Tagged definitions (36)
Showing 21-30 from 36

Ένα μικρό, συνήθως προσχεδιασμένο κειμενάκι, αποτελούμενο από μακροπερίοδους λόγους, που αποστηθίζεις για να το παίξεις μαγκίτης σε άλλους. Κατά βάση αυτά τα κείμενα δεν έχουν κανένα νόημα. Χρήση παρόμοια με το γουρδώνω το περπούτσι παράμοιρα.

Επίσης, έτσι αναφέρεται μειωτικά ο γλωσσολόγος Γιώργος Μπαμπινιώτης άκα Μπάμπης άκα τέως. Όχι λόγω κάποιας ομοιότητας στο επίπεδο του σημαινομένου με το συμπαθές ζώο, αλλά απλά και μόνο λόγω της ομοιότητας στο επίπεδο του σημαίνοντος, δηλαδή του επωνύμου του. Επίσης λέγεται μπαμπουινιώτης.

Οι στερεότυπες, δογματικές, κενές περιεχομένου πλην πάντα καμαρωτές κασέτες πολιτικών, δημοσιοκάφρων, συνδικαλιστών και πάσης φύσεως -πατέρων και λοιπών δημοκρατικών δυνάμεων.

Η παραδοσιακή αριστερά έχει συνεισφέρει τα μάλα στον πλούτο της ξύλινης γλώσσας, χωρίς όμως να κατέχει οποιαδήποτε αποκλειστικότητα.

Αντιδάνειο εκ των γαλλικών xyloglossie και xylolalie.

Εκεί που σμίγουν οι γλωσσικοί αέρηδες της λεξιθηρίας, της υπερδιόρθωσης, του λογιωτατισμού και της καθημερινής γλωσσικής εκφραστικότητας που γεμίζει το στόμα, εκεί μπορούμε να βρούμε το φαινόμενο του σλανγιωτατισμού, ας μου επιτραπεί ο νεολογισμός (ή γιατί όχι της σλανγκοποίησης, κατά το αγιοποίηση, του βίαιου εκσλανγκισμού, του σλανγκικού αντιδανείου, και πάει έρποντας -δε μπορώ ακριβώς να το θέσω).

Εν προκειμένω αναφέρομαι στις περιπτώσεις που μάλλον εξεζητημένες και λόγιες λέξεις χρησιμοποιούνται αντί συνώνυμων πιο σλανγκικών της καθομιλουμένης. Κι αυτό ένεκα της ηχητικής τους μεστότητας, παρηχήσεων και αντηχήσεων, και της αλλότριας κοινωνικογλωσσικής τους προέλευσης, που όλο αυτό τέλος πάντων κάτι μας κάνει.

Δεν εννοώ όταν αυτές οι λέξεις χρησιμοποιούνται σε κάποια πλαίσια επειδή είναι πιο εύσχημες. Εννοώ όταν τις χρησιμοποιούμε ακριβώς για την εκφραστική τους δηκτικότητα, προκειμένου να τονίσουμε αντί να απαλύνουμε το περιεχόμενό τους, έστω κι αν την ίδια στιγμή τις χρησιμοποιούμε λιγάκι και για να μην πούμε κάτι βαρύτερο και να μην έχουμε κυρώσεις.

Μερικές τέτοιες λέξεις είναι το παχύδερμο (αντί π.χ. του παιδοβούβαλος), το ενθυλακώνω *(αντί του τσεπώνω), το *εσχατόγηρως (αντί σκατόγερος), κτηνοβάτης *(αντι κατσικογάμης), ***καλλίπυγος** *(αντί κωλάρα), ***κίναιδος** *(αντί πούστης), *διακορεύω (αντί ξεπαρθενιάζω ή γαμάω), ακόμα ίσως και το *παιδόφιλος *(αντί για κωλομπαράς), νυμφομανής (αντί για κρεβατογεμίστρα).

Και άλλα, ίσως. Πιθανόν φλωράδικης εμπνεύσεως γαμοσλανγκοτέτοιο φαινόμενο.

Είναι τα ελλήνικος, ουδέτερο ουσιαστικοποιημένο επίθετο στον πληθυντικό. Έτσι υποτίθεται ότι λένε τα ελληνικά, δηλαδή την ελληνική γλώσσα ή ό,τι ελληνικό, οι Ελληνοαμερικάνοι από δεύτερη γενιά και πέρα. Κατ' επέκταση, χρησιμοποιείται κάπως όπως το Ελλάντα, για να δηλώσει την αλλοτρίωση είτε του ομογενή στο εξωτερικό είτε και του εν Ελλάδι νεοελληνέζου, όταν λ.χ. δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει καλά την ελληνική γλώσσα, γράφει σε γκρήκλις χρησιμοποιώντας ξενικές συντάξεις κ.ά.

Μετά τον σχετικά σύντομο, αλλά, όπως πιστεύω, περιεκτικό (οὐκ ἐν τῷ πολλῷ τὸ εὖ) διάλογο, που αναπτύχθηκε στο φόρουμ ("Συνεργατικά λήμματα"), κάνω την αρχή για ένα λήμμα αυτού του είδους με θέμα τα "μαργαριτάρια" που κόσμησαν, κοσμούν και θα κοσμούν τον προφορικό, γραπτό και "ηλεκτρονικό" μας λόγο. Το λήμμα αυτό θα είναι πάντα ανοιχτό σε προσθήκες, υπό μορφή σχολίων αρχικά, οι οποίες θα ενσωματώνονται στο λήμμα, ανά διαστήματα.

Σκοπός δεν είναι ο χλευασμός εκείνων που "περιέπεσαν" σε γλωσσικά "αμαρτήματα", ιδιαίτερα αν πρόκειται για απλούς ανθρώπους, που δεν είχαν την ευκαιρία να "μάθουν γράμματα". Βέβαια πολλοί απ' αυτούς τους ανθρώπους (ιδιαίτερα πιο παλιά, πριν υποστούν, όπως όλοι, την, σε μεγάλο βαθμό, ισοπεδωτική επίδραση της τηλεόρασης) αρθρώνουν ένα θαυμάσιο προφορικό λόγο και εκφράζονται με λιτότητα, σαφήνεια και αμεσότητα, που κάποιες φορές είναι αξιοθαύμαστες.

"ερήμην του λόγου": μια έκφραση που χρησιμοποιείται από κάποιους που θέλουν να τα πουν "περί δια γραμμάτου" αντί του σωστού "εν τη ρύμη του λόγου" που σημαίνει "στη ροή του λόγου". Προφανώς το "εν τη ρύμη" συγχέεται με το "ερήμην", που χρησιμοποιείται για κάποιον, που δικάζεται, ενώ απουσιάζει. Εδώ αυτό που πραγματικά απουσιάζει, είναι ο λόγος και ως ομιλία, αλλά και ως λογική.

"οι ευθύνοντες": εννοεί τους "ιθύνοντες" δηλ. αυτούς που καθοδηγούν, που διευθύνουν. Βέβαια με τον τρόπο που το είπε ο απλός άνθρωπος, απ' τον οποίο το "τσίμπησα", σαφέστατα υπονοείται, πως οι ιθύνοντες είναι και υπεύθυνοι, για ό,τι γίνεται υπό την καθοδήγησή τους.

"μετά βαϊων και Κυκλάδων" εννοεί "μετά βαϊων και κλάδων", δηλ. θριαμβευτική υποδοχή, όπως αυτή που επεφυλάχθη στο Χριστό, κατά την είσοδό του στα Ιεροσόλυμα (γνωστή ευαγγελική έκφραση).

τα Σκόδρα: (αντί του σωστού) η Σκόδρα (πόλη της Αλβανίας)

Κούδροι: (αντί του σωστού) Κούρδοι

Τα δύο προηγούμενα λάθη γίνονται (όχι σπάνια) από ανθρώπους των ΜΜΕ. Τά' βαλα μαζί, επειδή έτυχε να εκφωνηθούν στο ίδιο δελτίο ειδήσεων, που προκάλεσε και την τουκανιστική μου τηλεφωνική παρέμβαση:

λεωφόρος Σπατών αντί λεωφόρος Σπάτων (πολλοί το λένε και σκέτο "στη Σπατών")

δικτακτορία αντί δικτατορία και δικτακτορικό αντι διδακτορικό

έκτατο/έτακτο αντί για έκτα κτο

Εδώ γίνεται του "κάππα" "ταυ" το κάγκελο! Αυτό το πραγματικά δύσκολο σύμπλεγμα συμφώνων, δημιουργεί προβλήματα ακόμη και σε "γραμματιζούμενους" με αποτέλεσμα τα παραπάνω "μαργαριτάρια ν' ακούγονται συχνά κι από πολλούς.

τιμήμα αντί τμήμα

Άλλο ένα δύσκολο σύμπλεγμα συμφώνων: "ταυ" "μι"

Εδώ το πρόβλημα λύνεται βάζοντας ανάμεσα ένα ευφωνικό "ι"

Φήβα αντί Θήβα

Αυτή η αλλαγή γίνονταν παλιότερα. Έχω κάμποσα χρόνια να την ακούσω. Δεν έχω εξήγηση γι' αυτό. Μου θυμίζει την αλλαγή του "θ" σε "φ" στα ρωσικά.

καλό πρόοδο αντί καλή πρόοδο

Ο λαός δεν είχε συνηθίσει τα (δευτερόκλιτα καθαρευουσιάνικα) θηλυκά σε -ος. Έτσι αλλάζοντάς τα σε αρσενικά αποκαθιστά την τάξη!

οι σπεύσας αυθορμήτως

Μια έκφραση από το ανεξάντλητο "μποστάνι" του Μποστ. Αν δεν με απατά η μνήμη μου, προήλθε από την κατάθεση ενός υψηλά ιστάμενου αξιωματικού της Χωροφυλακής για τη δολοφονία του Λαμπράκη. Αυτός είχε πει, πως οι παρακρατικοί που έκαναν αντισυγκέντρωση εκεί, όπου θα γίνονταν η ομιλία του Λαμπράκη, είχαν "σπεύσει αυθορμήτως".

Αυτά προς το παρόν.

Διατελώ εν αναμονή των "σπεύσας αυθορμήτως" σλάνγκων για να συμπληρώσουμε το λήμμα.

Κοροϊδευτικός χαρακτηρισμός που απέδιδαν οι δημοτικιστές στους υπερασπιστές της καθαρεύουσας κατά τη διαρκή διαμάχη για το γλωσσικό ζήτημα. Ο χαρακτηρισμός ειρωνευόταν το βασικό επιχείρημα των καθαρευουσιάνων, ότι δηλαδή η καθαρεύουσα και καλά προωθεί τη σοφία.

Ο χαρακτηρισμός συναντάται, επίσης, και για να κοροϊδέψει το επιτηδευμένο λεξιλόγιο.

Στα καλιαρντά σημαίνει μιλάω ξένη γλώσσα ή τζινάβω μυημένη διάλεκτο σε τζιναβωτούς. Προφάνουσλυ από τη βιβλική ιστορία με τον πύργο Βαβέλ που αρχίσανε για πρώτη φορά οι άνθρωποι να μιλάνε ξένες γλώσσες σύμφωνα με τη Βίβλο κι έγινε μια κατάσταση Βαβέλ.

Στα καλιαρντά είναι τα καλιαρντά (ινσέψιο), έτσι δηλαδή λένε οι τζινάβοντες αυτή τη διάλεκτο των ομοφυλοφίλων την ίδια την διάλεκτο. Ο Ηλίας Πετρόπουλος το εξηγεί με την έννοια ότι τα καλιαρντά είναι ένα δύσκολο αργκοτικό ιδίωμα που μπορεί να ακούγεται εξίσου ακαταλαβίστικο στον αδαή όσο και τα λατινικά, σε φάση it's all Greek to me, που λένε οι Άγγλοι. Μπορεί να υπάρχουν και άλλοι λόγοι. Βαθιά λατινικά είναι τα πιο δύσκολα καλιαρντά.

Χαριτωμένος τρόπος να χαρακτηρίσεις αυτόν-ή που συνεχώς "βγάζει γλώσσα", που αντιμιλάει, που έχει για όλα μια απάντηση ή έναν αντίλογο, που μιλάει πολύ και θέλει να έχει τον τελευταίο λόγο και δεν αφήνει τίποτα "να πέσει κάτω".

Άλλες εκφράσεις: "έχει μια γλώσσα μεγαλύτερη απ το μπόι του", "είναι πνεύμα αντιλογίας", "η γλώσσα του πάει ροδάνι".