῦμα (γιατρέ για πάρτη σου), γιατί βγαίνει λέει από το λατινικό cῑma/cȳma που θα πει βλαστάρι και εν συνεχεία πήρε την έννοια του ακρογωνιαίου, κορφή, άκρο κλπ. Ο Σαραντάκος θεωρεί ότι πρόκειται για αντιδάνειο από τα Ιταλικά όπου το ελληνικό κύμα - κύημα έγινε cima. Ο Μπαμπινιώτης εξετάζει τη θεωρία να προκύπτει από το σιμά σιμά, δηλαδή κοντά κοντά (στην άκρη υποθέτω) που δικαιολογεί καλύτερα τη συνήθη ορθογραφία. Κατάσταση μπερδεγουέι.