Tagged definitions (15)
Showing 1-10 from 15

(Κλασική αργκό της φυλακής): Ο κουμανταδόρος, το άτυπο αφεντικό των φυλακισμένων, συχνά με την ανοχή του τυπικού αφεντικού (Διευθυντή) και σίγουρα με το δέος των φυλάκων. Ο υπερθετικός του βαρύμαγκα, αλλά και με σαφή ηγετικά προτερήματα. Πιθανότατα τούρκικης προελεύσεως.

Μεταφορικώς: Το αφεντικό με το άστε-ντούα.

Σερέτης, έξυπνος, δίκαιος και επικίνδυνος, ήταν ο εξισορροπητής των πολυσχιδών συμφερόντων μέσα στη φυλακή (π.χ. ζάρια, άδειες, πουστράκια, δουλειές επ' αμοιβή, ξεκαθαρίσματα, τιμωρία ρουφιάνων, ναρκωτικά, προστασία κ.τ.λ.). Γαμούσε κι έδερνε.

Συνήθως είχε αρκετά βαριά ποινή, όχι όμως για έγκλημα κατά περίσταση (π.χ. φόνος αντίπαλου βοσκού για τα γίδια) ή ειδεχθές (βιασμός ανηλίκων), αλλά κατ' εξακολούθησιν, κατ' επάγγελμα και κατά συνήθεια τελέσεως συγκεκριμένων εγκλημάτων (π.χ. μαστροπεία, αποδοχή προϊόντων του εγκλήματος, κιβδηλεία, λαθρεμπόριο, ναρκωτικά, εκβίαση κ.τ.λ.) και δη σε ρόλο αφεντικού-ενορχηστρωτή. Δηλαδή για εγκλήματα του δομημένου υποκόσμου 2-3 πόλεων και όχι χωριατίστικα καμώματα ή φλάς που έφαγε ένας μουρλός. Άλλωστε, λένε: «Ό,τι είσαι έξω απ' τη φυλακή είσαι και μέσα», δηλαδή αντιμετωπίζεσαι αναλόγως. Εξ άλλου, μέσα στην φυλακή έχει να κάνει κανείς, με ανθρώπους που οδηγήθηκαν εκεί κυρίως λόγω ιδιαιτέρως ανεπτυγμένων ενστίκτων (κατά τον Λομπρόζο!) και δεν θα είναι καθόλου εύκολο να τους γελάσει περί το ποιόν του. Έτσι, ο ψιλικατζής παραμένει ψιλικατζής, ο χρεοφειλέτης είναι ένα συμπαθητικό ανθρωπάκι, ο πρεζάκιας είναι ξεφτίλας κ.ο.κ.

Ο τσιρίμπασης όμως, μέσα-έξω ήταν αφεντικό και έπαιρνε ρέφες (=πόντους) απ' όλα τα επαγγέλματα του υποκόσμου, χάρη στη σωματική του ρώμη, το ψυχικό του σθένος και το μυαλό του, που δούλευε με διπλό διαφορικό. Χώρια που το φύσαγε από παραδάκι, ένεκα οι δουλειές έξω, που τις συνέχιζε ο έμπιστός του κι είχε και χρημάτιζε τους πουλημένους εκτελεστές του σωφρονιστικού συστήματος...

Ο σημαντικότερος τσιρίμπασης του παρελθόντος αιώνος, ήταν ο Νίκος Σκριβάνος, του οποίου πρωτοπαλίκαρο ήταν ο Νίκος Μάθεσης (ή τρελάκιας). Γνωστός τσιρίμπασης κι ο Σακαφλιάς, στη φυλακή Τρικάλων, που τον έφαγε η μαρμάγκα (ο Αντωνίτσης), είτε για να γίνει αυτός τσιρίμπασης είτε για λογαριασμό άλλου επίδοξου αφεντικού (δεν έχει εισέτι διευκρινισθεί, ακόμα και οι τρικαλινοί λένε μαλακίες).

Ο τσιρίμπασης γνώριζε ότι κατέχει ζηλευτή θέση στην μικρο-κοινωνία της φυλακής, δεν διακινδύνευε το κύρος του για μηδαμινά πράγματα (έστελνε άλλους) και όφειλε να προσέχει όλες τις κινήσεις, στον μικρό και περιορισμένο χώρο της φυλακής, του κάθε βαρύμαγκα που βυσσοδομούσε εναντίον του. Άλλωστε, η αποκαθήλωσή του ήταν ιδιαιτέρως οδυνηρή: Είτε ο θάνατος του στερούσε το αξίωμα, είτε (χειρότερα) η δημόσια διαπόμπευση = τον βαράγανε ή τον πηδάγανε πεν-έξι βαλτοί μπεχλιβάνηδες... Τη θέση του, την έπαιρνε ατάκα ο μάγκας που του την έστησε, για να μην δημιουργηθεί κενόν εξουσίας (!)

Βλ. σχετικά «Το εγχειρίδιο του καλού κλέφτη», «το άγιο χασισάκι» κ.α. (Ηλίας Πετρόπουλος) και «Τα παιδιά της πιάτσας» και «Παραμύθια πίσω απ' τα κάγκελα» του Νίκου Τσιφόρου. Ειδικά, στο «Τουμπεκί» του Πέτρου Πικρού, ψυχογραφείται θαυμάσια η έννοια και η νοοτροπία του τσιρίμπαση εν έτει 1927 (!)

1. Προκύπτει εκ των λέξεων Πρωθυπουργός και πρωκτός και σημαίνει τον πρωθυπουργό του πρωκτού. Τον ανίκανο πρωθυπουργό. Δύσκολο το επάγγελμά του πάντως. Τι να πει κανείς; Για την παραπάνω περίπτωση, βλ. παράδειγμα 1.

2. Θα μπορούσε επίσης να αποτελεί σύνθετη λέξη εκ των λέξεων υπουργός και πρωκτός και να υποδηλώνει τον υπουργό του πρωκτού. Τον ανίκανο υπουργό δηλαδή. Για την παραπάνω περίπτωση, βλ. παράδειγμα 2.

Θα μπορούσαμε ίσως να επινοήσουμε ως μέτρο ανικανότητας σχετικά με τις περιπτώσεις που συζητήθηκαν παραπάνω, τους όρους: δίχουφτος, τρίχουφτος, ... κλπ. Μεγαλύτερη ανικανότητα αντιστοιχεί σε μεγαλύτερο χουφτάριθμο.

Οι αναφερόμενοι πρωκτυπουργοί, έρχονται και καλά για να σώσουν τον τόπο από τις λαμογιές των προκατόχων τους, επιδίδονται σε χειρότερες, προκαλούν το δημόσιο αίσθημα,παίρνουν τον πούλο, κάνουν απολογισμό των ατοπημάτων τους (πού ήταν το τρωτό σημείο μας και μας πιάσανε ρε λεβέντες;), επαναδιεκδικούν ως Μαυρογιαλούροι την ψήφο του λαού και ως επερχόμενοι Σωτήρες από τις μαλακίες των νυν κυβερνώντων, ξεγελώντας το λαό (γιατί απλά ή καριόλα η ελπίδα ως άλλος μαθουσάλας πεθαίνει τελευταία), επανέρχονται ως γριές πουτάνες για να συνεχίσουν το έργο τους που από αποσταθεροποιητικούς κύκλους και δόλια συμφέροντα αιφνιδίως διεκόπη (όπως λένε). Ε κι όταν αρχίσουν ξανά τις μαλακίες, οι ευθύνες πάνε στους προηγούμενους και στις δυσμενείς συγκυρίες.

Σημείωση: Ο όρος αποκτά έμφαση, όταν αναφερόμαστε σε πρωθυπουργό ή υπουργό που ανήκει ή που υποθέτουμε πως ανήκει στο τρίτο φύλο. Γι' αυτό το θέμα βλ. παράδειγμα 3.

Στην χώρα που ανθεί η φαιδρά πορτοκαλέα, οι καναλάρχες (ή, με την ευρύτερη έννοια, μιντιάρχες) αποτελούν μια από τις πιο αδηφάγες και διαπλεκόμενες φυλές των Μασάει.

Οι καναλάρχες ασκούν μπαμπέσικη πολιτική επιρροή με γνώμονα τα πραγματικά τους επιχειρηματικά συμφέροντα, ήτοι την μεγιστοποίηση κρατικών και κοινοτικών γατοκεφάλων που νέμονται οι κατασκευαστικές και εργοληπτικές εταιρίες που ελέγχουν. Για να πετύχουν τον σκοπό αυτό, επιλέγουν και λιβανίζουν τους ευκαιριακούς τους πολιτικούς συμμάχους, αλλάζοντας πάντα στρατόπεδα κατά το δοκούν.

Δεδομένου ότι η πίτα των μεγάλων δημόσιων έργων είναι πεπερασμένη, και καθώς οι κοινοτικές στρόφιγγες ήδη σφίγγουν, το απροκάλυπτο αλληλοσφάξιμο μεταξύ τους αναμένεται να κλιμακωθεί στο εγγύς μέλλον με άνευ προηγουμένου λύσσα.

Φυσικά, κάθε ομοιότητα τέτοιων λυκοκαυγάδων με τις στρατηγικές κινήσεις ευυπόληπτων καναλαρχών όπως των κ.κ. Λαμπράκη, Αλαφούζου, Κοντομηνά, Μπόμπολα, Κυριακού, Κουρή και Βαρδινογιάννη είναι απόλυτα τυχαίες.

Αν προσεγγίσουμε τον όρο κατά λέξη, είναι ο άρχων των ομοφυλοφίλων, ο επικεφαλής, ο αρχηγός. Κατά το Ίλαρχος, Ίππαρχος, Δήμαρχος, ο καθοδηγών τους πούστηδες. Το νόημα ωστόσο παραπέμπει στην άλλη έννοια που ενέχει η λέξη, δηλ. στον φορέα κακίας, πονηριάς, ψεύδους και βλαπτικότητας. Το δεύτερο συνθετικό τονίζει έντονα το μέγεθος της κακότητας του ατόμου, είναι κάτι παραπάνω από «πούστης», δεν «εξηγείται πούστικα» ούτε «κάνει πολλές πουστιές». Κάποιες φορές στον στρατό χρησιμοποιείται εναλλακτικά και ως ο οπλίτης που κάνει ό,τι πουστιά περνάει από το χέρι του για να «χώσει» μέσω του βύσματος που διαθέτει τους άλλους φαντάρους.

Λέξη πιθανότατα βενετικής προελεύσεως, με λατινική όμως ρίζα [λατ. gubernum, «κυβέρνηση»] περιγράφει την κρατική εξουσία, την πολιτεία που διατηρεί το μονοπώλιο άσκησης νόμιμης βίας, στα όρια της συντεταγμένης πολιτείας.

Συνήθως χρησιμοποιείται με ειρωνική ή αρνητική χροιά και αναφορά στην εκάστοτε κυβέρνηση.

Αυτός που περιφέρεται μονίμως με έναν φραπέ ανά χείρας. Τον συναντάμε αρκετά συχνά και σε εργασιακούς χώρους υπό τη μορφή άνετου και απελευθερωμένου εργαζόμενου.

Συνώνυμο (κατά Νομάρχη Θεσ/νίκης): Φραπεδόμαγκας.

Ο αρχηγός των γουδιών. Ο μεγάλος μαλάκας. Χρησιμοποιείται και ως γουδάρχης αλλά σε πιο επίσημο λόγο.

Εκ των «κλάνω» και «πλανητάρχης». Μπορεί να είναι:

1. Ο άρχων της κλανιάς, ο καλός στα πνευστά. Δηλαδή ο πρώτος, ο πρόεδρος του Ομίλου κλασομπανιέρων.

2. Ο κλαζμεντέν, αυτός που κλάνει μέντες από τον φόβο του, ο Αντόνιο Εκλασαμέντες ισπανιστί, και πάλι ο πρόεδρος.

3. Ένας πλανητάρχης που βρωμίζει τον πλανήτη με βόμβες διασποράς, μεταφορικές (βλ. 1ο μύδι) ή πραγματικές.

4. Ένας πλανητάρχης, που είναι κλαζμεντέν, θρασύδειλος κτλ.

Η μαγκιά που επιδεικνύει ο αρχηγός σε μια παρέα από μάγκες. Βαριά και ασήκωτη.

Τύπος ακατάσχετα φλύαρος και, κατ' επέκταση, αερολόγος. Διακόπτει τους άλλους συνεχώς - π.χ. άσε, πού να σου λέω ή, καλά, άμα σου πω τι έπαθα ... - μονοπωλεί μονίμως την κουβέντα, λέει μόνο για να λέει και λατρεύει τον ήχο της φωνής του.

Η λέξη σχηματίζεται από το μπουρ-μπουρ (ή, μπούρου-μπούρου βλ. και μπούρου-μπούρου μαλακίες) με δεύτερο συνθετικό το -αγάς, όπου αγάς είναι ο τοπικός διοικητής ή αφέντης την εποχή της Τουρκοκρατίας. Ο μπουρμπούραγας, λοιπόν, δεν είναι απλώς πολυλογάς - είναι και ο αρχηγός των πολυλογάδων και, ωσεκτουτού, απίστευτος σπασοκλαμπάνιας.

Στον επαγγελματικό στίβο, ο μπουρμπούραγας απαντάται συχνά στους χώρους των πωλήσεων και του πι-αρ όπου διακρίνεται ως biri biri maker. Αν ακολουθήσει καριέρα πανεπιστημιακή/νομική/τηλεοπτική συχνά εξελίσσεται σε ειδικό μπουρδολόγο / παπαρολόγο. Στο οικογενειακό περιβάλλον είναι ιδιαίτερα ενοχλητικός αν έχει και άποψη για τα θέματα του νοικοκυριού - αν είναι, δηλαδή, και γυναικοθόδωρος.

Σημειωτεόν ότι ο όρος μπουρμπούραγας δέον να χρησιμοποιείται μόνον για άντρες. Μια γυναίκα μπορεί να χαρακτηρισθεί μπουρμπούρα αλλά συνηθέστερα την λέμε γλωσσού, γλωσσοκοπάνα, γαλιάντρα ή κατίνα - αν και όλα αυτά έχουν κάποιες λεπτές νοηματικές διαφορές.