Tagged definitions (94)
Showing 11-20 from 94

Όπως πολύ καλά γνωρίζουμε, το μαργαριτάρι είναι ένας πολύτιμος λίθος. Το μαργαριτάρι δημιουργείται από την αντίδραση ενός μυδιού όταν ερεθίζεται από ένα ξένο σώμα (αντίδραση ερεθισμού πολύ διαφορετική από αυτό το μύδι). Λόγω αυτών των ιδιαίτερων συνθηκών δημιουργίας τους, τα μαργαριτάρια είναι σπάνια, ακριβά και πολύ όμορφα.

Παρόμοια, το μαργαριτάρι στην slang εκδοχή του, αποτελεί ένα πραγματικό θησαυρό που αποτελεί κειμήλιο επί γενεές γενεών. Με το μόνο χαρακτηριστικό που διαφέρει αυτό το μαργαριτάρι από το κατά γράμμα είναι η σπανιότητα, αφού στην ελληνική κοινωνία «κυκλοφορούν» άφθονα.

Στο δια ταύτα, η λέξη αυτή χρησιμοποιείται για να περιγράψει την απίστευτη, τραγική, ανόητη ατάκα που ξεστομίζει κάποιος ως προϊόν:

(i) της ανοησίας του/της,
(ii) της απόλυτης έλλειψης γνώσης της ελληνικής γλώσσας,
(iii) της έλλειψης βασικών γενικών γνώσεων.

Έτσι λοιπόν, πολλοί επώνυμοι και ανώνυμοι φίλοι μας έχουν αφήσει εποχή με τις ατάκες που έχουν προσφέρει στην ανθρωπότητα, προσφέροντας παράλληλα και άφθονο γέλιο. Στην κορυφή της λίστας με άτομα που τα απολαμβάνουμε κατά καιρούς να «πετάνε» μαργαριτάρια, δικαιωματικά νομίζω τοποθετούνται τα εξής διάσημα πρόσωπα:

(i) Άντζελα Δημητρίου
(ii) Ελένη Μενεγάκη
(iii) Κώστας Βερνίκος
(iv) George jr Bush (ίσως πρώτος παγκοσμίως)
(v) Τέρενς Κουίκ

Η λίστα αυτή είναι ανεξάντλητη και απολύτως ενδεικτική.

Όπως είναι φανερό στις λίστες πρωτοστατούν παρουσιαστές δημοσιογράφοι, αθλητικοί ρεπόρτερς, ηθοποιοί, πολιτικοί κ.α. Εξαιρετικά μαργαριτάρια λέγονται και στα ελληνικά σχολεία όπου εκκολάπτονται οι μελλοντικοί Μαργαριτολόγοι.

Παραδείγματα μαργαριταριών παρατίθονται στη συνέχεια.

Άτομο που κατείχε μία πλέον απολεσμένη ιδιότητα, πρώην. Η λέξη, απολειφάδι παλαιοελληνικών, χρησιμοποιείται είτε στα τυπικά ελληνικά (όπου πολλά απολειφάδια των παλαιοελληνικών κρατάν ακόμα γερά), είτε στην καθομιλουμένη, με μεγάλη δόση ειρωνείας.

Τυπικά παραδείγματα είναι τα εξής: (α) σε ερωτικά συμφραζόμενα, το τέως έτερον ήμισυ (β) σε πολιτικά συμφραζόμενα, ο Κωνσταντίνος Γλίξμπουργκ, ο τέως βασιλεύς της ελλάδος, (γ) σε γλωσσολογικά συμφραζόμενα, ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης, ο τέως πρύτανης του Αθήνησι Εθνικού τε και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου.

[i]Προσοχή[/i]: σε τυπικά ελληνικά δέ θα πείς τέως το πρώην άλλο σου μισό, όπως ούτε Κώστα Γλίξμπουργκ τον πρώην βασιλιά, ούτε και Γιώργο Μπαμπινιώτη τον πρώην πρύτανη!... (Ασυνεπής χρήση παλαιοελληνικών, θα τιμωρείται με επίπληξη από τον εντεταλμένο μας συγχρήστη, κύριο κύριο Γιώργο Ζάκκη.)

Έκφραση για να δηλώσει ότι αυτά που ειπώθηκαν ήταν αρλούμπες ή και ανακριβή. Περιέχει και μια δόση ειρωνείας προς αυτόν που έκανε τη δήλωση.

Έχει ειπωθεί και σε γερμανιστί «άρεν, μάρεν, κουκουνάρεν».

Άμεσα παράγωγα είναι τα εξής:
κουκουνάρια, κουκουνάρεν, κουκουβάουνες (για μεγαλύτερη έμφαση) ή και πολύ απλά κούκου (για να δηλώσει μια άρνηση).

Το λέμε ειρωνικά για το άτομο που το παίζει ψαγμένος και φιλοσοφεί για ένα θέμα, ενώ αυτά που λέει ή δε στέκουν, ή είναι υπερβολικά. Το λήμμα προέρχεται από τους αρχαίους σοφιστές (π.χ. Πρωταγόρας), αλλά σήμερα το χρησιμοποιούμε με ειρωνική έννοια.

Τα ακαταλαβίστικα, τα «κινέζικα». Μπορεί να χρησιμoποιηθεί είτε για προφορικό είτε για γραπτό λόγο. Επίσης το λέμε όταν δεν εμφανίζονται σωστά τα ελληνικά σε κάποιο κείμενο στον υπολογιστή.

Κάθομαι κάπου με σκοπό να χαλαρώσω, αράζω.

Κάτι πολύ περίπλοκο και δύσκολο, που σου σπάει τα νεύρα όταν προσπαθείς να το λύσεις. Έχει την έννοια της σπαζοκεφαλιάς, αλλά με πιο έντονη σημασία.

Mea culpa σημαίνει στα λατινικά «λάθος μου», οπότε χρησιμοποιείται από κάποιον που θέλει να αναλάβει την ευθύνη για κακώς κείμενα. Πλην συχνά αυτή η επιτηδευμένη συγγνώμη αποτελεί κόλπο που καλύπτει διάφορες σκοπιμότητες, εξ ου και η έκφραση «mea colpa».

Ορισμένα παραδείγματα: Ηγέτης, όπως ο Κώστας Καραμανλής, που θέλει να περάσει το ύφος του «σεμνού και ταπεινού», («ασκητή» κατά Αυτιά) αλλά σχεδόν όλοι οι στενοί του συνεργάτες βρίσκονται αναμειγμένοι σε σκάνδαλα. Είναι σύμφωνο με το ίματζ υπευθυνότητας να αναλάβει δημόσια την ευθύνη και να δηλώσει «mea culpa». Τώρα τι ευθύνες αναλαμβάνει κανείς διατηρώντας την θέση του και μη παραιτούμενος είναι μεγάλη κουβέντα. Γενικά πολλοί πολιτικοί πλειοδοτούν σε ένα νεφελώδη νιτσεϊσμό του να αναλαμβάνουμε ευθύνες, χωρίς όμως να υφιστάμεθα συνέπειες. (Ύστερα από όσα έγραψα για Σημίτη και Τσίπρα, ελπίζω να μην θεωρηθώ κομματικοποιημένος. Ο Γιωργάκης πάλι ακολουθεί μάλλον το eius culpa, «λάθος του», επιρρίπτοντας ως Κινέζος τις ευθύνες στον Κινέζο, λες και δεν ήταν υπουργός στις κυβερνήσεις του). Δικαιολογείται, λοιπόν, η εντύπωση ότι αυτά τα mea culpa είναι στην πραγματικότητα mea colpa, για να ενισχύσουν το πολιτικό ίματζ τους.

Άλλο σύνηθες παράδειγμα είναι τα σόρι αντιπροσώπων υπερδύναμης μετά τον φόνο αμάχων ή και ξένων διπλωματών. Εδώ έχουμε το γνωστό ότι η συγγνώμη είναι μισό χέσιμο. Για mea colpa μπορούμε να μιλήσουμε όταν αυτό γίνεται συστηματικά, όπως στην περίπτωση του Μπιλ Πλύντον, που την μια ζήταγε συγγνώμη για την μη σεξουαλική πράξη που έκανε με την Μόνικα, έτσι όπως ορίζει αυτός το σεξ, (ήτοι mea culpa, αλλά όχι Monica colpa) μετά για την ψευδορκία, μετά για τον βομβαρδισμό της κινεζικής πρεσβείας… Την μια ήταν culpa ότι έκανε έρωτα κι όχι πόλεμο, την άλλη ότι έκανε πόλεμο κι όχι έρωτα… Αλλά κι ο George W. Bush λίγες βδομάδες αφότου έκανε το mea culpa του για τα όπλα που δεν βρέθηκαν στο Ιράκ στα πλαίσια απολογισμού της Προεδρείας του, κάνει τώρα γαργάρα την σφαγή αμάχων στην Παλαιστίνη. Ένα παρόμοια ετεροχρονισμένο mea cu(o)lpa βλέπουμε γενικά στις χολυγουντιανές ταινίες, που ζητούν συγγνώμη για τους Ινδιάνους, όταν σφάζονται οι Βιετναμέζοι, συγγνώμη για τους Βιετναμέζους, όταν σφάζονται οι Ιρακινοί, συγγνώμη για τους Ιρακινούς, όταν σφάζονται οι Παλαιστίνιοι κ.ο.κ. (Με κάποιες εξαιρέσεις τα τελευταία χρόνια είναι η αλήθεια). Παρόμοιο mea cοlpa κι απ’ τον Πάπα, όχι τον παπαράτσι, αλλά τον προκάτοχό του, που ανέλαβε την ευθύνη για τις Σταυροφορίες, μάλλον ως μια ανώδυνη αυτοκριτική εν όψει ανοίγματος προς Ανατολάς (Ντραγκ ναχώστεν). (Για τον δικό μας, θυμόμαστε όλοι εκείνην την περίφημη έννοια της «αυτοκάθαρσης»). Τα παραδείγματα πάμπολλα, οπότε η σταχυολόγηση είναι μοιραία επιλεκτική.

Σαν έκφραση, το mea colpa, παραπέμπει και στον κόλπο, οπότε μπορεί να δηλώσει και ενοχές (culpa) για ατοπήματα που έγιναν σε κόλπους. Ή αποτελέσει ακραία αυτοκριτική ή ετεροκριτική ότι ο ένοχος δεν είναι παρά ένας κόλπος, ήτοι ένα μουνί ή ένα μουνόπανο. Όσον αφορά στην πρώτη περίπτωση να πούμε ότι το mea culpa χρησιμοποιείται ως mea colpa και σε σχέσεις, όταν ένας θεριακλής και μερακλής άντρας αναλαμβάνει τσαμπουκαλίδικα την ευθύνη για το όποιο τσιλιμπούρδισμα. (Από γυναίκες μην περιμένετε εύκολα συγγνώμη, είναι εξαιρετικά δύσκολο!).

Ο αστέρας- αστέρι- σταρ, που έχει καταντήσει τέρας. Προφέρεις χαμηλόφωνα το «ασ» και πιο δυνατά και με έμφαση το «τέρας». Ομοίως και στο «ιερόν τέρας», που χαρακτηρίζει τον απόλυτο γκουρού ενός τομέα, προφέρεις με έμφαση το «τέρας». Βλ. παραδείγματα.

Trivia: 1. Οι λέξεις «αστέρι» και «τέρας» έχουν κοινή ετυμολογία, και στην αρχαιότητα «τέρας» σήμαινε αστέρι ή παράξενο φαινόμενο στον ουρανό. Αυτό έχει επιβιώσει στην έκφραση «σημεία και τέρατα». Από εκεί άρχισε μετά να σημαίνει το παράξενο, το τερατώδες κτλ. Και η λέξη «star» είναι από την ίδια ινδοευρωπαϊκή ρίζα.

1. H ομοιότητα της λέξης «star» με το σ(ι)τάρι έχει δώσει αφορμή σε κάμποσα λογοπαίγνια, όπως το γνωστό ανέκδοτο με το παιδί απ' τη Λάρισα: «-Μπαμπά, θέλω να γίνω σταρ! -Μωρ, δεν πας να γίνεις και κριθάρ';». Επίσης την έκφραση «σταράτος» για τους σταρ, «λόγια σταράτα» κ.ο.κ.

Ο αγύριστος. Χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να εκ-διώξουμε κάποιον/-α.