Tagged definitions (79)
Showing 1-10 from 79

Γενικευμένος αργκοτικός σχηματισμός της ενεργητικής στιγμιαίας προστακτικής.

Αναλυσούλα

Καταρχήν, τα ρήματα βήτα συζυγίας, σε -άω/-ώ δηλαδή, σχηματίζουν τυπικά τη στιγμιαία τους προστακτική σε καταλήξεις που έχουν κλασικά κάτι απο σίγμα: γαμάω > γάμησέ τον, βαράω > βάρεσέ τον, ρουφάω > ρούφηξέ τον και λοιπά. Όπως είπαμε κι' εκεί όμως, στην αργκό και καθομιλουμένη είναι η συνεχής προστακτική τους που χρησιμοποιείται κατακόρον με στιγμιαία σημασία: γάμα τον, βάρα τον, ρούφα τον και λοιπά.

Στην άλφα συζυγία τώρα, κάποιες φορές η προστακτική αυτή δικαιολογείται από παράλληλο αργκοτικό, λαϊκό ή και διαλεκτικό τύπο του ρήματος, που το μετατρέπει από άλφα σε βήτα συζυγία (που είναι κι' αυτό αξιόλογο φαινόμενο, αλλά άλλη φορά): σφυρίζω > σφυράω > σφύρα τον (αντί σφύριξέ τον), διαλύω > διαλάω > διάλα τον (αντί διάλυσέ τον). Μεγάλο ατού του σχηματισμού, όπως φαίνεται καθαρά εδώ, είναι ότι προκύπτουν λιγοσύλλαβες λέξεις, που θα 'λεγα ότι τείνουν να προτιμιούνται σε γρήγορη ομιλία.

Υπάρχουν πάντως πάμπολλα παραδείγματα τέτοιων προστακτικών που δε βασίζονται σε παράλληλο τύπο βήτα συζυγίας, μεταξύ των οποίων και τα πασίγνωστα φεύγα (αντί φύγε), έμπα/έβγα (αντί μπες/βγες) και άλλα (δες και παραδείγματα). Εδώ είναι που βλέπει κανείς ότι μάλλον πρόκειται για περιπτώσεις συμμόρφωσης στον πολύ εδραιωμένο σχηματισμό της βήτα συζυγίας, που παίρνει αμπάριζα ό,τι βρίσκει στο διάβα του.

Και δυο παρατηρήσεις

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο σχηματισμός κάποιες φορές υποστηρίζεται απ' τ' ότι τα ηχητικά ινδάλματα που προκύπτουν είναι ήδη γνωστά ως θηλυκά ουσιαστικά (που μπορεί να προκύπτουν και απ' τη χρήση της αργκοτικής κατάληξης ουσιαστικού -α): απλώνω > η άπλα > άπλα τον (αντί άπλωσέ τον), γιουχάρω > η γιούχα > γιούχα τον (αντί γιούχαρέ τον), προσβάλλω > η προσβόλα (αντί η προσβολή) > προσβόλα τον (αντί πρόσβαλέ τον), και λοιπά.

Απ' την άλλη όμως υπάρχει και η αντίστροφη επίδραση, η προστακτική σε -α να σχηματίζει ουσιαστικά (πάλι σε -α), είτε ως απαρεμφατική προστακτική: μπαίνω > έμπα > το έμπα, ή αλλιώς: φεύγω > φεύγα > ο φεύγα, σαλτάρω > σάλτα > η σάλτα.

Ακόμη, να θυμίσουμε και συγκεκριμένα παραινετικά και προτρεπτικά επιφωνήματα των ελληνικών, όπως άιντα, γιάλα, γιούργια, τα οποία σε κατάλληλα συμφραζόμενα κάλλιστα μπορούν να υποστηρίξουν το σχηματισμό, με βάση το λεγόμενο νόμο της αναλογίας.

Το επίθημα -άδικο πάντα κείτουνταν στο μεταίχμιο του δόκιμου (βενζινάδικο, επιπλάδικο) και τση αργκούς (σκυλάδικο, κωλάδικο). Η χρήση του ως γαμοσλανγκοτετοιο διευρύνθηκε στα ογδόνταζ (φαστφουντάδικο, βιντεοκασετάδικο) και ξέφυγε στα ενενήνταζ με νεόκοπες για την εποχή έννοιες όπως πρωινάδικο και μεσημεράδικο.

Τότενες ξεκίνησε και η εκνευριστική τάση μαγαζιών να υιοθετούν ονομασίες που το εμπεριείχαν, με πρώτο το Βαρελάδικο στον Πειραιά (του οφείλουμε και την έννοια του ελληνικάδικου / ελληνάδικου). Τελικά το γαμήσαμε και ψόφησε· κυριολεκτικά μάλιστα, αν αναλογιστούμε ότι θανατάδικο φέρει την μπράντα «Το Συγχωράδικο».

Το σλανγκρρ γέμει σχετικών λημμάτων που εξακολουθούν να ξεπετάγονται σαν πούτσες σε εαρινό αρχιδόκαμπο. Βουαλά κι ένα σχετικό κατεβατό:

1. Φαγάδικα κ.ά. μαγαζάδικα (ενίοτε δηθενάδικα)

• Βιντατζάδικο
• Βιντεοκασετάδικο
• Κομπολογάδικο
• Κυριλάδικο
• Κωλοπιαστράδικο
• Μεζεδ...άδικο
• Μπιλιαρδάδικο
• Ντελιβεράδικο
• Ντιβιντάδικο
• Ξεφραγκάδικο
• Ουζάδικο
• Ουφάδικο
• Ρακομελάδικο "Το Χασμωδείον"
• Τιρουμτζάδικο
• Φαστφουντάδικο

2. (Ξε)νυχτάδικα, ελληνάδικα κ.ά. μουσικάδικα (λαϊβάδικα τε και πεθαμενάδικα)

• Βαρελάδικο
• Γαβγάδικο
• Ναμαγαπάδικο
• Ορθάδικο
• Ρεμπετάδικο
• Ροκάδικο
• Σκυλάδικο
• Πιατάδικο
• Χοροπηδάδικο
• Ξεφτιλάδικο

3. Μουνάδικα, κωλάδικα κ.ά. γαμάδικα

• Βιζιτάδικο
• Καποτάδικο
• Κοιταχτάδικο
• Μπριζολάδικο
• Παρτουζάδικο
• Πεναλτάδικο
• Πουτανάδικο
• Σωληνάδικο
• Τσιμπουκάδικο
• Τσοντάδικο

4. Καλτάδικα, καμενάδικα και ταλιμπανάδικα

• Γηράδικο
• Κατεβασάδικο
• Μασελάδικο
• Λεσβιάδικο
• Μπιφτεκάδικο
• Μπομπάδικο
• Πουστράδικο
• Προκαταρκτικάδικο
• Τελειωμενάδικο
• Ρουνάδικο
• Σιδεράδικο
• Στουρναράδικο
• Στρεϊτάδικος
• Τρολάδικο
• Και πάει λέγοντας...

Κλείνοντας, πεοτείνω ότι κάθε λήμμαν αυτής της συνομοταξίας υποκρύπτει μεγάλο άδικο.

Μεγεθυντικό καταληκτικό επίθημα ονομάτων, επιθέτων κ.ά. της Νεοελληνικής με μεγάλη παραγωγική δύναμη.

Είναι αβέβαιης ετυμολογικής προέλευσης. Πιθανώς προήλθε από ονόματα σε -άρι (πρβλ. παλληκάρι - παλληκαράς, καλαμάρι - καλαμαράς, ποδάρι - ποδαράς > βρωμοποδαράς) ή από συμφυρμό των καταλ. -άρος και -άς ή -άρα και -άς (πρβλ. παπάρα - παπάρας). Κατ' άλλη άποψη, δυνατόν να προέκυψε απευθείας από μεγεθυντικά σε -άρα (πρβλ. κοιλάρα - κοιλαράς, κωλάρα - κωλαράς), πράγμα που δικαιολογείται για ονόματα όπως μυταράς, χειλαράς κ.ά. (π.χ. μυταράς «αυτός που έχει μυτάρα, μεγάλη μύτη» κ.ο.κ.).

Από (αφηρημένα) ουσιαστικά ή επίθετα προήλθαν ονόματα σε -αράς ή -άρας, που δηλώνουν πλησμονή του πρωτοτύπου, επίταση, μεγέθυνση, χλευασμό / εμπαιγμό, ειρωνεία ή ύβρη, (πρβλ. κλέφτης - κλεφταράς, ψεύτης - ψευταράς, πουτσαράς, καυλάρας, Ελληνάρας, ανθελληνάρας κ.λπ.).

Συχνά η κατάλ. -αράς χρησιμοποιείται για να δηλώσει αυτόν που ασχολείται με κάτι (πρβλ. άλογο - αλογαράς, μηλαράς).

Επίθημα της αργκό και καθομιλουμένης, που κοτσάρεται συνήθως σε ουσιαστικά για να προσδώσει ειρωνεία.

Από το αγγλικό παραγωγικό επίθημα -ation.

Στα παραδείγματα, ήδη καταχωρισμένα λήμματα στο σάιτ.

Το χρησιμοποιούμε όλοι μας και χωρίς μάλιστα να το ξέρουμε. Πρόκειται για μια κατάληξη που υπάρχει σε λέξεις είτε ετυμολογικά σωστές είτε φανταστικές. Οι ρίζες της κατάληξης αυτής αν και προφανείς αξίζει να αναφερθούν.

Σαμουέλ Ετό. είναι ένας Καμερουνέζος ποδοσφαιριστής γεννημένος στη Ντουάλα του Καμερούν στις 10 Μαρτίου του 1981 και αγωνίζεται για την Chelsea FC. Γνωστός στους περισσότερους από εμάς για τις άπταιστες ποδοσφαιρικές του ικανότητες, χαρίζει με το όνομά του μια άλλη χροιά στην καθημερινότητα μας, και τι εννοώ... Εννοώ πως η ποιότητα του παίχτη αυτού μέσω της κατάληξης -έτο μετατίθεται στη λέξη που χρησιμοποιείται. Αναλυτικότερα...

Η κατάληξη -έτο που πηγάζει άμεσα απ' το όνομα του ποδοσφαιριστή, δίνει στη λέξη που χρησιμοποιείται την ιδιότητα του πολύ καλού - αναμενόμενα καλού. Δεν αποκλείεται να τη συναντήσουμε και σε λέξεις όπως κλαπέτο, αετό, χαρταετό, γκομενέτο, πέταξέ το, μπαλέτο κ.ά., υποδηλώνοντας πως το αντικείμενο ή η κατάσταση την οποία περιγράφει η λέξη είναι άκρας υψηλής ποιότητος.

Χρησιμοποιείται κυρίως απ' τα Ημισκούμπρια, από ομάδες νεαρών που βάζουν δατυλίδια χρυσά και είναι swag, και από αθίγγανους που αναφέρονται σε ξανθά κυρίως κοριτσάκια ως κοριτσέτο. Το κοριτσέτο μπορεί να είναι και εργαλείο υδραυλικών.

Για χάριν ευφωνίας, ο τόνος πολλές φορές μετατίθεται στην προηγούμενη συλλαβή χωρίς όμως να αλλάζει το νόημα της λέξης.

Την κατάληξη αυτή μπορούμε πάντα να τη χρησιμοποιήσουμε για να περιγράψουμε καταστάσεις, αντικείμενα, ιδέες, άτομα κ.ά.

1. Η κατάληξη -νέτο δηλώνει καθαρά σεξουαλικό περιεχόμενο όταν πρόκειται για γυναίκες, γεννητικά μόρια και μεγέθη, έχει χαρακτήρα χιουμοριστικό, κυρίως παιχνιδιάρικο.

2. Το νέτο ως σκέτο συναντάται για καταστάσεις που έχουν ολοκληρωθεί, προέρχεται από τα λατινικά και είναι συνώνυμο του καθαρός.

3. Δάνειο απά τα ιταλικά το οποίο δηλώνει το μέγεθος, κυρίως αν κάτι είναι σχετικά μικρό σε πρακτική χρήση.

Δημοσιοκαφρικιάρικο γαμοσλανγκοτέτοιο για γεγονότα που μονοπωλούν για παρατεταμένο χρονικό διάστημα τα μουμουέ εν είδει οργουελικού διακαναλικού έπους.

Οι πιο ψαγμένοι ή/και κυνικοί ή/και ψεκασμένοι διατείνονται ότι οι -ιάδες αποσκοπούν στον αποπροσανατολισμό του πόμολου από τα πραγματικά προβλήματα, τα νέα μέτρα που έρχονται, και ταλιμπάν. Μπορεί και να έχουν δίκιο. Σιγά άλλωστε μην έγινε κοτζάμ ομηρικό έπος για τα τους μηρούς της Ελένης, όπως θέλει να μας πείσει ο Homer στην ωραιοποιημένη του Ιλιάδα!

Γαμοσλανγκοεπίθημα που κοτσάρεται με θαυμασμό, δέος και φετιχιστικές διαθέσεις στις μητέρες όλων των... [συμπλήρωσε το σλανγκοκενό].

Πέον να σημειωθεί ότι το αντίστοιχο σλανγκοεπίθημα -πατέρας αντιθέτως προσδίδει ένα αρνητικό και ειρωνικό ζενεσεκουά στα σλανγκοπαράγωγά του. Ίσως επειδή είμαστε κατά βάθος μια βαθύτατα οιδιπόδεια κενωνία που προκρίνει το τι σου κάνω μάνα μου έναντι του τι σου κάνω πατέρα μου.

Στα παραδείγματα, καταχωρισμένα και μη λήμματα στο σάη.

Παραγωγικότατο συνθετικό της αργκό. Σχηματίζει όνομα από λέξη που κατά τον ομιλητή χαρακτηρίζει την γυναίκα στην οποία αναφέρεται.

Η σημασία της σύνθετης λέξης φαίνεται να καθορίζεται σχεδόν αποκλειστικά από το εκάστοτε πρώτο συνθετικό, το οποίο στην πράξη μπορεί να είναι οποιοδήποτε όνομα (ουσιαστικό ή επίθετο). Το δεύτερο συνθετικό περιορίζεται στο να λειτουργεί ως απλή μετωνυμία για τη γυναίκα, η δέ χρήση του άλλοτε δίνει απλά μάγκικο τόνο, άλλοτε σεξιστικό και υποτιμητικό ή περιπαιχτικό, άλλοτε υβριστικό, άλλοτε ακόμη και έναν τόνο χαρακτηριστικής αντρικής στοργής.

Ασφαλώς, υπάρχουν και σύνθετα στα οποία το πρώτο συνθετικό αναφέρεται κυριολεκτικά στο μουνί (πιχί αραχνομούνα, βλέπε στα παραδείγματα).

Άλλοι τύποι είναι -μούνι και -μούνω. Το -μουνο διαφοροποιείται στο ότι τείνει να χρησιμοποιείται μόνον σεξιστικά, απαξιωτικά ή και υβριστικά –στην τελευταία περίπτωση χρησιμοποιείται συχνά και για άντρες: σκατόμουνο, παλιόμουνο και λοιπά. Το δέ αρσενικό -μούνης είναι σπανιότερο και είναι επίσης απαξιωτικό-υβριστικό.

Σε πολιτικά ορθότερα συμφραζόμενα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί το -γκόμενα.

Στα παραδείγματα, λέξεις που υπάρχουν ήδη σε ημέτερα λήμματα.

Κατάληξη για κάτι μεγάλου μεγέθους, που σημαίνει -άρα.