Tagged definitions (50)
Showing 1-10 from 50

Απαξιωτική ατάκα που τονίζει την έλλειψη ουσίας και την ηλιθιότητα που χαρακτηρίζει την κατάσταση. Ετυμολογικά αν το πάρεις το ζήτημα, χέζεις και υποστηρίζεις ότι η βάρκα γέρνει, λες και είσαι κάνας ελέφαντας να χέσεις 25 κιλά σκατά. Συνώνυμα αυτής της έκφρασης είναι «τ' αρχίδια μου κουνιούνται δεξιά και αριστερά», «χέστηκε η φοράδα στ' αλώνι».

«Τύπος μικρού ξύλινου πλοιαρίου στη περιοχή κυρίως της Ανατολικής Μεσογείου, χαμηλού και άφρακτου (χωρίς κατάστρωμα) που κινούταν με κουπιά και ιστία (πανιά), φέροντας τρία λατίνια και αρτέμονα» (δες). Ετυμολογείται από το ιταλικό feluca και ίσως πρόκειται για αντιδάνειο < γαλλικό felouque < αραβικό felūka < ελληνιστικό ἐφόλκιον = βαρκάκι που ρυμουλκείται από το καράβι (δες).

Το σλανγκικό ενδιαφέρον είναι ότι χρησιμοποιείται ως βρισιά παλαιάς κοπής, με την οποία προσάπτουμε ευτέλεια στον υβριζόμενο. Κατά τον πασαδόρο Gatzman δηλώνει κυρίως επιπολαιότητα.

Ἀπαξιωτικὸς χαρακτηρισμὸς, ἀρχικὰ γιὰ σκὰφη (συνώνυμο τοῦ σκυλοπνίχτη) στὴ συνέχεια δὲ καὶ γιὰ ὀχήματα διαφόρων τὺπων, μὲ ἀφορμὴ τὸ πολύνεκρο ναυάγιο τοῦ ὀχηματαγωγοῦ "Ἡράκλειο" κοντὰ στὴν βραχονησίδα Φαλκονέρα στὶς 8/12/1966.

Ὁ ὅρος χρησιμοποιήθηκε κατὰ τὰ τέλη τῆς δεκαετίας τοῦ '60 καὶ τὴ δεκαετία τοῦ '70 καὶ μετὰ ξεχάστηκε.

Γιὰ ἄλλα ὀχήματα βρῆκα αὐτὸ:

Η πολύ χοντρή γυναίκα που μοιάζει με φάλαινα, η Φάλαινα Άντερσον. Προφ, πρόκειται για λολοπαίγνιο με το φαλαινοθηρικό, χρησιμοποιημένο και από τον Μάρκο Σεφερλή.

Μυστήρια έκφραση που παίρνει διαφορετικές σημασίες ανάλογα με τα συμφραζόμενα και την κατάσταση.

1. Ο λάθος άνθρωπος στη λάθος θέση. Διότι, τσολιάς στο υποβρύχιο; Βασικά, ούτε να σταθεί όρθιος μπορεί.

2. Προέκταση, και συγχρόνως ανατροπή, της σημασίας του τσολιά που θα βρείτε εδώ. Δηλαδή, κοπέλα που έχει μεν ευθυτενή και καλλίγραμη κορμοστασιά, αλλά που δεν είναι 1.80 μ - αντιθέτως, είναι ένα κι ένα μίλκο προφανώς για να χωράει εύκολα στο υποβρύχιο. Δες επίσης: πινεζοπούτανο, κοντοπούτανο.

3. Και λεβέντισσα και εξπέρ στις καταδύσεις. Δηλαδή, στα τσιμπούκια πρώτη και καλύτερη. Το ύψος εδώ δεν έχει σημασία. Μπορεί να λεχθεί και για άνδρες οι οποίοι την ξεφλουδίζουν την μπανάνα.

σλανγκασίστ από Βάνια (σχόλιο στο λήμμα σκουρδουλιάζω):

@don: διαβάζεις και τις τελείες. Βρήκες τους γουλόζους,τα τσατάλια όμως; Δώσε Κύθνο!

Ναυτική έκφραση αναφερόμενη σε ιστιοφόρα εμπορικά σκάφη (εν χρήσει μέχρι το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, μετά τον οποίον όλα σχεδόν τα εμπορικά καΐκια έγιναν μηχανοκίνητα).

Το είχα ακούσει από τον παππού μου τον καπτα-Μήτσο (1893-1974) πως "έκανε τα πανιά τσατάλια" όταν ταξίδευε "στα πρύμα", δηλαδή όταν ουριοδρομούσε. Έστρεφε το ένα πανί πλάγια προς τη μιά μεριά του σκάφους και το άλλο προς την αντίθετη, ώστε νά'ρθουν σχεδόν κάθετα ως προς τον άξονα του σκάφους. Κατ' αυτόν τον τρόπο "έπιαναν" περισσότερο αέρα (μιλάμε για δικάταρτα καϊκια με ιστιοφορία μπρατσέρας, όπου τα πανιά, κανονικά, ήταν διατεταγμένα παράλληλα με τον άξονα του σκάφους).

Αριστερά στο Σκαρίφημα 1 είναι μιά κανονική πλεύση (πλαγιοδρομία) με τά πανιά στην ίδια πλευρά του σκάφους και σχεδόν παράλληλα προς τον διαμήκη άξονα, ενώ δεξιά (ουριοδρομία) τα πανιά είναι σε αντίθετες πλευρές και σχεδόν κάθετα στον άξονα του σκάφους (τσατάλια).

Ετυμολογία από το τουρκικό çatal: πηρούνι.

(Πιθανή) εξήγηση του όρου: Αν έβλεπε κανείς τις αντένες των πανιών από την πρύμη του σκάφους, όπως ήταν τοποθετημένες από την μιά κι από την άλλη πλευρά των καταρτιών σχημάτιζαν (με τα κατάρτια) μια μεγάλη τρίαινα => πηρούνι => çatal.

Το σκαρίφημα 2 δείχνει πώς φαίνεται από την πλευρά της πρύμης ένα σκάφος που ουριοδρομεί με τα πανιά τσατάλια. Μπορεί κανείς να διακρίνει την "τρίαινα" που σχηματίζουν οι αντένες των πανιών με τα κατάρτια.

Η μπρατσέρα του καπτα-Μήτσου "Παναγία Περιβολή" ζωγραφισμένη από το λαϊκό θαλασσογράφο Γλύκα το 1924.

Η μπρατσέρα (ιταλικό brazzera) ήταν μικρό ιστιοφόρο σκάφος, με δύο κατάρτια, με πανιά τραπεζοειδούς σχήματος (ψάθες) και δυό φλόκους στον πρόβολο (μπαστούνι ή μπομπρέσο). Μέχρι τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν το πιό συνηθισμένο μεταφορικό μέσο για εμπορεύματα και επιβάτες, ιδιαίτερα στα μικρά νησιά της λεγόμενης "αγόνου γραμμής" για τα βαπόρια.

Προσωπικά, το θεωρώ "ναυτικό όρο" και όχι μέρος της Θερμιώτικης ντοπιολαλιάς.

Λέξη με σλανγκικό ενδιαφέρον, καθώς έτσι αποκαλούν οι θαλασσινοί (νάπται τε και καραβοκύρηδες) οποιονδήποτε ή οτιδήποτε ευδοκιμεί στην ξηρά και δεν έχει σχέση με τα την θάλασσα και τα ναυτικά.

Ο χαρακτηρισμός του στεριανού δεν υποκρύπτει ντε και καλά υπεροψία, μίσος ή ύβρη. Για αυτά υπάρχουν άλλα σχετικά κοσμητικά:

Υβριστικά θα αποκαλούσαν κάποιο ή "άναυτο" ως μη έχοντα ναυτοσύνη (seamanship -που είναι μεγάλη κουβέντα) ή στη χειρότερη "τσοπάνη" (ορεινό άρα παντελώς άσχετο). Οι παραπάνω χαρακτηρισμοί έχουν κυρίως να κάνουν με τη νοοτροπία (εργασιακή, τρόπο αντίδρασης και αντιμετώπισης προβλημάτων, περί του πρακτέου εν γένει).

Ξηροσφύρης σε πιμική συζήτα

Θα έλεγα ότι για τους ναυτιλομένους το στεριανό εμπεριέχει περισσότερο το ζενεσεκουά του αλλότριου, του ξένου, αίσθημα πρόδηλο στην "Στεριανὴ Ζάλη" του Ν. Καββαδία:

Πρόκειται δηλαδή για...

...λαμαρινίαση, ένα πράμα.

Συχνά παίζει αμφίδρομο δέος μεταξύ θαλασσινών και στεριανών.

Πέον τέλος να αναφερθεί ότι οι θαλασσινοί ενίοτε τα θαλασσώνουν στην στεριά, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τους εφοπλιστάδες. Σε αντίθεση με βορειοευρωπαίους, ασιάτες και αμερικλάνους εφοπλιστές, οι δικοί μας δεν βγάζουν λεφτά λειτουργώντας ή ναυλώνοντας τα παπόρια τους. Αντιθέτως βγάζουν τις κάλτσες τους εκμεταλλευόμενοι με μαεστρία της κυκλικές διακυμάνσεις στην αγορά ναυτιλίας, αγοράζοντας βαπόρια μπιρ παρά και μοχοπουλώντας την σωστή στιγμή εν είδει διαπραγματεύσιμου εμπορεύματος (tradeable commodity). Έτσι εξηγείται το φαινόμουνο πολλοί εφοπλιστές να μην έχουν καράβια για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Κάπιοι εφοπλιστές δοκίμασαν την τύχη τους και σε στεριανές επενδύσεις, τοποθετώντας τα κέρδη τους από αγοραπωλησίες καραβιώνε σε τράπεζες, ακίνητα, ΜΜΕ, ενέργεια, κλπ. Οι στεριανοί χρονισμοί είναι εντελώς διαφορετικοί, τα λεφτά στην στεριά απαιτούν περισσότερο χρόνο να αβγατίσουν. Συνηθισμένοι να γυρίζουν γρήγορα κέρδη στην θάλασσα, οι καραβοκύρηδες εκνευρίζονται, χάνουν την υπομονή τους, και συχνά κάνουν απονενοημένες κινήσεις με αποτέλεσμα να χάνουν ένα σκασμό λεφτά.

Σλανγκασίστ κι ευχαριστήρια στους συναυτεργάτες Δωνμήτσο (βλ. το ανύπαρκτο λολοπαίγνιό του "μήδι στεριανό", εδώ) και τον Ξηροσφύρη (βλ. τις μαραμπούστικες αναφορές του, εκεί).

Από το ιταλικό spazzare. Ανήκει στο ιδίωμα των ναυτικών. Σημαίνει ξεμπερδεύω, τελειώνω δουλειά.

Σοκολατιέρα είναι μια λέξη των καραβιών που αναφέρεται στα κορίτσια που καθόντουσαν μαζί σου μέχρι να σου πάρουνε κέρασμα μερικά ή πολλά ποτά.

Εργαζόμενα κορίτσια, άνευ συνοδού, που συνηθίζουν μόνα ή με συντροφιά να πηγαίνουν στις καφετέριες, στα μπαρ -συχνότερα-, στα πάρκα, στα χοροπηδάδικα, στα λούνα-παρκ για έναν καφέ ή ένα αναψυκτικό. Συζητούν, σχολιάζουν, χαχανίζουν, καπνίζουν το τσιγαριλίκι τους.

Οι ναυτικοί τις ονομάζουν χαϊδευτικά σοκολατιέρες. Ίσως απ' το γάλα με σοκολάτα που πίνουν. Έτσι τις ξεχωρίζουν από τις business-girls.

Μέχρι την παρέα και το κέρασμα όλοι συμφωνούν. Μετά οι γνώμες διίστανται ανάλογα με το τι έτυχε στον καθένα.

Συνήθως ψάχνουν για τσάμπα ποτό και παρέα με άγνωστο-ξένο ( μη ντόπιο στα μικρά μέρη, αλλοδαπό, που σήμερα είναι, αύριο δεν είναι) και μετά την κάνουν με ελαφρά πηδηματάκια. Σε κάποιες αρέσει και που καυλώνουν τους άντρες.

Ενίοτε -σπάνια πάντως- υπάρχει και συνέχεια. Εδώ το πράμα αλλάζει.

Μπορεί τελικά –βοηθούντος και του ποτού- να γουστάρησε τον συγκεκριμένο. Μπορεί μετά να ζητήσει και κάνα χαρτζηλίκι. (Στα φτωχά μέρη όλα μετράνε αλλιώς). Μπορεί να αποδειχτεί πόρνη μεταμφιεσμένη σε σοκολατιέρα (εξόριστη από τα κλασικά στέκια).

Ανθρώπινες σχέσεις. Όλα είναι πιθανά εξίσου.

Κοινοί συντελεστές: Η ανία, η μοναξιά, η φτώχεια, οι ανάγκες (για ποτό η/και ουσίες, σεξ) από τη μια και η ανία, η μοναξιά, οι ανάγκες (για σεξ, ποτό η/και ουσίες) από την άλλη.

Σλανγκασίστ, συνδρομή, παρακίνηση:

Ιησούς (Jesus)

Ναυτικό παράγγελμα για ανάστροφη κωπηλάτηση, ώστε να ανακοπεί η πορεία του σκάφους

σλανγκασίστ: Σχόλιο - απορία του Χαν στο λήμμα σία κι αράξαμε

Ετυμολογία

σία < βενετικά sia, προστακτική του siar (επιβραδύνω το σκάφος, κωπηλατώντας ανάστροφα) (πβ. ιταλικά scia, προστακτική του sciare)

από εδώ

Το σχετικό ρήμα είναι: σιάρω

Σχετικές εκφράσεις:

σία κι αράξαμε

σία-βόγα: Ναυτικό παράγγελμα για αντίστροφη κωπηλάτηση με το ένα κουπί, ενώ με το άλλο εξακολουθούμε να κωπηλατούμε κανονικά. Με τον τρόπο αυτό η βάρκα στρίβει επί τόπου (το "τετ-α-κε" της κωπηλασίας).

Ετυμολογία

βογάρω: κωπηλατώ | πλέω ολοταχώς | ενεργώ από το ιταλικό vogare

από εδώ