Tagged definitions (49)
Showing 1-10 from 49

Ομοφοβικός μειωτικός χαρακτηρισμός για ανοικτά ομοφυλόφυλους υπερήρωες. Είναι ο εναλλακτικός Μπάτμαν που έχει ιδιαίτερες διαδράσεις με τον Ρόμπιν.

Μειωτικός χαρακτηρισμός κυρίως για τη νήσο Μύκονο, τζιναβονήσι στα καλιαρντά, που είναι φιλική προς τους γκέι.

Γενικότερα και για άλλα νησιά που προσελκύουν γκέι.

Το τελευταίο παιδί, το στερνοπαίδι, ή, κατά την έκφραση του Νίκου Καζαντζάκη, το στερνοβύζι. Προφ από το από και το σπόρος- σπέρμα. Πρόκειται για μια παλιά λέξη που τη βρίσκουμε σε σπουδαίους πεζογράφους μας όπως ο Νίκος Καζαντζάκης και ο Στρατής Τσίρκας.

Η παλαιά αυτή λέξη έχει ενταχθεί σε κάποια λεξικά, βλ. λ.χ. εδώ, αν και όχι σε όλα, δεν τη βρίσκω λ.χ. στον Μπάμπη. Την αναρτώ εδώ αφενός γιατί είναι μια από τις σημαντικές λέξεις της σάγκας του σπέρματος, και αφεδύο γιατί έχει κάποιες σημασιολογικές αποχρώσεις βρισιάς που δεν τις βρήκα σε λεξικά και έχουν ενδιαφέρον. Κατ' αρχήν, το αποσπόρι μπορεί να είναι γεροντόσπερμα. Μιλάμε, γενικά, κατά μία μάλλον λαϊκή φαντασία, για ένα ξεθυμασμένο σπέρμα, αδύναμο, και μπορεί να θεωρηθεί ότι το παιδί που γεννιέται από αυτό βγαίνει γιωτόμπαλο, με ειδικές δεξιότητες, κοινώς μόγκολο. Η σημασία του αποσποριού ως γιωτά υπάρχει λ.χ. στο παράδειγμα του Καζαντζάκη, που παρέθεσα. Μάλλον για παρόμοιους λόγους το αποσπόρι μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βρισιά. Λ.χ. βρίσκω το παράδειγμα:

Μια ιδιαίτερη σημασία έχουν παραδείγματα που θίγουν ότι κάποιος είναι ο νεώτερος εκπρόσωπος ενός μεγάλου ελληνικού πολιτικού τζακιού, οπότε θίγεται αφενός ότι την αξία του την οφείλει στο τζάκι, και αφεδύο ότι είναι τρόπον τινά ο χειρότερος, ο πιο ελλειμματικός του τζακιού, ότι είναι τρόπον τινά ο ξεθυμασμένος της οικογένειας. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις ο Γεώργιος Ανδρέα Παπανδρέου, ο "ολίγιστος των Παπανδρέου", κατά τον Χρήστο Γιανναρά, αλλά και ο νεωστί εκλάμψας Κώστας Μπακογιάννης. Ανάλογα ισχύουν βεβαίως και με τα άλλα τζάκια.

Μερικά κλικ πιο μεταφορικώς, χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει ένα οποιοδήποτε τελευταίο έκγονο μιας κατάστασης, όπου τα στοιχεία της αρχικής κατάστασης είναι πλέον πιο ξεθυμασμένα, πιο ελλειμματικά, πιο ντεκαφεϊνέ, πιο φλώρικα, πιο ξεφτιλισμένα, πιο η τραγωδία επαναλαμβάνεται ως φάρσα κιέτσ'. Ιδιαιτέρως λέγεται για ξεφτιλισμένα έκγονα παλαιών βαρβάτων ιδεολογιών. Λ.χ. ένας σύγχρονος ναζιάρης μπορεί να αποκληθεί αποσπόρι του Χίτλερ, ή, αν μου επιτραπεί ένα πέταλο, ένας μεταμοντερνιάρης (μετα-)μαρξιστής διανοούμενος της γενιάς Μαρξ & Κόκα Κόλα μπορεί να αποκληθεί αποσπόρι του μαρξισμού κ.ο.κ.

Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μια παλαιακή λέξη- ψαγμενιά, ό,τι πρέπει για λοουμπαπάδες.

Τσιγκούνης του κερατά, αρχισπάγκος.

Μια αστεία λέξη που χρησιμοποιείται ως αόριστος κωμικός χαρακτηρισμός για άτομο που θέλουμε να παρωδήσουμε. Στο έργο του Νίκου Σαραντάκου Λέξεις που Χάνονται (Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2011, σ. 44) βρίσκω την ετυμολογία της: "Ο βαρδαλαμπούμπας ήταν η δερμάτινη καλύπτρα (δαχτυλήθρα) που χρησιμοποιούσαν οι πολυβολητές στα παλιά εμπροσθογεμή κανόνια για να προστατεύσουν τον αντίχειρά τους, που έκλεινε την οπή του οπαίου. Ετυμολογείται από το ενετικό varda-la-bomba, όπως λεγόταν το σύνεργο αυτό. Συνεκδοχικά, βαρδαλαμπούμπας είναι ο αντίχειρας και μεταφορικά έτσι λέγεται ο κοντόχοντρος άνθρωπος, που μοιάζει με αντίχειρα".

Ο Νίκος Σαραντάκος παραθέτει παραδείγματα από τον Κωνσταντίνο Οικονόμο τον εξ Οικονόμων που έδωσε αυτήν την ονομασία σε έναν ήρωα του Φιλάργυρου του Μολιέρου κατά τη μετάφρασή του, και από τον Γιάννη Σκαρίμπα που ονόμασε το 1976 τον Αλέξανδρο Σολζενίτσιν ως "βαρδαλαμπούμπα του φαρισαϊσμού"! Για περισσότερα βλέπε στο σχετικό σημείωμα. Τα παραδείγματα που βρίσκω στο Διαδίκτυο δείχνουν ότι, με κάποιες εξαιρέσεις που θα δείτε, συνήθως έχει χαθεί η αρχική ετυμολογία και το βαρδαλαμπούμπας χρησιμοποιείται ως γενικός μειωτικός κωμικός χαρακτηρισμός, κάπως όπως τα χλιμίτζουρας και φίτσουλας. Κάποιοι που γνωρίζουν την αρχική σημασία επικεντρώνουν και αυτοί μάλλον στη χαρακτηριολογική σημασία για να δηλώσουν άνθρωπο κοντόχοντρο και ωσεκτουτού αμπλαούμπλα, μαλθακό, νωθρό, κλασικό μαλάκα Έλληνα και άλλα, ανάλογα με την ερμηνεία που δίνει στη λέξη ο κάθε βαρδαλαμπούμπας.

Δοκίμως είναι η χοντρή κάλτσα που φορούσαν οι βλάχοι, και γενικότερα οι άνθρωποι της υπαίθρου, και δη οι φουστανελάδες, η οποία είναι συχνά πλεγμένη από χοντρό μαλλί και φτάνει πολύ ψηλά στο πόδι, το σκουφούνι. Συνεκδοχικώς, σημαίνει τον βλάχο άνθρωπο, τον άξεστο, τον αγροίκο. Υπάρχει ήδη στον 19ο αιώνα, όταν είχε εκδηλωθεί με μένος ο διχασμός ανάμεσα στους αστούς φραγκοφορεμένους ψαλιδόκωλους και στους εντόπιους πουστανελάδες φουστανελάδες. Βλέπω λ.χ. εδώ ότι βλαχόκαλτσες αποκαλούνταν μειωτικά οι δηλιγιαννικοί. Επίσης, στο ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου εδώ, βρίσκω κείμενο της εφημερίδας Βραδινή από το 1923 που διαπομπεύει με μίσος τους πρόσφυγες από τη Μικρασιατική καταστροφή οι οποίοι είχαν κατακλύσει την Αθήνα, παρομοιαζόμενη με Αφγανιστανούπολη, και όπου εμφανίζεται η λέξη.

Παραδείγματα, όπου ο (αρκετά απαρχαιωμένος) όρος χρησιμοποιείται συνεκδοχικά για τον αγροίκο, την μπασκλασαρία:

Στα καλιαρντά είναι μειωτικός χαρακτηρισμός για έναν επαρχιώτη που είναι χοντρός, οπότε κατά το συναμφότερον βλαχαδερού και ευχοντρίας δίνει την εικόνα ενός πολύ άξεστου ανθρώπου. Ο Ηλίας Πετρόπουλος (Τα Καλιαρντά, 1971) δίνει και το αρχοντοχωριάτης ως επεξήγηση, ενώ το ετυμολογεί από το ιταλικό carne (=κρέας) που χρησιμοποιείται συχνά στα καλιαρντά. Είναι δηλαδή ο βλάχος (με την ευρεία σημασία του χωριάτη, του επαρχιώτη) που έχει πολλά περιττά κιλά/ κρέατα πάνω του.

Μία από τις βασικές -ίλες, είναι η μυρωδιά που αναδίδει η γυναίκα, το αντίστοιχο του αντρίλα, μόνο- ελπίζουμε- πιο μυρωδικό. Βεβαίως, η γυναικίλα μπορεί να καλύπτει ένα μεγἀλο φάσμα οσμών από την μυρωδάτη τριανταφυλλίλα έως το καμένο ντουί, όταν υπάρχει θεματάκι με τα μουνικά, φτάνοντας μέχρι και τη μαμαδίλα μιας ώριμης γυναίκας που αποπνέει μιλφίλα, ή όλες αυτές τις μυρωδιές που αναδίδει η φύση μετά το πέρασμα μιας μουνοκαταιγίδας. Γενικά πάντως η γυναικίλα είναι το τζενέρικ, είναι συνήθως κάτι περισσότερο από μια οσμή, μάλλον περιγράφει κατάσταση, όπου υπάρχει υπερβολική δόση θηλυκότητας φορ μπέτερ ορ φορ γουόρς, ή που έχουμε έναν μουνόκαμπο από πάρα πολλές γυναίκες μαζεμένες.

Η λέξη παλιά, υπάρχει από τον 19ο αιώνα, καθώς την βρίσκω σε μια μετάφραση των Νεφελών Αριστοφάνους από τον Γεώργιο Σουρή (1900), και βεβαίως την βρίσκουμε στους δύο μεγάλους Νεοέλληνες πεζογράφους της -ίλας, ήτοι τον Νίκο Καζαντζάκη και τον Στρατή Τσίρκα, που προσπαθούν και οι δύο να αποδώσουν με λέξεις στα μυθιστορήματά τους ένα ολόκληρο οσφραντικό σύμπαν εμπνευσμένο αντιστοίχως από την Κρήτη και από τις πολιτείες της Εγγύς Ανατολής. Σε παλαιότερες εποχές, η γυναικίλα ήταν η μυρωδιά μιας παστρικιάς, με την ευρεία έννοια, δηλαδή μιας γυναίκας που πλενόταν και μοσχοσαπουνιζόταν, πιθανόν σε αντίστιξη με τον άντρα της που μύριζε βαρβατίλα και τραγίλα. Η γυναικίλα μπορεί να ήταν και ύποπτη: Ένας άντρας που μυρίζει γυναικίλα σημαίνει ότι θα ξενοπηδιότανε με κάποια παστρικοθοδώρα, και δυστυχώς δεν έχει την καθησυχαστική γνώριμη αρχιδίλα του, αλλά αφενός πλένεται ο ίδιος για να κάνει τον δανδή, και αφεδύο κουβαλάει πάνω του και τις μυρωδιές της γκόμενας.

Στη δική μας εποχή η γυναικίλα έχει εξελιχθεί:

Άλλες σημασιολογικές αποχρώσεις: Η γυναικίλα μπορεί να είναι η γυναικεία ανθρωπίλα, η φυσική μυρωδιά, αν αφαιρέσεις όλες τις τεχνητές επιστρώσεις, που στην εποχή μας είναι πολυάριθμες. Η γυναικίλα μπορεί να σημαίνει έτσι μια νοσταλγική επιστροφή στη φυσική (μη)-καθαρότητα.

Μπορεί να είναι η θηλυκότητα.

Μπορεί να είναι η συσσώρευση γυναικείων ορμονών σε έναν μουνόκαμπο:

Μπορεί να είναι αποδιοπομπαία οσμή.

Τέλος μπορεί να σημάνει την γυναικεία ετεροκανονιστικότητα, ήτοι το γυναικείο αντίστοιχο της ματσίλας, που μπορεί να καταντήσει τουματσίλα και ως τέτοια να αποδοκιμαστεί από λοξούς, αχαρτογράφητους, χιπστέρια και άλλους περίεργους.

Πολιτικό φαυλιστικό, μειωτικός χαρακτηρισμός, που δηλώνει αυτόν που θεωρεί ότι το να μείνει η Ελλάδα στην Ευρωζώνη και/ή στην Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να είναι απόλυτη προτεραιότητα, για την οποία αξίζει να γίνουν θυσίες, και μάλιστα (προσφάτως) διαδηλώνει δυναμικά για να υποστηρίξει αυτήν του τη θεώρηση. Συνώνυμο: μενουμευρώπης. Πρόκειται για μια λολοπαιγνιώδη λεξιπλασία από το Euromaidan (< περσικό meydân που σημαίνει πλατεία < ινδοευρωπαϊκή ρίζα médʰyos όθεν και τα μέσον, medium κ.τ.ό.) και το μαϊντανός, ή και άλλες σημασίες της ίδιας λέξης, όπως λ.χ. μαϊντανός, μαϊντανός και μαϊντανός.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να χαρακτηρίσει τους συμμετέχοντες στο Euromaidan στην Ουκρανία, του οποίου η ερμηνεία είναι ανοικτή. Πολλοί (συνήθως φιλελέδες, δεξιοί και ευρωπαϊστές) το θεωρούν ως μια φιλελεύθερη ευρωκεντρική κινητοποίηση που ανέτρεψε έναν διεφθαρμένο φιλορώσο ολιγάρχη, τον Viktor Yanukovych, ενώ άλλοι (συνήθως αριστεροί ή πουτινιάρηδες, και σε μια πιο ακραία περίπτωση αντι-νεοτάξ) το θεωρούν ως ένα πραξικόπημα, όπου βασικά τη βρώμικη δουλειά την έκαναν νεοναζί συμμορίες για να ρίξουν έναν δημοκρατικά εκλεγμένο ηγέτη (βασικά μπορεί να ισχύουν και τα δύο). Επειδή μας ενδιαφέρει κυρίως η γλώσσα, δεν θα πάρουμε θέση ως προς το τι είναι το Ευρωμέινταν, αλλά θα παρατηρήσουμε ότι οι χρησιμοποιούντες τον μειωτικό χαρακτηριστικό ευρωμαϊντανοί είναι συνήθως αριστεροί που κάνουν χρήση της λεξιπλασίας για να μειώσουν και να σατιρίσουν το φαινόμενο. Κατά την οπτική τους οποιαδήποτε επανάσταση είναι χρωματιστή, τ.πορτοκαλί επανάσταση στην Ουκρανία, ή πράσινη αλλού ή μωβ, βασικά είναι ντεκαφεϊνέ επανάσταση, ενώ μοναδική αυθεντική επανάσταση μπορεί να είναι μόνο μια κόκκινη επανάσταση, άντε να αποδώσουμε κάποια σοβαρότητα και σε μια μαύρη εξέγερση από μηδένια. Επιπλέον η έκφραση αποδίδει και μία πιο συνωμοσιολογική διάσταση, ότι μπορεί να είχαν αναμειχθεί στα αιματηρά γεγονότα του Κιέβου μαϊντανοί φυτευτοί απ' έξω, κάποιοι δηλαδή που συνηθίζουν να οργανώνουν πραξικοπήματα και αποσταθεροποιήσεις. Εντέλει, ο εμφύλιος στην Ουκρανία έχει όντως και από τις δύο πλευρές μαζέψει πολλούς απ' έξω, όπως λ.χ. μισθοφόρους, πράκτορες κ.ο.κ. Οι χρησιμοποιούντες βέβαια την έκφραση θίγουν κυρίως τους απ' έξω μαϊντανούς που ωθούν προς μια ευρωκεντρική προσέγγιση την Ουκρανία μέσα από τον εμφύλιο. Βλ. τα παραδείγματα:

Πάμε τώρα στην περίπτωση που μας ενδιαφέρει περισσότερο. Ο όρος χρησιμοποιείται πλέον ως πολιτικό φαυλιστικό από αριστερούς, συριζανέλ, αλλά και άλλους αριστερούς και ευρωσκεπτικιστές για να μειώσει, βασικά για να κράξει, τους μενουμευρώπηδες, δηλαδή αυτούς που διαδηλώνουν στο Σύνταγμα και άλλες πλατείες της Ελλάδας την ανάγκη να μείνει η Ελλάδα στην Ευρωζώνη/Ε.Ε. "πάση θυσία" (ή "πάση ανθρωποθυσία", όπως σατιρίζουν οι αριστεροί, "με κάθε εύλογη θυσία", λένε οι μενουμευρώπηδες). Το λολοπαίγνιο έχει πολλά σημεία αναφοράς.

• Παρομοιάζονται οι μενουμευρώπηδες με το Γιουρομέινταν. Αυτό δεν είναι κατ' ανάγκη προσβόλα, αλλά για τους αριστερούς είναι μεγάλη προσβόλα, γιατί θεωρούν το Γιουρομέινταν ντεμέκ εξέγερση υποκινούμενη απ' έξω. Ορισμένοι αριστεροί επισείουν τον κίνδυνο (ή κινδυνολογούν, όπως το πάρει κανείς), ότι οι μενουμευρώπηδες μπορούν παρομοίως να δώσουν πάτημα για να αποσταθεροποιηθεί, όπως στην Ουκρανία, μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση. Σε κάθε περίπτωση το Γιουρομάινταν έχει μια εμβληματική σημασία ως πάλη φιλελέδων εναντίον πουτινιάρηδων, όπου μάλιστα τις διαδηλώσεις τις κάνανε οι φιλελέδες. Και καθώς το Γιουρομέινταν θεωρείται ως μια ντεκαφεϊνέ χρωματιστή επανάσταση (σύγκρινε με Πορτοκαλί Επανάσταση), παρομοίως και οι ευρωμαϊντανοί θεωρούνται φλώρια, πόσω μάλλον που είναι το ντεκαφεϊνέ του ντεκαφεϊνέ καθώς οι μενουμευρώπηδες ούτε FEMEN ουκρανάιζερ μας προσφέρουν εις τέρψιν των οφθαλμών ούτε και προς το παρόν έχουν σοβαρέψει τα πράγματα. Από την άλλη, οι αριστεροί χρησιμοποιούν τον όρο και για να προωθήσουν το αφήγημα ότι οι ακροδεξιοί συνεργάζονται αγαστά με τους φιλελέδες, καθώς στο μεν Σύνταγμα βρίσκονται σε κοντινές αποστάσεις μεταξύ τους πολιτικοί, καθώς ο Άδωνις Γεωργιάδης και ο Βορίδης, με φιλελέδες, όπως και στο Κίεβο σε μία πιο ακραία περίπτωση συνυπήρχαν φιλελέδες με νεοναζί.
• Οι ευρωμαϊντανοί χαρακτηρίζονται εξάλλου ως μαϊντανοί με την έννοια ότι δεν είναι διαδηλωτές που έχουν κολλήσει επαναστατόσημα, αριστερόσημα, αναρχόσημα σε πορείες, διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις. Δεν είναι οι μόνιμοι των κινημάτων. Είναι, θεωρείται, άνθρωποι που ενώ έχουν τις δουλειές τους και χίλιες άλλες ασχολίες έρχονται ως άσχετοι τουρίστες και μαϊντανοί να κάνουν επιπλέον και μια διαδήλωση. Πολλοί είναι και μαϊντανοί, δηλαδή τηλεπερσόνες, που αφού γίνουν γνωστοί από τα κανάλια που πάνε από το ένα στο άλλο, μετά έρχονται ως μαϊντανοί και στο Σύνταγμα να προβληθούν και εκεί.
• Λίιιγο πιο τραβηγμένα ίσως δούμε και μια σχέση με το μαϊντανός, δηλαδή με το χρήμα. Οπότε ευρωμαϊντανός είναι, κατά τον ορισμό που έδωσε αριστερός στο φατσομπούκι, όχι τόσο αυτός που θέλει να μείνουμε στο Ευρώ με κάθε θυσία, αλλά για την ακρίβεια αυτός που θέλει να μείνουμε στο Ευρώ με κάθε θυσία που θα πληρώσουν άλλοι. Εξ ου και άλλα φαυλιστικά παρωνύμια των Μένουμε Ευρώπη είναι τα Μένουμε Εκάλη, Μένουμε Ψυχικό, Μένουμε Κολωνάκι κ.ο.κ.

Χαρακτηρίζει αυτόν που είναι φανατικός με το Ευρώ, την Ευρωζώνη ή την Ευρωπαϊκή Ένωση και την ένταξη ή παραμονή σε αυτές, και γενικότερα με την ευρωπαϊκή ιδέα. Κυρίως, όμως, με το Ευρώ και την Ευρωζώνη. Ο φανατισμός του φτάνει σε τέτοιο σημείο, ώστε να μπορεί να χαρακτηριστεί ταλιμπάν, δηλαδή φανατικότατος έως τα όρια του θεούσου, ή και ασυλλόγιστος σταρχιδιστής πρόθυμος για κάθε ταλιμπανιά (βλ. και λοιπές σλανγκικές σημασίες του ταλιμπάν). Για τους ορίτζιναλ ταλιμπάν (<αραβικό tālib= μαθητής, επειδή ήταν αρχικά ιεροσπουδαστές σε πακιστανικές θρησκευτικές σχολές) δες εδώ.

Ο όρος είναι ειρωνικός, ιδίως γιατί η ευρωπαϊκή ιδέα έχει συνδεθεί με τα ιδεώδη του Διαφωτισμού, της ορθολογικής σκέψης και της εκκοσμίκευσης στους αντίποδες του θρησκευτικού φανατισμού. Οι χρησιμοποιούντες ειρωνικά τον όρο θίγουν ακριβώς το ότι ορισμένοι έχουν φανατική σχέση με την ευρωπαϊκή ιδέα όντας σε εσωτερική αντίφαση με τα πιστεύω τους, αφού τα πιστεύουν ακριβώς με τρόπο που αντιφάσκει προς το περιεχόμενό τους. Παρόμοιες χρήσεις είναι βεβαίως πολύ συνήθεις σήμερα, αφού ο φανατισμός των υποτιθέμενων ορθολογιστών και ευρωπαϊστών ή δυτικόφιλων που ταλιμπανίζουν ασύστολα είναι πολύ σύνηθες θέμα σε παρόμοιες λεξιπλασίες. Έχει θιγεί και στα λήμματα διαφωτιστάν, μουτζαχεντίν, μεταρρυθμιστάν, ευρωπαϊστάν, εκσυγχρονιστάν, φωταδιστής κ.ά.

Plot twist ινσέψιο: Ο συριζοταλιμπάν που είναι πλέον ευρωταλιμπάν.

Πάσα (Δ.Π.): Σφυρίζων.