Tagged definitions (8)
Showing 1-8 from 8

Σήκω (ή ξύπνα) λεβέντη μου τσολιά: στιχάκι από το εγερτήριο σάλπισμα του Ελληνικoύ Στρατού.

Το άκουσμα αυτό κάποτε εμψύχωνε και ελληνοκαύλωνε τον μέσο Έλληνα, τώρα όμως πιάνει μόνο σε περιορισμένους κύκλους. Αλλαξε φεῦ ο καιρός, να βροχές, να κεραυνοί, πάν’ και τα κοτσυφόπουλα. Οι λεβέντες έγιναν λεβέντες, οι λεβέντες-τσολιάδες λεβεντοτσολιάδες, ακόμα και το μουνί έγινε μουνί. Το στιχάκι πλέον δίνει έναυσμα κυρίως για εθνοφαυλιστικές ατάκες και λολοπαίγνια:

• Την πιο διαδεδομένη την λέγαμε πάθε πρωί στο στρατό, όσοι υπηρετήσαμε: ♪♫ Ξύπνα λεβέντη μου τσολιά, πιάσε την πούτσα απ' τα μαλλιά! ♪♫

• Και πάρα πολλές άλλες, όπως πιχί:

Ποδοσφαιρικής προέλευσης ρατσιστικό σύνθημα σε βάρος των Αλβανών. Ακούστηκε και διαδόθηκε το 2006, όταν ορισμένοι Αλβανοί που ζουν στην Ελλάδα θέλησαν να πανηγυρίσουν τη νίκη της εθνικής ομάδας Αλβανίας επί της εθνικής Ελλάδας.

Άλλες σλανγκιές κι εκφράσεις εμπνευσμένες από τους Ιλλυριούς γείτονές μας: Αλβανάκο, Αλβανία, αλβανιάζω, αλβανιάρης, Αλβανικό V, αλβανικό Zippo, αλβανίτζουρας, αλβανό, αλβανός, Αλβανός τουρίστας, αλβανόσκαγια, αλβανόχαπο, Τον βαφτίζεις τον αλβανό; / βαφτίζω τον Αλβανό, γκέκας, καρούτα, νόζης, πλιάτσικο, Σκίπης, τσιφσαράς, τσουτσού, Φάτος Νάνο, χάνα μούνου, Albanian Haze, Τίρανα Χέιζ (Tirana haze),

Βλ. επίσης: Αλβανό-Ελληνικό λεξικό ύβρεων, Αλβανοελληνικά.

Έκφραση που παγίως χρησιμοποιείται αρνητικά, ή ερωτηματικά και εις τον μέλλοντα, για να χαρακτηρίσει την ιδιόμορφη πολιτειακή κατάσταση της χώρας μας, ως χώρας που δεν πρόκειται ποτέ να γίνει κράτος.

Πρωτίστως εκφέρεται ως διαπίστωση μετά από παρατήρηση ή σχολιασμό της λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης, του φορολογικού συστήματος, της χωροταξικής πολιτικής και κάθε παταγώδους έκφρασης της ανικανότητας και αναποτελεσματικότητας του κρατικού μηχανισμού, ο οποίος, μέσα την πάγια δυσλειτουργία του, επιβεβαιώνει προς τους πολίτες του ότι δεν πληροί τα ποιοτικά χαρακτηριστικά ενός σύγχρονου κράτους, όπως το επαγγέλλονται οι πολιτικοί του ή όπως το διεκδικούν οι πολίτες του. Περιγράφει τελικά μια νεοελληνική ου-τοπία, αυτό που δεν είμαστε και που δεν πρόκειται ποτέ να γίνουμε. Διατυπώνεται επίσης ως ρητορική ερώτηση: «πότε θα γίνουμε κράτος;», που εξυπονοεί - προκαλεί την απάντηση «ποτέ».

Ενίοτε κρίνεται κατάλληλη και για Βαλκάνιους γείτονες.

Μπορεί παραπέρα να χρησιμοποιηθεί, καταχρηστικά, ως σχόλιο για κάθε ανεπάρκεια, μειονεξία, αστοχία, σφάλμα, που πυροδοτεί τα νεοελληνικά συμπλέγματα κατωτερότητας, ή, σε σπάνιες περιπτώσεις (όταν εκφέρεται με το εσείς αντί για το εμείς), ανωτερότητας απέναντι στους γείτονες.

Ενδιαφέρον είναι ότι για την απόδοση του «etat, state, Staat» (=[καθ]εστώς) στα ελληνικά επιλέχθηκε η ρίζα «κρατ-» (δύναμη, ισχύς, Pouvoir, Power, Macht). Αλλά και το συνώνυμο (;) «πολιτεία», κατά πολύ εγγύτερο στην αρχαιοελληνική και δημοκρατική αντίληψη.

Το ασθενοφόρο.

Χαρακτηριστικό δείγμα μιας σειράς λογοπαιγνίων που βασίζονται στην διακωμώδηση της τουρκικής γλώσσας.

Τα λογοπαίγνια αυτά αποτελούνται από δυο, συνήθως, λέξεις. Είναι, είτε:

• δυο λέξεις τούρκικες, η τουρκικής προέλευσης, που έχουν πλήρως ενσωματωθεί στο ελληνικά και είναι απόλυτα κατανοητές σχεδόν από κάθε ελληνόφωνο, π.χ. ζαρζαβάτ πασά, ή,

• μια λέξη τούρκικη, ως ανωτέρω, και μια λέξη ελληνική, εν μέρει παραμορφωμένη ώστε να ηχεί τουρκική, συνήθως με την περικοπή φωνήεντος από την κατάληξή της π.χ. ξεφτίλ παρά.

  Οι συνδυασμοί που παράγονται δεν υπάρχουν ως φράσεις στα τούρκικα, πλην ελαχίστων εξαιρεσεων π.χ. μπουζ ντουλάπ. Από Τούρκους που δεν ξέρουν ελληνικά, κάποιοι γίνονται κατανοητοί, μετά από λίγη σκέψη, άλλοι όχι. Κάποιοι, λίγοι, τα βρίσκουν αστεία, οι περισσότεροι όχι.

Στα ελληνικά, οι φράσεις λειτουργούν κυρίως ως ατάκες ανεκδότων, π.χ:

[I]- Πώς είναι στα τούρκικα η χειροβομβίδα;
- Δεν ξέρω, πώς είναι στα τούρκικα η χειρομβομβίδα;
- Μπαρούτ κεφτέ... αχαχαχαχα... [/I]

Το καλαμπούρι εν μέρει προκύπτει από την παραμόρφωση των λέξεων, εν μέρει από το απροσδόκητο των συνδυασμών αλλά κύρίως από το γεγονός ότι οι φράσεις αυτού του τύπου παρουσιάζονται ως γνησίως τούρκικες - και όχι ως κατασκευασμένα λογοπαίγνια, κάποια λιγότερο, κάποια περισσότερο ευρηματικά. Επιβεβαιώνουν, δηλαδή, οι φράσεις αυτές την προκατάληψη του μέσου Έλληνα ότι τα τούρκικα είναι γλώσσα από άξεστη έως αστεία και τα στερεότυπα περί μπουνταλάδων Τούρκων κλπ.

Στο στόχαστρο του καλαμπουριού μπαίνουν και οι τουρκομερίτες Έλληνες πρόσφυγες - οι φράσεις ειρωνεύονται το γεγονός ότι ανακατεύουν στην ομιλία τους τούρκικες λέξεις και εκφράσεις καθώς και την προφορά τους στα ελληνικά.

Έχουν επίσης αυτές οι mots faux turcs και μειωτικό χαρακτήρα, π.χ. ένα κομπιούτερ που το περιγράφουμε ως μπλιμπλίκ ντουλάπ μάλλον δεν είναι υψηλών προδιαγραφών ενώ οι γιατροί δηλώνουν την περιφρόνησή τους για τους κτηνιάτρους αποκαλώντας τους χαϊβάν ντοκτόρ.

Πολυγραφημένες λίστες με ντεμέκ τούρκικες φράσεις αυτού του τύπου κυκλοφορούσαν, επιβεβαιωμένα, σε σχολεία στην δεκαετία του '50. Μια εκδοχή λέει ότι ήταν δημοφιλείς λόγω της αναζοπύρωσης των αντιτουρκικών αισθημάτων που είχαν προκαλέσει στην Ελλάδα τα γεγονότα της Πόλης του 1955 και οι εξελίξεις της εποχής στο Κυπριακό. Παρά το γεγονός ότι το χιούμορ αυτό θεωρείται εδώ και καιρό μάλλον αφελές και ξεπερασμένο, το είδος έχει επιβιώσει - έστω σε περιορισμένη έκταση - και στο Ίντερνετ και μάλιστα υπάρχουν και δείγματα προσαρμογής στα νέα τεχνολογικά δεδομένα, π.χ. η τηλεδιάσκεψη που έχει αποδοθεί ως παρτούζ τελεφόν.

Στην Τουρκία δεν υπάρχει ανάλογο φαινόμενο διακωμώδησης της ελληνικής γλώσσας. Το πλησιέστερο παράδειγμα που γνωρίζουμε είναι τα franglais, με την έννοια που έχει η λέξη στην Αγγλία, όχι στη Γαλλία - η κατασκευή προτάσεων με ανάμεικτες γαλλικές και αγγλικές λέξεις και με την κατά λέξη μετάφραση στα γαλλικά αγγλικών ιδιωματισμών, π.χ. Je ne care pas, ή longtemps pas voir. Στην περίπτωση των franglais, πάντως, βασικός στόχος είναι οι Άγγλοι που χειρίζονται άσχημα την γαλλική γλώσσα και λιγότερο τα ίδια τα γαλλικά.

Οι ψευδεπίγραφες τούρκικες φράσεις αυτού του τύπου δεν πρέπει να συγχέονται με τις γνήσιες τούρκικες φράσεις και λέξεις που χρησιμοποιούνται ατόφιες στα ελληνικά π.χ. ταμάμ, γιαλαντζί, εκμέκ κανταΐφι, ουζούν αντάμ αχμάκ ολούρ. Δεν πρέπει να συγχέονται επίσης με φράσεις όπως το χανούμ μπουρέκ και το σουλτάν μερεμέτι -, τουρκογενείς μεν αλλά που δεν υπάρχουν στα τούρκικα και που έχουν ιστορικά σαφή σημασία στα ελληνικά, όχι επί τούτου ειρωνική.

Στα παραδείγματα που ακολουθούν δίνεται η ελληνική λέξη, η ντεμέκ τούρκικη φράση και, τέλος, η μετάφραση στα τούρκικα.

• αναπηρική σύνταξη: σακάτ μπαξίς: sakatlık maaşı
• ανελκυστήρας: νταχτιρντί ντουλάπ, νταχτιρντί μπαούλο, σούρτα φέρτα ντουλάπ: asansör
• ασθενοφόρο: σακάτ αραμπά: ambulans
• αεροδρόμιο: χαβά λιμάνι: hava limani
• βέρα: μπουνταλά χαλκά: alyans
• Βιάγκρα: τσουτσούν μπαρούτ
• βιβλιάριο απόρων κορασίδων: μπατίρ χανούμ τεφτέρ
• γεωπόνος: ζαρζαβάτ ντοκτόρ: tarımcı
• δάσκαλος: τσογλάν αγά: öğretmen
• δημόσιος υπάλληλος: τεφτέρ τσογλάν: memur
• διαζύγιο: άι σικτίρ χανούμ μπελά: boşanma
• εκπτώσεις: ξεφτίλ παρά: indirim
• ελικόπτερο: σαματά ζουζούν: helikopter
• Η λίμνη των κύκνων: παπί χαβούζ: kuğu gölü
• χρηματοκιβώτιο: παρά σεντούκ: kasa
• θωρηκτό: τσαμπουκά παπόρ: savaş gemisi
• Ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης: γιουβαρλάκ σοφρά εφέντες: Yuvarlak Masa Şövalyeleri
• κηπουρός: ζαρζαβάτ πασά, ζαρζαβάτ τσογλάν: bahçıvan
• κομπιούτερ: μπλιμπλίκ ντουλάπ: kompüter
• κτηνίατρος: χαϊβάν ντοκτόρ: veteriner
• μακιγιάζ: χανούμ σοβά μερεμέτ: makyaj
• μαλακία: τσουτσούν νταχτιρντί: otuz bir çekmek
• Μητσοτάκης: Γκαντέμ Πασά
• ναυμαχία: καϊκ καυγά: deniz savaşı
• νεκροταφείο: ψοφίμ μπαχτσέ, ραχάτ μπαξέ: mezarlık
• νοσοκομείο: σακάτ οντάς: hastane
• παιδίατρος: τσογλάν ντοκτόρ: çocuk doktoru
• πεθερά: σιχτίρ χανούμ: kayınvalide
• πεταλούδα: εμπριμέ κουνούπ: kelebek
• πολυβόλο: ταμ ταμ μαραφέτι: makineli, mitralyöz.
• προφυλακτικό: τσουτσούν φερετζέ: prezervatif, kaput
• πρώτη νύχτα του γάμου: τσουτσού σεφτέ
• ραδιόφωνο: τζερτζελέ μαραφέτ, σαματά κουτί: radyo
• σουτιέν: μεμέ ζεμπίλ, μαστάρ ντορβά
• σπέρμα: τσουτσού σορόπ, τσουτσού καιμάκ, τσουτσούμ σογιού: meni
• σχολείο: τσογλάν μαντρί: okul
• τανκ: σαματά τουτού, τσαμπουκά τουτού, τσαμπουκά τρακτέρ: tank
• ταχυδρόμος: χαμπέρ χαμάλ: postacı
• τηλεδιάσκεψη: παρτούζ τελεφόν: telekonferans
• τηλεόραση: μπανιστήρ ντουλάπ: televizyon
• υποβρύχιο: μπαμπές παπόρ: denizaltı
• χειροβομβίδα: μπαρούτ κεφτέ, μπουμ κεφτέ: el bombası
• ψυγείο: μπουζ ντουλάπ, τουρτούρ ντουλάπ: buzdolabı

Αθάνατη ατάκα του Χάρρυ Κλυνν από την εποχή των 80ς και του σιδηρού παραπετάσματος. Την έλεγε Νεοέλληνας που είχε μόλις γυρίσει από την Σοβιετική Ένωση. Εννοούσε ότι η ανέχεια ήταν τόσο μεγάλη απ' την άλλη μεριά του σιδηρού παραπετάσματος, που είχανε ξεφύγει από τη νομισματική οικονομία και είχαν περάσει σε οικονομία ανταλλακτική ειδών, και μάλιστα πρωτευόντων ειδών, όπως η οδοντόκρεμα Κολινός, γνωστή παρακμιακή οδοντόκρεμα, που άκμασε στα 80ς. Τώρα ο Πούτιν προσπαθεί να βγάλει την Ρωσία από την εποχή Γιέλτσιν, αλλά η χαρρυκλυννική ατάκα χρησιμοποιείται ακόμη για χώρες-παραδείσους του σεξοτουρισμού.

Η έκφραση έχει απαθανατιστεί στο τραγούδι «Υβρεοπομπή» του Φοίβου Δεληβοριά (βλ. παράρτημα). Εκεί ο εθνικός μαλάκας, αν και μελαγχολικός, εμφανίζεται να ανοίγει την υβρεοπομπή ως σημαιοφόρος όλων των βρισιών! Είναι πράγματι ο εθνικός μαλάκας η επιτομή της βρισιάς;

Σχέση εθνικού μαλάκα και απλού μαλάκα. Νομίζω για να γίνει ένας μαλάκας εθνικός μαλάκας χρειάζονται τρία πράγματα: α) ένταση, ποσότητα της μαλακίας, 2) αρχετυπικότητα, καθολικότητα, να αναγνωρίζουμε στον εθνικό μαλάκα όλοι τον εαυτό μας ως μαλάκα και γ) ειδική σχέση με σύμβολα του έθνους.

Αντιστοίχως, θα έλεγα ότι ο εθνικός μαλάκας είναι αφενός ο Υπερθετικός του μαλάκα, ο σε ποσότητα πολλά κιλά μαλάκας. Δηλ. θετικός: μαλάκας. Συγκριτικός: καλός μαλάκας. Υπερθετικός: εθνικός μαλάκας. Αφεδύο, είναι ο Άγνωστος Μαλάκας. Δηλαδή, όπως στον Άγνωστο Στρατιώτη του έθνους μπορούν να εκπροσωπηθούν όλα τα φανταράκια, έτσι στον εθνικό μαλάκα θα πρέπει να μπορεί να εκπροσωπηθεί η μαλακία όλων μας. Να μπορούμε βρε παιδί να του στήσουμε ένα μνημείο εθνικού μαλάκα, και να του καταθέτουμε στεφάνια.

Αφετρία, θα πρέπει να έχει μια ειδική σχέση με τους εθνικούς μας συμβολισμούς. Τον φαντάζομαι ως έναν λεβεντομαλάκα στο στυλ του Δημήτρη Παπαμιχαήλ - άντρα της εθνικής μας σταρ. Τον φαντάζομαι γενικά ως έναν μαλάκα που είναι Ελληνάρας, ίσως και ιντερνετομαλάκας e-λληνάρας. Στην ιδεώδη περίπτωση ένας ολυμπιονίκης μαλάκας

Όπως, όμως, λέει κι ο Έγελος, πρέπει να βρεθεί ένα «καθολικό συγκεκριμένο» για να εκφράσει αυτό το πνεύμα του λαού. Όπως δηλαδή η Αλίκη Βουγιουκλάκη ενσαρκώνει την ιδέα της εθνικής σταρ, κι ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης την ιδέα του εθνικού γκαντέμη, πρέπει να βρεθεί κι ο εθνικός μαλάκας. Ύστερα από λίγη σκέψη, σκέφτομαι να προτείνω ως εθνικό μας μαλάκα τον Νομάρχη Θεσσαλονίκης Παναγιώτη Ψωμιάδη, αφού πληρεί και τους τρεις όρους. Ως επιλαχόντα σκέφτηκα τον Τέως Βασιλέα μας Κωνσταντίνο Γλύξμπουργκ, ο οποίος ως μαλάκας De Grecia, ως ολυμπιονίκης μαλάκας και ως συνδεόμενος με την εποχή της εθνικής μας σταρ Αλίκης Βουγιουκλάκη, θα εκπληρούσε ιδανικά τον τρίτο όρο. Όμως προτιμώ τον Ψωμιάδη, γιατί εκπληρεί ιδανικά τον δεύτερο όρο, ήτοι να εκπροσωπεί την μαλακία (αλλά και το μασκαριλίκι, το καραγκιοζιλίκι, το έξω καρδιά, το καλό παιδί, την λεβεντιά κ.ο.κ.) όλου του έθνους μας, που τον ψηφίζει ξανά και ξανά και τον απογειώνει σε δημοφιλία (κάτι που δεν ισχύει για τον Γλύξμπουργκ). Δεν κατάφερα να βρω άλλο πρόσωπο που να πετυχαίνει έτσι την εκπλήρωση και της έντασης και της καθολικότητας και της εθνικής ευαισθησίας του εθνικού μαλάκα, όσο ο Ψωμιάδης, κι έτσι τον ανακηρύσσω εκθύμως ως εθνικό μαλάκα!

Όταν εμείς οι Έλληνες φτάνουμε σε εθνικοπατριωτική σύγκρουση με τους βαρβάρους - δηλαδή όλους τους αλλοεθνείς που, ως γνωστόν, είναι βάρβαροι γιατί δεν έχουν την ελληνική παιδεία - χρησιμοποιούμε πάντα ένα ακλόνητο επιχείρημα που έχει πάντα τη δομή Όταν εμείς (οι Έλληνες)... εσείς... Παραδείγματα:

• Όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες εσείς κρεμόσασταν από τα δέντρα
• Όταν εμείς γράφαμε φιλοσοφία εσείς ζούσατε σε σπηλιές

Ενίοτε ακολουθεί και αντίστροφη δομή, δηλαδή, Όταν εσείς... εμείς (οι Έλληνες)... Παραδείγματα:

• Όταν εσείς σκαρφαλώνατε στα δέντρα, εμείς τα καίγαμε και χτίζαμε αυθαίρετα.
• Όταν εσείς ανακαλύψατε το κρέας εμείς είχαμε ήδη χοληστερίνη.

Όποιος ξέρει και άλλα ας σχολιάσει.

Η Αγγλική γλώσσα.
Λέγεται από αυτούς που πιστεύουν στην ανωτερότητα του Ελληνικού έθνους, έναντι αυτών που έχουν καταφέρει να πρωταγωνιστούν τώρα στο διεθνές σκηνικό. Λέγοντας αυτή τη φράση, εννοούμε πως όταν εμείς μεγαλουργούσαμε οι άλλοι ήταν σκαρφαλωμένοι στα δέντρα και ζούσαν σε άγρια κατάσταση.