Tagged definitions (7)
Showing 1-7 from 7

1. Αυτός που έχει κομμένη την ουρά. Από τα κόβω + ευφωνικό ν + ουρά. Το λέμε για ζώα. Χαριτωμένη λέξη για μια επώδυνη εμπειρία.

2. Προς μεγάλη μου έκπληξη βρήκα κάτι που αγνοούσα: ότι λέγεται και για ανθρώπους και σημαίνει ευφυής, εφευρετικός, βλ. εδώ και εδώ. Μάλιστα η έννοια αυτή είναι και η πιο διαδεδομένη (βλ. παραδείγματα 2.α., 2.β., 2.γ.). Παρόλ' αυτά την έβαλα δεύτερη γιατί θεωρώ ότι είναι συνέπεια της πρώτης και γιατί εκπλήσσομαι που τα λεξικά δεν αναφέρουν την πρώτη καν.

Δεκτή οποιαδήποτε διόρθωση αν πέφτω έξω.

Ανακεφαλαιώνοντας και συμπληρώνοντας:

Προέρχεται απ’ το βλάχικο čiona που σημαίνει σπουργίτι. (άσχετο: στ’ Αρβανίτικα τσόνι= βρίσκω -παθητική φωνή, τσόνεμ= βρίσκομαι)

Είναι το στρουθιόμορφο πουλί σπίνος - σπίζα η άγαμος - (επίσης πίπιζα και τσουνάς). Ακριβώς επειδή είναι στρουθιόμορφο και λόγω ετυμολογίας, πολλές φορές σημαίνει και το σπουργίτι και γενικότερα ένα οποιοδήποτε πουλάκι.

Καθότι μικρό, χαϊδευτικά «τσόνι μου»: μικρό μου / πουλάκι μου / παιδάκι μου.

Σημαίνει:

1. Τον έξυπνο και συνετό άνθρωπο, που αποφεύγει τις παγίδες και ξέρει να επιβιώνει. Ειρωνικά, το ντεμέκ τζένιο που σ’ ό,τι μπλέκεται «τα χέζει» / «τα γαμάει τη μάνα» (βλ & 6).

2. Σε κυνηγετικά σινάφια: μικρό θήραμα χωρίς αξία, που δεν γεμίζει το μάτι, ένα τίποτα.

3. Η τσουτσούνα (της παιδικής slang) οπότε και το πέος.

4. Στην Λαρισαίϊκη έκφραση – γείωση «Τρία π’λιά (πουλιά) κι ένα τσόν» σημαίνει ό,τι και τα: «Άσχετο», «άλλ’ αντί άλλων», «από την πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλα», «Τι κάνεις Γιάννη; Κουκιά σπέρνω» στην καλύτερη εκδοχή - και στη χειρότερη: «μιλούνε όλοι, μιλούν κι οι κώλοι» για κάποιον που πετάγεται σαν πούτσα / πορδή εκεί που δεν τον σπέρνουν.

5. Στην έκφραση: «Μυαλό από τσόνι» σημαίνει ό,τι και το «μυαλό κουκούτσι» κι αναφέρεται σε βλάκες, ουγκ, στόκους δηλώνοντας κάτι που δεν υπάρχει και μοιάζει πολύ με το «Μαλλιά από τσόνια, και γάλα από χελώνες» (βλ σχόλιο του krepsinis στον έτερο ορισμό)

6. Σε πιο slang χρήσεις μπορεί να σημαίνει (συνήθως υποτιμητικά):
   α) τον σφίχτερμαν / μπρατσαρά (απ’ το μπρατσόνι),
   β) τον μπάτσο (απ’ το μπατσόνι) των ΜΑΤ.

Εκ του τουρκικού kartal = αετός. Στα Ελληνικά σημαίνει επίσης αετός αλλά σε ορισμένες περιοχές, κυρίως στη Θράκη, είναι και ένα είδος γύπα, όρνιου.

Άνθρωπος πανέξυπνος αλλά και άρπαγας και μάλιστα αδίστακτος.

Εξαπανέκαθεν, ο αετός είχε θετικές συνδηλώσεις καθ' ημάς - έμβλημα του Διός, του Πατριαρχείου και του ΠΑΟΚ, αετίσιο βλέμμα, αϊτός είσαι, σαν τον αϊτό φτερούγαγε στη στράτα κλπ. Αντιθέτως, ο γύπας δεν πρόσεξε αρκετά το πι-αρ του και κατέληξε να σημαίνει τον στυγνό οπορτουνιστή - ψοφίμια, ετοιμοθάνατοι κοκ.

Η λέξη καρτάλι κρατάει κάποια από τα θετικά του αετού - ιδίως την οξυδέρκεια. Τα παντρεύει, όμως, με ορισμένες από τις ιδιότητες που αποδίδονται στον γύπα - κυρίως την απονιά. Μας θυμίζει δε η λέξη και ότι, στην τελική, και ο αετός και ο γύπας είναι αρπακτικά, ΤΑ αρπακτικά, με κάτι νυχάρες να.

Και έτσι το καρτάλι περιγράφει εύγλωττα τον τύπο που καραδοκεί, δεν του ξεφεύγει τίποτε και μόλις δει την ευκαιρία χυμάει και καταξεσκίζει το θύμα του. Συγγενή έννοια περικλείει και η λέξη αετονύχης, αλλά εκεί η έμφαση είναι στην πονηριά και την επιτηδειότητα ενώ το καρτάλι τονίζει την αναλγησία και την αρπακτικότητα - το κοινό χαρακτηριστικό που έχουν ο αετονύχης και το καρτάλι είναι, βέβαια, η εκμετάλλευση της ευκαιρίας. Ενδιαφέρον έχει, νομίζω, και η παραβολή με τις λέξεις σαΐνι και κοράκι.

Εξ όσων ξέρω, η λέξη χρησιμοποιείται μόνο στη Βόρεια Ελλάδα και μάλλον σπάνια πια.

Έκφραση που έχει τις ρίζες της σε ατάκα του Μάνου Χατζηδάκι.

Η ατάκα είχε περίπου ως εξής: Μία από τις κάμποσες φορές που ο μεγάλος μας συνθέτης Μάνος Χατζηδάκις βγήκε από την ντουλάπα, αναφέρθηκε σε μία συνήθη προκατάληψη ή και πραγματικό φαινόμενο, ως εξής (στο περίπου): «Για μας τους καλλιτέχνες, λένε ότι είμαστε ή αριστεροί ή ομοφυλόφιλοι. Πάντως εγώ αριστερός δεν είμαι!».

Η ατάκα έμεινε διάσημη για πολλούς λόγους:

α) Περιέγραφε με χιούμορ ένα φαινόμενο, που σκανδαλίζει πολλούς ομοφοβικούς και εθνόκαυλους, ή αποτελεί απλώς προκατάληψή τους, ήτοι την ομοφυλοφιλία και αριστερίστικες τάσεις στους κύκλους της τέχνης.

β) Ήταν ένας πετυχημένος αυτοσαρκασμός του Χατζηδάκι, που αποτελούσε εξαίρεση στον κανόνα ότι οι καλλιτέχνες της γενιάς του ήταν στρατευμένοι αριστεροί, όπως ο έτερος γίγας Θεοδωράκης, ή και ο Σαββόπουλος (ο Θεός να τον κάνει αριστερό!), ο Λοΐζος κ.ο.κ. Ο Χατζηδάκις αντιθέτως αντιπροσώπευε την δεξιά κουλτούρα.

γ) Ήταν ένας πολύ χιουμοριστικός τρόπος να βγει απ' την ντουλάπα.

Από τότε όταν έχουμε αμφιβολία για ύποπτο, και τελικά διαπιστώσουμε ότι έχει αρραγή δεξιά φρονήματα, το τελευταίο αυτό γεγονός λειτουργεί ως το κρίσιμο στοιχείο για να πούμε «πάντως αριστερός δεν είναι!» και να τον εντάξουμε στην χορεία των κιναιδουάρδων.

Σημειωτέον ότι υπάρχει και ψυχολογική βάση: Πολλοί γκέι κάνουν υπεραναπλήρωση για την περιθωριοποίησή τους, με το να ενταχθούν σε κυρίαρχα δεξιά πρότυπα εθνικού καθωσπρεπισμού. Ως προς την ακροδεξιά απόκλιση, το φαινόμενο σχετίζεται με το λήμμα γκεϊστάπο. Παραδείγματα αποτελούν από την μυθοπλασία ο ακροδεξιός του American Beauty και από την πραγματική ζωή ο ακροδεξιός Αυστριακός πολιτικός Georg Heider (Θεός σχωρέστον!), που ύστερα από μια καριέρα άτεγκτης ακροδεξιάς πολιτικής αποδείχθηκε μετά θάνατον ότι «πάντως αριστερός δεν ήταν». Βέβαια ο θάνατός του σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα ήταν αρκετά περίεργος, -η εκδοχή της δολοφονίας δεν αποκλείστηκε- και οπωσδήποτε πολύ τραγικός.

Η φράση χρησιμοποιείται κι από τους αριστερούς ως επίρρωση του ανδρισμού τους.

Ο Καρλ Μπαρκς ήταν σεναριογράφος και σχεδιαστής κόμικς, από το 1920 μέχρι το 1966. Θεωρείται ο κορυφαίος δημιουργός ιστοριών ηρώων του Ντίσνεΐ. Δικό του δημιούργημα είναι και ο Κύρος Γρανάζης.

Ο Κύρος Γρανάζης είναι o καλόκαρδος, ιδιοφυής και ταυτόχρονα αφηρημένος εφευρέτης της Λιμνούπολης, που προτιμά την μοναχική ζωή και κατοικεί στο εργαστήριό του με συντροφιά τον πιστό βοηθό του, τον Γλόμπο. Σοφίζεται, μαστορεύει και πουλάει σε τιμή ευκαιρίας οτιδήποτε μπορεί κανείς να φανταστεί (συσκευές αντιβαρύτητας, χρονομηχανές, χαπάκια που υποκαθιστούν γεύμα, κλπ.) Ωστόσο, τις περισσότερες φορές η δουλειά του δεν εκτιμάται από τον κόσμο… Ο Κύρος, αν και έχει πρόθεση να βελτιώσει με τις εφευρέσεις του τον κόσμο, συχνά φέρνει την καταστροφή.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όταν αποκαλούμε κάποιον Κύρο Γρανάζη, υπονοούμε κάποιον που ωσάν άλλος Μαγκαιβερ, ασχολείται επί παντός επιστητού, προσπαθώντας να λύσει κάποιο πρόβλημα που τον απασχολεί. Προσπαθεί να υλοποιήσει καινοτόμες ιδέες, μελετώντας θεωρίες, χρησιμοποιώντας διάφορα τεχνάσματα και πατέντες, προκειμένου να φτιάξει το πολυπόθητο δημιούργημά του. Ωστόσο άλλοτε το καταφέρνει, άλλοτε όχι. Διακρίνεται για την πλούσια φαντασία του και από το σαράκι της δημιουργίας του. Δεν εγκαταλείπει εύκολα τον αγώνα. Είναι στις επάλξεις μέχρι το ενενήντα. Το πρόβλημα καταντά μέσα του έμμονη ιδέα και κόλλημα. Έτσι το παίρνει πατριωτικά, αφοσιώνεται στο σκοπό του, παραμερίζει τις διάφορες δουλειές του και τις λοιπές προσωπικές του ανάγκες, εξόδους κλπ ώστε να φέρει σε πέρας το έργο του και να νιώσει ικανοποιημένος. Αν τα πράγματα δεν πάνε καλά δεν πτοείται. Συνεχίζει ως ντούρασελ.

Ένας τέτοιος τύπος συνήθως είναι εντελώς αδιάφορος για εργασία ρουτίνας οπότε έχει πρόβλημα σε τέτοιου είδους εργασίες. Θα προτιμούσε να εργαζόταν σε ερευνητικό εργαστήριο με ανοικτό deadline. Πολλές φορές συναντά κανείς τέτοιους τύπους σε διάφορες εταιρείες που αναλαμβάνουν ειδικές αποστολές, λύνοντας ειδικά σύνθετα προβλήματα, εκεί που οι άλλοι εμφανίζονται ως αδύναμοι κρίκοι

Κάποιος που: - προσπαθεί να λύσει τα ανεξήγητα και του αρέσει να μπερδεύεται σε δολοπλοκίες, υποπτεύεται τους πάντες και τα πάντα, δεν εμπιστεύεται κανέναν, δεν του παίρνεις μυστικό, είναι μόνιμα καχύποπτος, το μυαλό του πάει πάντα στο πονηρό και φαντάζεται συνεχώς ιστορίες συνωμοσίας ακόμα κι αν αυτές δεν υφίστανται. Συνώνυμη έκφραση για άντρα:
Πουαρώ
Συνώνυμη εκφράσεις για γυναίκα:
Αγκάθα Κρίστι

Ήρωας ομώνυμης τηλεοπτικής σειράς των '80s. Σημαίνει κάποιος που βρίσκει απίθανες λύσεις και τεχνάσματα για κάποιο πρόβλημα.