Tagged definitions (76)
Showing 1-10 from 76

Είναι θλιβερό γεγονός ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων αγνοούσαμε την βουκολική αυτή λέξη μέχρις ότου ο ευφραδής Βύρων Πολύδωρας (επινοητής του Στρατηγού Ανέμου και της ασύμμετρης απειλής) αποφάσισε να μας την υπενθυμίσει και να της δώσει νέα διάσταση με μια εξαίσια αγόρευσή του στη Βουλή από την οποία το μόνο νόημα που βγαίνει είναι πως γράνα θα πει υδραγωγός. Όλα τα υπόλοιπα λεγόμενά του μάλλον σε χαζό τριπάκι φέρνουν και η αποκρυπτογράφησή τους χωρίς τη λήψη ναρκωτικών είναι μάταιη και ουτοπική.

Η λέξη γράνα λοιπόν είναι σλαβικής προέλευσης, ενσωματώθηκε στην ελληνική γλώσσα στα μεσαιωνικά χρόνια, χρησιμοποιείται ιδιωματικά και όντως θα πει υδραγωγός, αλλά και χαντάκι.

Η εν λόγω αγόρευση/διδασκαλία του Πολύδωρα έγινε αυτό που λέμε instant classic και αποτελεί πλέον αναπόσπαστο μέρος της καλτ κληρονομιάς μας μαζί με την επική τελευταία εκπομπή του καναλιού 67, το άσμα «Άντε σπάσε ρε μαλάκα» από την ταινία «Καμικάζι αγάπη μου», τον παράγοντα Εδεσσαϊκού και τα τόσα άλλα μνημεία του νεοελληνικού πολιτισμού.

Ας τα διαφυλάξουμε γιατί, εν τέλει, «γι' αυτά πολεμήσαμε»!

Πρόκειται για λεξιπλασίες που σχηματίζονται με σύγκραση των ονομάτων δύο πολιτικών, ώστε να σχηματίσουν ένα όνομα. Συνήθως στις παρόμοιες λεξιπλασίες υπονοείται ότι ενώ οι δύο πολιτικοί επαγγέλλονται ή γενικώς θα έπρεπε να είναι διαφορετικοί και εναλλακτικοί, στην ουσία μοιάζουν υπερβολικά, ως μη έδει.

Για τον λόγο αυτό οι λεξιπλασίες αυτές με ισχυρή σύγκραση πρέπει να διακρίνονται από τις λεξιπλασίες τ. τσιπραλαβάνοι, όπου έχουμε ασθενή σύγκραση, σχεδόν παράθεση, (και όπου εκεί το νόημα είναι να θιγεί ότι ο αντίπαλος δεν είναι μόνος του, αλλά έχει και παρέα κάποιον εξίσου κατακριτέο με αυτόν, οπότε εκεί συνήθως δεν συμπαρατίθενται δύο ονόματα από τελείως διαφορετικούς ιδεολογικούς χώρους). Τα όρια βεβαίως μεταξύ των δύο διαφορετικών τύπων λεξιπλασιών δεν είναι στεγανά, αλλά υπάρχουν και γκρίζες ζώνες, όπως οι/ο Πουτβέντεφ (Πούτιν + Μεντβέντεφ). Το χαρακτηριστικό με τους Μερκοζί είναι ότι μπορεί να τεθούν είτε σε ενικό σαν να πρόκειται για μία υπόσταση, είτε και στον πληθυντικό, όπως οι Τσιπραλαβάνοι.

Ιδεολογικές χρήσεις των λεξιπλασιών αυτών:

α) Θίγεται το γεγονός ότι στις δημοκρατίες της εποχής μας (μετανεωτερικότητα ή ύστερη νεωτερικότητα, ή όψιμη μετανεωτερικότητα ανάλογα με τα γούστα), τα κόμματα εξουσίας όποια πρόθεση και να έχουν, ντε φάκτο ακολουθούν πολύ παρόμοια πολιτική λόγω της επιβεβλημένης παγκοσμιοποιημένης μονοτροπίας σε ολόκληρο τον πλανήτη, λόγω της υπερίσχυσης της οικονομίας έναντι της πολιτικής, λόγω της ένταξης σε διεθνείς οργανισμούς ειδικά αν υπάρχει κοινό νόμισμα και ταλιμπάν. Ο Γάλλος φιλόσοφος Alain Badiou έχει ονομάσει τις σύγχρονες δημοκρατίες θέατρο, όπου το ίδιο έργο παίζεται εναλλάξ από δύο διαφορετικούς θιάσους, τους δεξιούς που το παίζουν ως Théâtre de Boulevard και τους σοσιαλιστές που το παίζουν ως επαρχιακός θίασος, με μοναδική εξαίρεση (πάντα κατά τον Badiou) τον Γιώργο Παπανδρέου, που το έπαιξε ως μπρεχτικό θέατρο αποστασιοποίησης, με απλά λόγια λέμε και καμιά μαλακία να περάσει η ώρα. Η παράσταση έχει δύο πράξεις, την περίοδο χάριτος , όπου δίνουμε στον ηθοποιό την προσωρινή δυνατότητα να μην κάνει πράξη τις προεκλογικές του επαγγελίες χωρίς να δυσανασχετούμε, καθώς η αλλαγή θιάσου έχει φέρει κάποιο ενδιαφέρον στην παράσταση, και την φθορά της εξουσίας, όπου επέρχεται μονοτονία από την επαναλαμβανόμενη μη τήρηση των επαγγελιών, και οι θεατές σφυρίζουν την παράσταση, περιμένοντας πρόσκαιρη ανανέωση ενδιαφέροντος με τον επόμενο θίασο που δεν θα τηρήσει τις επαγγελίες του. Οι συγκλίσεις αυτές έχουν οδηγήσει σε λεξιπλασίες όπως Παπαμανλής, Καρανδρέου κ.τ.ό., για να περιγραφούν οι «δημοκρατίες» («ελευθέριες ολιγαρχίες» κατά την αριστοτελική ορολογία) που έχουμε μάθει όλοι καλά ιδίως τον τελευταίο καιρό.

β) Έχω την εντύπωση ότι συχνά οι λεξιπλασίες αυτές πλήττουν κυρίως αυτόν που επαγγέλλεται την διαφοροποίηση, και συνήθως τον «πατριώτη» ή «εθνικιστή» (ανάλογα με τα γούστα), τον υποσχόμενο την εθνική διαφορά από την παγκοσμιοποιημένη μονοτροπία. Λ.χ. η λεξιπλασία Παπαράς πλήττει κυρίως τον Σαμαρά (που δεν έχει παίξει ακόμα το ρολάκι του), όπως το σερβικό Toris πλήττει κυρίως τον εθνικιστή Τόμα Νίκολιτς, όπως (για άλλους λόγους) και το τι Πλαστήρας τι Παπάγος έπληττε τον Πλαστήρα. Οπότε ορισμένες από αυτές τις λεξιπλασίες δεν είναι απολύτως ουδέτερες μεταξύ των δύο, αλλά μάλλον αποσκοπούν να εξοντώσουν τον «υπερήφανο εθνικά»- «ανθενωτικό» πολιτικό, εντάσσοντάς τον στο ίδιο πακέτο με τον αντίπαλό του, ή απλά τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης που δεν έχει ακόμη καταλάβει την εξουσία.

γ) Όταν οι λεξιπλασίες ενώνουν πολιτικούς διαφορετικών εθνικοτήτων, τότε θίγονται συγκεκριμένες διεθνείς τάσεις, λ.χ. οι Μερκοζί εναντίον των Ρομπαρόζο ή των Παπασκόνι. Και πάλι όμως, υπάρχει συχνά το στοιχείο του «ως μη όφειλε», λ.χ. είναι ξεφτίλα για τον Σαρκοζίξ να συναιρείται με την Μέρκελ, αντίθετα προς όποια επίδίωξή του για εθνικά υπερήφανη γαλλική πολιτική.

δ) Συναφώς, ορισμένες φορές θίγεται η υποτέλεια του ενός πολιτικού στον άλλο παρά τις διακηρύξεις του για ανεξαρτησία και αυτονομία. Λ.χ. ο Σαρκοζί που υπακούει στην Μέρκελ είναι Μερκοζί, ενώ ο Μεντβέντεφ που αποτελεί αχυράνθρωπο του Πούτιν είναι Πουτβέντεφ. Οπότε, παρά το γεγονός ότι οι λεξιπλασίες ενίοτε ομοιάζουν με τους τσιπραλαβάνους περιγράφοντας πολιτικούς του ίδιου χώρου, κατά βάθος η έμφαση είναι και πάλι στο «ως μη έδει».

Τέλος, να πούμε ότι οι παρόμοιες λεξιπλασίες κατασκευάζονται και αναπαράγονται ταχύτατα είτε από δημοσιοκάφρους, είτε από χρήστες των διαδιχτυών και στην εμπέδωσή τους παίζουν καταλυτικό ρόλο τα τερτίπια του φωτομάγαζου, που επιτρέπει και εικόνα της κωμικής σύμφυρσης των δυο φατσών.

Μη εξαντλητική λίστα:

- Καρανδρέου (= Κώστας Καραμανλής + Γιώργος Παπανδρέου)
- Καραπαπάρας (= Καρατζαφέρης + Παπανδρέου + Σαμαράς)
- Μερκοζί (= Μέρκελ + Σαρκοζί)
- Παπαμανλής (= Παπανδρέου + Καραμανλής)
-Παπαράς (=Παπανδρέου + Σαμαράς)
- Παπασκόνι (=Παπανδρέου + Μπερλουσκόνι)
- Πουτβέντεφ (=Πούτιν + Μεντβέντεφ)
- Ρομπαρόζο (=Ρομπάι + Μπαρόζο)
- Σαμανδρέου- Σαμαρανδρέου
- Τόρις (=Τόμα Νίκολιτς + Μπόρις Τάντιτς)

Το κόμμα τού Πάνου, άκα οι «Ανεξάρτητοι Έλληνες».

Συνθέτει, μαζί με το ΣφΥΡΙΖΑ, τα Χρυσά Αυγά και Το Κόμμα, ένα αρραγές αντιμνημονιακό μέτωπο που θα στειλει τους τροϊκανούς πίσω στην Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία και θα μάς φέρει την ισότης.

Επειδή ΕΙΝΑΙ ΑΞΙΟΣ, ακολουθούν τα μητσοτακωνύμια (κατά το πρότυπο των Θεωνυμίων του Θεοδώρου Β΄ Δούκα Λάσκαρι).

Κανένας άλλος Έλληνας δεν αξιώθηκε, νομίζω, τόσα προσωνύμια. Όλοι οι υπόλοιποι βολεύονται με ένα, άντε δύο το πολύ. Ο επίτιμος όμως παραμένει αστείρευτη πηγή έμπνευσης για φίλους (λέμε τώρα) και εχθρούς, τουλάχιστον από το 1965 και μετά. Έτσι παραθέτω κατάλογο ενδεικτικό και σίγουρα όχι εξαντλητικό. Πολλά οφείλει σίγουρα –αλλά όχι όλα– στο «ΠΟΝΤΙΚΙ».

• Ακατονόμαστος
• Ανώτατος Κυβερνήτης των υποχθονίων δυνάμεων
• Αρχαιοκάπηλος
• Αρτέμης Μάτσας
• Αρχιαποστάτης
• Αρχιερέας της διαπλοκής (αυτό το διεκδικεί και ο Σημίτης, αλλά δεν το δικαιούται νομίζω. Στο κάτω-κάτω ο Μητσ. επινόησε τον όρο. Ακόμη κι αν ο Σημίτης ξεπέρασε το δάσκαλο, να μην ξεχνάμε ότι είχε και κοτζάμ Ολυμπιακούς στα χέρια του)
• Αρχιτέκτονας της αποστασίας
• Άρχοντας των 7 καμπινέδων
• Βαμπίρ
• Βρικόλακας
• Δράκουλας
• Δράκουλας των Χανίων
• Δρακουμέλ
• Εθνικός γκαντέμης
• Επίτιμος
• Εφιάλτης
• Μητσοτάκαρος
• Μητσοτάκουλας
• Μούμια εποχής
• Νεφέλωμα Μ
• Πατριάρχης της πολιτικής ίντριγκας
• Πλάσμα Μ
• Προδότης
• Ροφός
• Τοπάρχης των Χανίων
• Τσουνάμι
• Ψηλός

Κατά το Γέρων Παϊσιος ή -καλύτερα- κατά το Γέρων Παστίτσιος. Προέκυψε μετά την έλευση του Γέρουν Ντάισελμπλουμ (Jeroen Dijsselbloem) στην Αθήνα και την επεισοδιακή του συνάντηση με τον Γιάννη Βαρουφάκη,την Παρασκευή 30/1/2015.

Αυτό ακριβώς λέγεται ότι είπε ο Θεόδωρος Πάγκαλος στην Μάργκαρετ Θάτσερ, αν έχετε τον Θεό σας, ως υφυπουργός Εξωτερικών Ελλάδας ο ένας, πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας η άλλη. Είναι βέβαια δυσχερές να αποδειχθεί αν πρόκειται για ιστορική πραγματικότητα ή για αστικό μύθο. Πάντως, όπως γράφει το Βήμα, τουλάστιχον ο Μίμης Ανδρουλάκης περιέχει την ιστορία στο βιβλίο του «Ζητούνται Αλχημιστές» ως πραγματικό γεγονός. Το περιστατικό αναφέρεται ως εξής:

«Ποιος είναι αυτός ο χοντρός;» ψιθυρίζει η Μάργκαρετ Θάτσερ στον διπλανό της για τον Θ. Πάγκαλο, που αναπλήρωνε τον Ανδρέα Παπανδρέου σε ένα συμβούλιο κορυφής, όμως τα άτιμα τα μικρόφωνα το μεγέθυναν. «Σε έχει πηδήξει ποτέ χοντρός;» άφησε να του ξεφύγει τσαντισμένος ο Πάγκαλος, η αφηρημένη μεταφράστρια αυτομάτως το μετέφρασε και πάγωσε το συμβούλιο.

Επίσης, για μια πιο λάιτ, αλλά επίσης διασκεδαστική βερσιόν της σχέσης Πάγκαλου και Θάτσερ, βλ. το σχετικό άρθρο της Καθημερινής. Το άρθρο αυτό περιγράφει ένα ειδυλλιακό όχι τόσο μακρινό παρελθόν της ένδοξης εϊτίλας, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου ζήταγε λεφτά από την Ευρωπαϊκή Ένωση, εκβιάζοντας ότι σε αντίθετη περίπτωση θα έθετε βέτο για την ένταξη Ισπανίας και Πορτογαλίας. Μάλιστα στην κρίσιμη συνεδρίαση αποχώρισε μαζί με τον ΥΠΕΞ του Χαραλαμπόπουλο για να κανονίσει την εκλογή του Σαρτζετάκη ως Προέδρου Δημοκρατίας στην Ελλάδα και άφησε τον νεαρότερο τότε Πάγκαλο μόνο του στην αρένα με τα θηρία. Ο πιο λάιτ διάλογος, όπως καταγράφεται στην Καθημερινή, έχει ως εξής:

Θάτσερ: - Excuse me, what is your name my boy;
Πάγκαλος: - Τeo.
Θάτσερ: - Are you sure you are qualified to negotiate;
Πάγκαλος: - Of course! Will negotiate.

Η Καθημερινή αποσιωπά το μπινελίκι πλην αφήνει να εννοηθεί ότι ο Πάγκαλος κατήγαγε διπλωματικό θρίαμβο, και η continental Ευρωπαϊκή Ένωση πλήρωσε ασμένως τα γαμησιάτικα στον «χοντρό».

Τι είχε διαδραματιστεί; Μπορεί ο ιστορικός να συμπεράνει ότι οι ηγέτες της ηπειρωτικής Ευρώπης είχαν σπασαρχιδιαστεί με την συμπεριφορά και το μοντέλο της Θάτσερ επί σειρά ετών. Χαρακτηριστική και η αλαζονεία της επί της προκειμένης συνδιάλεξης. Μην ξεχνάμε ότι Καγκελάριος της Δ.Γερμανίας ήταν ο «πληθωρικός» Χέλμουτ Κωλ που είχε κάθε λόγο να ταυτιστεί με τον Πάγκαλο και να χαρεί με την απάντησή του. Κάτι λοιπόν το ζήτημα χοντρός έναντι καρακάξας ως προς Γερμανία, κάτι το ζήτημα σοσιαλιστής έναντι νεοφιλελεύθερης ως προς Γαλλία -Μιτεράν- και Ιταλία -Κράξι-, ο Πάγκαλος είπε την κατάλληλη ατάκα στην κατάλληλη στιγμή.

Ας φύγουμε όμως από την ιστορική ενδεχομενικότητα και ας περάσουμε στο σλανγκικό καθολικό. Η έκφραση αποτυπώνει έναν σλανγκικό μηχανισμό που συνδυάζει δύο ήδη γνωστούς μηχανισμούς ήτοι το: θα γυρίσει ο τροχός, θα γαμήσει κι ο φτωχός και το σ' έχουνε γαμήσει τέτοια ώρα;.

Εν προκειμένω δεν μας ενδιαφέρει ειδικά ο χοντρός. Θα μπορούσε να είναι και κουτσός, φτωχός, κοντός κ.ο.κ. Θίγουμε μια συγκεκριμένη σλανγκική στρατηγική στο πλαίσιο του βρις-οφ. Ήτοι, όταν κάποιος σου αποδίδει έναν υβριστικό χαρακτηρισμό (που ενδεχομένως εμπίπτει στην πραγματικότητα), εσύ δεν τον αποκηρύσσεις, αλλά σπεύδεις να τον υιοθετήσεις μέσω της στρατηγικής πανηγυρισμού και υπονόμευσης (celebrating & undermining κατά Judith Butler). Δηλαδή, ναι, είμαι χοντρός, αλλά σε έχει γαμήσει ποτέ χοντρός να δεις την γλύκα; Θέτεις έτσι τον συνομιλητή σε ξενερουά ματ (όπως και στο «σ' έχουνε γαμήσει τέτοια ώρα»). Αν πει όχι, θα θεωρηθεί ως συναίνεση για επιτόπιο γαμήσι. Αν πει ναι, θα παραδεχτεί ευθύς εξαρχής την ήττα του. Οπότε η σλανγκική στρατηγική έχει εξασφαλισμένη επιτυχία.

Συν ότι μιλάμε για τους απόκληρους της κοινωνίας, χοντρούς, κοντούς, κουτσούς, φτωχούς, για τους οποίους πολλά θα μπορούσε να πει ένα ντιριντάχτα λήμμα, όπως λ.χ. το μπουρδελές. Φανταζόμαστε ότι ένας τέτοιος άντρας, στερημένος καθώς θα είναι, λόγω κοινωνικού αποκλεισμού θα γαμήσει πιο λυσσαλέα, πιο παθιασμένα, κοινώς θα γαμήσει σαν να μην υπάρχει αύριο, το οποίο φωτίζει έναν επιπλέον λόγο γιατί ο συνομιλητής μας θα έπρεπε να εύχεται να τον γαμήσει χοντρός.

Περιττό να πούμε ότι η εν λόγω στρατηγική δεν δουλεύει με όλες τις ομάδες κοινωνικής ετερότητας, λ.χ. δεν πιάνει το κόλπο για τρανσέξουαλ, κομμένες, εκτομίες, σπάδωνες και λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις. Αν και στην αντιουσιοκρατική εποχή μας πάντα μπορείς να φορέσεις ένα strap-on και να κάνεις την δουλειά σου.

Trivia: Ο Θεόδωρος Πάγκαλος, σλανγκιστί Παν-κάλος ή Μεγάλος Τραγουδιστής είναι, ως γνωστόν, μια εξαιρετικά σλανγκενεργή προσωπικότητα για τον οποίο έχει σχηματιστεί πλούσια ανεκδοτολογική βιβλιογραφία. Έχει μείνει στην Ιστορία και για τις σεξιστικές του παρεμβάσεις και πέρα από την Θάτσερ. Λ.χ. λέγεται η εξής ιστορία εδώ:

Είναι ο Πάγκαλος και κατεβαίνει την Πανεπιστημίου με το φτωχικό του σαραβαλάκι. Στο φανάρι τον ρωτά μια κυρία ειρωνικά «Μα καλά κύριε Πάγκαλε, εσείς ένας ολόκληρος Πάγκαλος και οδηγείτε αυτό το αυτοκίνητο; Τι τα κάνετε όλα αυτά τα λεφτά που παίρνετε;» για να πάρει την απάντηση «Δυστυχώς τα τρώω με πουτάνες σαν κι εσένα.»

Disclaimer: Δεν κρίνεται το θέμα στην πολιτική του διάσταση, απλά καταθέτω την ακατάσχετη νοσταλγία μου για την ένδοξη εϊτίλα («μία είναι η δεκαετία» που λέει κι ο John Black), τότε που μπορούσαμε.

Ακλόνητος, Ακίνητος, Ατάραχος, Μαλάκας.
Χαρακτηριστική εικόνα του Προκόπη Παυλόπουλου της Ν.Δ. μπροστά στο επεισόδιο μεταξύ υποψήφιων βουλευτών Κανέλλη, Δούρου, Κασιδόκωστα.

Από το δουπού: mafie.

1. Ο Πακιστανός κατά σύντμηση.

2. Ο (Προκο)Πάκης Παυλόπουλος. Ενίοτε χρησιμοποιείται από δεξιούς που τον θεωρούν ενδοτικό στα θέματα μετανάστευσης. Αλλά είναι και γενικότερα μειωτικό ως προς την εμφάνιση του εν λόγω πολιτικού, που δεν παραπέμπει ακριβώς στο (ακρο)δεξιό ιδεώδες ενός καθαρού Έλληνα. Βλ. και την Φρικηπαίδεια.

3. Δεν αποκλείεται βέβαια να χρησιμοποιηθεί ως χαϊδευτικό γενικότερα ανδρικών ονομάτων με χαρακτήρα πι, αλλά μάλλον παραπέμπει σε τάκη, δηλ. χαζούλη, μπουνταλά, δες και εδώ.

4. Παλαιοπασόκος που είχε προλάβει να ανήκει στο Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (Π.Α.Κ.), που είχε δράσει επί χούντας, και έδωσε την θέση του στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. (βλ. σχόλιο Γκάτσμαν).

Meeting Πάκηδων (από GATZMAN, 05/01/11)

Ρηλόντεντ παραλλαγή του πάλι ποτέ βάστα Ρόμμελ!, προσαρμοσμένη στα χρόνια τση μνjημονιακής χολέρας.

Χρησιμοποιείται αφενός από μνjημονιακούς (που αναπροσδιορίζονται μεταρρυθμιστές) όταν πανηγυρίζουν επειδή θεωρούν ότι οι μνjημονιακές «μεταρρυθμίσεις» αποδίδουν καρπό (όταν δεν αποδίδουν λόγω συντεχνιακών πιέσεων το γυρίζουν στο πιο σκληρό Μέρκελ, τράβα την πρίζα!) Και αφεδύο από είρωνες αντιμνjημονιακούς, σε βάρος της επονομαζόμενης κατοχικής κυβέρνησης.

Δράττομαι τση ευκαιρίας να πανηγυρίσω το τέλος του μνjημονίου (είτε με εντολή Σαμαρά, είτε επειδή θα το σχίσει ο Αλέξης) με ένα σλανγκαπάνθισμα σλανγκισμώνε, εκφράσεων, λολοπαιγνίωνε και ξύλινης και μη νεογλώσσας που εν πολλοίς αγνοούσαμε πριν ο Γ.Α.Π. εκφωνήσει το κύκνειο άσμα του στο Καστελόριζο:

Τέλος, για να μην μου τη πέσουν τα σλανγκαρχίδια παραθέτω και ορισμένα παραδείγματα του Βάστα Μέρκελ!

Στην συνέχεια της συζήτησης που άνοιξε με τα λήμματα πληθυντικός της απαξιώσεως και σχήμα ενικού αριθμού θα ήθελα να καταθέσω άλλο ένα παρόμοιο γαμοσλανγκοτέτοιο φαινόμενο. Πρόκειται για λεξιπλασίες που κατασκευάζονται ως εξής: Παίρνεις από έναν χώρο ιδεολογικό, πολιτικό ή άλλο, δύο κορυφαίους εκπροσώπους του, ενώνεις τα επώνυμά τους και τα βάζεις σε πληθυντικό αριθμό απαξίωσης. Tip: Βοηθάει αν το ένα από τα δύο επώνυμα μπορεί να κάνει κατάληξη πληθυντικού σε -ηδες, -αδες .

Ποια είναι η ρητορική στρατηγική των παρόμοιων λεξιπλασιών; Την αντιλαμβάνομαι ως εξής: Ένας ιδεολόγος ή πολιτικός κ.τ.ό. όταν καταθέτει μία πρόταση δύο τινά (μάλλον αλληλοαποκλειόμενα) μπορεί να επικαλεστεί για να τον προσέξουν: α) την πρωτοτυπία της θέσης του, ότι είναι ο μόνος που την σκέφτηκε, β) την κοινωνική δυναμική της, δηλαδή ότι πίσω από αυτήν υπάρχει (ή μπορεί να υπάρξει) ένα μεγάλο πλήθος που την υποστηρίζει και το οποίο αυτός αντιπροσωπεύει.

Όταν, λοιπόν, εσύ φτιάχνεις μια λεξιπλασία διαλέγοντας δύο μόνο εκπροσώπους ενός χώρου του αφαιρείς και τα δύο:

α) Όπως ακριβώς και στον πληθυντικό απαξιώσεως, υπονοείς ότι ο αντίπαλος δεν είναι πρωτότυπος αλλά ανήκει σε μια τάση, που τους ξέρουμε καλά αυτούς. Υπάρχει εδώ μία ιδιαίτερη μορφή argumenti ad hominem, που θα το ονόμαζα argumentum ad pluralitatem. Δηλαδή υπονοείς ότι ο αντίπαλος ανήκει σε έναν τύπο ανθρώπων, οι οποίοι σκέφτονται αλλά και πράττουν, συμπεριφέρονται όπως αυτός, οπότε δεν εκπλήσσει, δεν ξενίζει κανέναν ότι αυτός τώρα το λέει αυτό, αφού έτσι κάνουν οι του σιναφιού του.

β) Ταυτόχρονα, όμως, πετυχαίνεις να του αφαιρέσεις και το αντίθετο πλεονέκτημα. Καθώς η δυάδα είναι η ελάχιστη πολλαπλότητα, με την αναφορά μόνο δύο ατόμων, δεν μπορεί ακριβώς να σχηματιστεί είδος, ιδέα, τύπος. (Συναφές αν και διαφορετικό είναι και το θέμα του τρίτου ανθρώπου που έθιξαν στην αρχαιότητα οι Πλατωνοαριστοτέληδες). Η δυάδα είναι ένας γουαναμπής χώρος που δεν φτάνει όμως για να τον απαρτίσει. Οπότε του αφαιρείς και την δυνατότητα να επικαλεστεί την αντιπροσώπευση ενός πλήθους, όπως θα μπορούσε να γίνει αν ετίθετο ένας απλός πληθυντικός ή ενικός αντί πληθυντικού. Θα διέκρινα περαιτέρω δύο ιδεολογικές χρήσεις: i) Αν ο χρησιμοποιών την λεξιπλασία στρέφεται εναντίον κυρίαρχου λόγου, τότε θέλει να πει πως δυο-τρία άτομα συνιστούν μια ολιγομελή ελίτ που επιβάλλει την θέλησή της στον πολυπληθή λαό. ii) Αν στρέφεται ενάντιον εναλλακτικού λόγου, τότε θέλει να πει πως πρόκειται για δυο- τρεις γραφικούς, που ναι μεν ξέρουμε τα χούγια τους, αλλά δεν έχουν χώρο από πίσω τους. (Τα παραπάνω βέβαια αποτελούν μια παραπάνω ερμηνευτική απόπειρα που ισχύουν σε ορισμένες μόνο περιπτώσεις της χρήσης των λεξιπλασιών, ενώ για πολλές άλλες χρήσεις ισχύει απλώς ό,τι ακριβώς και στον πληθυντικό απαξίωσης).

Τέλος, οι λεξιπλασίες αυτές δεν πρέπει να συγχέονται με τις δημοσιοκαφρικές κράσεις, τ. Μερκοζί, Παπασκόνι κ.τ.ό. Η διαφορά είναι ότι στους Τσιπραλαβάνους έχουμε οιονεί παράθεση ολόκληρου του επωνύμου για να συμπαραθέσουμε κάποιους που σχηματίζουν ασθενή ημιτελή ομάδα. Ενώ στους Μερκοζί έχουμε ισχυρή κράση, για να θίξουμε το αντίθετο, ότι δηλαδή δύο που δεν όφειλαν να συμπαρατίθενται, ωστόσο, ως μη έδει, συμφύρονται σε μία πραγματικότητα (είτε συγκεχυμένη είτε υπερβολικά σαφή). Βεβαίως, και στην περίπτωση των Τσιπραλαβάνων μπορεί να ενωθούν δύο άτομα που δεν έχουν ακριβώς τις ίδιες απόψεις, οπότε ο χρήστης προβαίνει και σε ερμηνευτικό εγχείρημα ότι δηλαδή οι δύο αυτοί παρά τις όποιες διαφορές τους το ίδιο κάνουν.

Ιδού ένα μικρό δείγμα τέτοιων λεξιπλασιών, που λέγονται ασφαλώς με επιτονισμό αηδίας:

- Γιανναροζουράρηδες
- Δραγωνορεπούσηδες- Ρεπουσοδραγώνες
- Λιακοβερέμηδες
- Μουμπαρακοκαντάφηδες
- Πλευροβορίδηδες
- Τσιπραλαβάνοι
- Φουκωντεριντάδες